De Zuidwegemolen was een houten korenwindmolen op de wijk Zuidwege, aan de westzijde van de rechte Torhoutsesteenweg (nr. 130A), nabij de hoek met de Brugsestraat. De Torhoutsesteenweg werd aangelegd tussen 1751 en 1754 en werd al snel een belangrijke verkeersader. Op de vroegere molensite staat nu een ING-bank, naast het hotel-restaurant Zuidwege op de hoek van de Torhoutsesteenweg en de Brugsestraat.

De staakmolen werd opgericht in 1781. Jozef Meersseman had al op 18 april 1774 een octrooi bekomen voor de oprichting van een graanwindmolenn in Zedelgem. 

Hij staat al aangeduid op een figuratieve kaart (circa 1782) van de weg vanaf de herberg "De Blauwe Kroon" tot aan de herberg "Zuidwege": de herberg en molen zijn er afgebeeld en aangegeven als "herb[erg] suijtwege daer Joan[ne]s maes wo[ont]. prop[rietaris]". Deze herberg heeft heden nog steeds een horeca-functie (restaurant en hotel) onder de naam "Zuidwege", met in de jaren 1970 volledig vernieuwde gebouwen. We vinden de molen aangeduid op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) en op de Vandermaelenkaart  ter hoogte van "Cabaret Zuydweg".

Eigenaar rond 1830 waren de weduwe en kinderen van molenaar Hendrik Rommel. Bij deling in 1844 kwam de molen toe aan schoonzoon Pieter Vanhollebeke-Rommel, molenaar te Zedelgem, die na het overlijden van zijn vrouw hertrouwde met een Verhaeghe.

In 1885 liet Pieter Vanhollebeke een stoommaalderij bouwen, maar de windmolen werd ook verder gebruikt. Na zijn overlijden op hoge leeftijd, op 3 juni 1892, baatten zijn weduwe en kinderen de molen verder uit. Ze plaatsten in 1903 een nieuwe stoommachine, maar er werd ook nog met windkracht gemalen. Eén van die kinderen was David Van Hollebeke, geboren op 13 mei 1869, gehuwd met Sylvia Van Hollebeke en overleden op 15 december 1953.

De molen brandde uit op 21 januari 1912, 's morgens om 5 uur, Daags voordien had hij nog de hele dag gedraaid (zie in bijlage).

Aan de straatzijde stond een rosmolen, type achtzijdige bakstenen buitenrosmolen met strobedekking. We vinden hem al aangeduid op de Atlas der Buurtwegen van ca. 1844. Het gebouwtje met strodak, maar zonder trekboom en koningsspil, bestond nog in 1964, maar is nu geheel verdwenen. Deze rosmolen ontbreekt in de inventaris van de rosmolens van Luc Devliegher, maar werd onder de aandacht gebracht door John Verpaalen uit Roosendaal, via een artikel in De Belgische Molenaar/Levende Molens van augustus 1993 aan de hand van een foto, genomen door wijlen Ernest Leeuwerck uit Poperinge in 1964.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Op de vroegere molensite staat nu een ING-bank, naast het hotel-restaurant Zuidwege op de hoek van de Torhoutsesteenweg en de Brugsestraat

De Volksstem, 23.01.1912, p. 3.
Zedelghem. - Molen afgebrand. - Om 5ure 's morgens werd de groote schoonen windmolen van M. Bogaert door het vuur vernield. Daags te voren had hij geheel den dag gedraaid. Men denkt dat het mecanisme zal verhit geweest zijn en dat de brand ontstond den volgenden dag, om 5 ure. Eene groote vlam drong door het dak van 't gebouw en daar dit ten grooten deele uit hout bestond, vormde het weldra een overgrooten vuurpoel. De menschen kwamen van alle kanten toegestroomd, doch er was geen middel het vuur te bevechten. Men moest zich bepalen bij het bevrijden der nabijstaande woningen, die dreigden vuur te nemen; daarin gelukte men na 3 uren werkens. Er blijft van den koornwindmolen nog slechts een hoop assche over. De schade door verzekering gedekt, wordt op 1500 frank geschat."

John Verpaalen, "De rosmolen van Zedelgem", Levende Molens, XV, 1993, 8 (augustus), p. 62.
Op het gehucht Zuidweg bij Zedelgem, ten zuidwesten van de stad Brugge, stond een rosmolen waarvan we hier een foto afbeelden. De opname dateert van 1964 en is gemaakt door wijlen Ernest Leeuwerck, fotograaf te Poperinge. De precieze ligging is ons  niet bekend, maar de eigenaar moet een zekere Van Hollebeke zijn geweest.
In de bekende publikatie van Luc Devliegher, "Rosmolens in de Westvlaamse kunststreek", staat dit rossekot niet vermeld. De auteur had blijkbaar geen weet van zijn bestaan. In 1985 ontdekten we een rosmolenrestant in Moere bij Gistel, dat in de voornoemde inventaris eveneens nog ontbrak. (Zie Levende Molens van oktober 1985).
Verdwenen
De foto laat zien dat de molen van Zuidweg(e) een achtzijdig stenen gebouwtje was, afgedekt door een strodak. De spil is verdwenen of afgezaagd evenals de trekboom. Of er op het moment van de opname nog sprake was van enig binnenwerk, is ons niet bekend.
Rechts zien we dat de toegangsdeur en links een segmentboograam. Vermoedelijk waren er in totaal drie van zulke vensters, waarbij er één (recht tegenover de ingang) al was dichtgemetseld.
De grote vraag is nu, of er van dit gebouwtje, dertig jaar na de opname, nog iets over is.
Wie ons hieromtrent meer gegevens kan bezorgen (eventueel een foto van de aktuele situatie?) zou ons een hele grote dienst bewijzen.
U kunt uw inlichtingen kwijt op het bekende redaktie-adres.

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1897 (octrooi aan Jozef Meersseman voor de oprichting van een graanwindmolen in Zedelgem, 18.04.1774).
Rijksarchief Brugge, Kaarten en Plannen, nr. 160: Kaartboek met kadastrale kaarten (Napoleontische periode) van Jabbeke, Sint-Michiels, Sint-Andries, Snellegem, Varsenare, Zerkegem en Zedelgem, 1808-1810.
Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 20: Mutatieschetsen, Zedelgem, 1882/9, 1913/5
De Volksstem, 23.01.1912, p. 3.

Literatuur
L. Bonduel, Het Zedelgem, Veldegem, Loppem en Aartrijke van toen. Een verzameling foto's en prentbriefkaarten aangevuld met beknopte historische gegevens, Brugge, 1983, p. 33.
Boschvogelroute Zedelgem, Aartrijke, s.d.
Deceuninck V., Zedelgem gedurende de Eerste Wereldoorlog, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis pastoor Ronse, jg. 12, nr. 2, 1991, p. 67-80.
Deceuninck V., De aanleg van de weg Brugge-Torhout, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis pastoor Ronse, jg. 22, nr. 1, 2001, p. 3-20.
P. Van Vlaenderen & M. Vranckx, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West- Vlaanderen, Gemeente Zedelgem met deelgemeenten Aartrijke, Loppem en Veldegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL47, 2010.
Heirwegpad, Zedelgem, 1980, p. 2.
J. Pollet, Molens te Zedelgem in 1809, in: Zilleghem, IV, 1983, p. 23-25.
F. Ronse, Geschiedenis van Zedelgem -Veldegem, Torhout, 1934.
R. Schreel, Zedelgem in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1973.
Danny Verhoye, "1914-1918. Ronse's oorlog. De eerste wereldoorlog in Zedelgem en omgeving", Zedelgem, 2014.
Jacques Lorthiois, "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (125).
John Verpaalen, "De rosmolen van Zedelgem", Levende Molens, XV, 1993, 8 (augustus), p. 62.

Persberichten
De oude molens te Zedelgem, in: Brugsch Handelsblad, 6 januari 1973.