Molenzorg

Waregem, West-Vlaanderen


Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Molen Van Craeyeveldt
Vancraeyeveldtmolen
Van Crayeveltmolen

Ligging
Marcel Windelsstraat 44
8790 Waregem

zuidoostzijde
500 m N v.d. kerk
kadasterperceel C870


toon op kaart
Type
Staakmolen op torenkot
Functie
Korenmolen, oliemolen
Gebouwd
1779
Verdwenen
1858
Beschrijving / geschiedenis

De Molen van Craeyevel(d)t was een houten koren- en oliewindmolen, type staakmolen op torenkot, aan de zuidoostzjide van de Marcel Windelsstraat (nr. 44), op een halve kilometer ten noorden van de hoofdkerk van Waregem.

Hij werd in 1779 opgericht door Martinus Teerlinck. Hij had deze molen evenwel zonder octrooi opgericht. Daarom wilde Charles Louis de Gellinck, heer van Petegem, bekomen dat het verboden zou worden aan Martin Teerlinck om gebruik te maken van zijn windmolen. Hij richtte daartoe in 1779 een schrijven aan de Financiële Raad in Brussel. Op 18 januari 1781 maakte de Financiële Raad zijn advies bekend tegenover dat verzoekschrift.

In de "Gazette van Gend" van 13 en 24 juni 1793 verscheen de volgende verkoopsadvertentie: "Op 16 juli 1793 wordt in de herberg den Koning David in het Dorp van Waregem publiek te koop gesteld, als koop II : een partij land van 1092 kleine roeden groot, lochting en molendam met daarop een korenwindmolen, dienende tot het malen of het stampen, in 1779 uit de grond nieuw gebouwd, staande en gelegen noordwaarts van de kerk van Waregem. Inlichtingen bij de griffier en baljuw Ruysschaert in Huise."

Een nieuwe openbare verkoop gebeurde zes jaar later, blijkens de advertentie, verschenen in de Gazette van Gend van 8 en 16 april 1799 (19 en 27 germinal  jaar VII):
Wordt op 14 en 24 germinal en 4 floréal jaar VII (of 3, 13 en 23 april 1799) in de herberg de Groene Vierschaere bij Pieter Pauwels te Waregem openbaar verkocht, als koop I: een schone, welbeklante koren- en oliewindmolen, met het woonhuis, schuur en annexe stallingen, 1966 kleine roeden groot, staande dichtbij het Dorp. De andere kopen, II tot XV, betreffen huizen, land, bos en meers in Waregem. Alles actueel gebruikt door Pieter Bernard Stockman, nog tot 15 messidor a.s.
Inlichtingen bij notaris Gheysens (Harelbeke) en bij Philippe Charles Taillie (Waregem).

Van bij zijn oprichting was de molen voorzien van twee koppels zestienders en een groot stampharnas. Er achter stond een vierzijdige buitenrosmolen (roskot) met een koppel kleine molenstenen of "wulvekens" (wolfjes).

We vinden de molen aangeduid op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) als "Vancraeijveldmolen" en op de kaart Vander Maelen (ca. 1850) als "Crayveld Molen".

Opeenvolgende eigenaars:
- 1779, oprichting: Martinus Teerlinck
- 16.07.1793: openbaar verkocht
- voor 1834: eigenaar: Van Craeyeveldt-Vandaele Frans, stoker te Waregem
- voor 1845, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Frans Vancraeyevelt)
- later, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe)
- 02.05.1854, verkoop: Vancraeyevelt-Desloovere Jan Baptista, koopman te Waregem (notaris Storme)
- 20.01.1856, verkoop: a) Vanderstichel Hendrik, molenaar te Drongen, b) Vanderstichel Pauline, c) Vanderstichel Nathalie, d) Vanderstichel Rosalie en e) Vanderstichel Ange (notaris Storme).

De Vancraeyeldts hadden bij de windmolen ook een boerderij en een stokerij.

De staakmolen op torenkot werd reeds in 1858 gesloopt. Lange tijd was de dam met de teerlingen nog aanwezig, maar die werd voor 1930 opgeruimd. Zeven jaar voordien, in 1851, was ook al de nabijgelegen molen Dufaux gesloopt (zie aldaar)

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Bijlagen

Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (73).
Waereghem
Dufaux Molen stond daar waar heden den hof is van de Wwe Waeghebaert-Dufaux, links van de Statiestraat van uit Waereghem plaats gezien. Ze werd afgebroken omstreeks 1860 evenals Craeyevelds Molen, die al den overkant van de Statiestraat stond, een weinig meer naar de plaatse, dichter bij de hofstede en stokerij van Van Crayeveld. De dam met de teerlingen bleef lange onaangeroerd; nu echter is er niets meer van te bespeuren.

Gazette van Gend, 13 en 24 september 1787
Waregem - Verpachting van een nieuwgebouwde korenwindmolen met stampharnas en met roskot
(Op 9 oktober 1787, inde herberg “den Koning David”, bewoond door sieur Josephus van Rechem “op de  Plaetse ofte Merkt” van Waregem, wordt voor een termijn van negen of meer consecutieve jaren openbaar verpacht: een wel beklante, “commodieuse” en onlangs nieuw gemaakte korenwindmolen, gelegen aan de Windeweg. De windmolen is voorzien van twee koppelen stenen (formaat “zestienders”) en een groot stampharnas. Bij de molen horen ook een roskot, voorzien van “wulvekens” (”wolfkens” zijn molenstenen van een kleiner formaat), alsmede de “commodieuse” huizingen, grote stallingen, schuur en wagenhuis, “ten meerderen deele uyt den grond in steen nieuw-gebouwd”. Huidige gebruiker en eigenaar van de molen is sieur Martinus Teerlinck.

Gazette van Gend, 13 en 24 juni 1793.
Waregem - Korenwindmolen te koop
Op 16 juli 1793 wordt in deherberg den Koning David in het Dorp van Waregem publiek te koop gesteld, als koop II : een partij land van 1092 kleine roeden groot, lochting en molendam met daarop een korenwindmolen, dienende tot het malen of het stampen, in 1779 uit de grond nieuw gebouwd, staande en gelegen noordwaarts van de kerk van Waregem. Inlichtingen bij de griffier en baljuw Ruysschaert in Huise.

Literatuur

Archiefbronnen en landkaarten
- Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1909 (verzoekschrift Charles Louis de Gellinck, 1779), nr. 1913 (advies op het vezoekschrift van Charles Louis de Gellinck, 18.01.1781).
- Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Waregem
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)

Gedrukte bronnen
Gazette van Gend, 13 en 24 september 1787.
Gazette van Gend, 13 en 24 juni 1793.
Gazette van Gend van 8 en 16 april 1799 (19 en 27 germinal  jaar VII).

Werken
Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (73).
P. Meuris, Straatnamen in Waregem, een bespreking van de Waregemse straatnamen anno 1992, Waregem, 1992, p. 20.
Ducatteeuw E., Vandermaelen L., Wante L., Historische kaart Waregem, in De Gaverstreke, jg. 20, 1992, p. 11-78.
Ghistelinck R. (red.), Waregems Milleniumboek. Van dorp tot stad, NCMV, Waregem, 2000.
A. Vanwalleghem & S. Creyf, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Waregem met deelgemeenten Sint-Eloois-Vijve, Desselgem en Beveren-Leie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL45, 2010.
Herman Holemans, "West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten V-Z", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2005.
Guy Algoet, "Een octrooi voor een Waregemse molen", Jaarboek van de Geschied- en Heemkundige Kring De Gaverstreke, jg. 2000, nr. 28, p. 546-547.

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: donderdag 29 maart 2018

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens