Molenzorg

Appels (Dendermonde), Oost-Vlaanderen


Foto: Mieke Verbeeck, 01.09.2000
Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Molen Beurms
Molen Westelinck

Ligging
Zandstraat 115
9200 Appels (Dendermonde)

noordzijde
't Zand
schuin tegenover Denderstraat
kadasterperceel A584c


toon op kaart
Type
Stenen stellingmolen
Functie
Korenmolen, oliemolen
Gebouwd
1844
Verdwenen
1921-22, sloop
Beschrijving / geschiedenis

Brouwer Felix Beurms richtte in 1844 een stenen koren- en oliewindmolen op, bij een in 1834 opgerichte boekweitrosmolen op perceel A582c. Beurms had hiertoe op 18 oktober 1843 de toestemming bekomen van de Bestendige Deputatie van de provincie Oost-Vlaanderen.

De stenen stellingmolen stond aan de noordzijde van de Zandstraat (nr. 115), schuin tegenover de Denderstraat, in de wijk 't Zand. We zien hem nog niet aangeduid op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) en ook niet op de kadastrale kaart van Vandermaelen, maar wel op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca.1850) met het rond grondoppervlak van een stenen molen.

Opeenvolgende eigenaars:
- 1844, opbouw: Beurms Felix, landbouwer te Appels.
- 06.07.1855, deling: Beurms-De Westelinck August, molenaar te Appels (notaris Hunckiens)
- 16.08.1888, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van August Berums)
- 24.11.1919, afstand: Westerlinck-Vertonghen François Basiel Marie, nijveraar te Appels (notaris Vermeersch - de windmolen wordt nog vermeld)

Jan-Baptist Westelinck en schoonzoon August Beurms richtten in 1857 bij deze molen een stoomolieslagerij op. Toen werden de twee parallelle vleugels met 18 meter hoge vierkante schoorsteen gebouwd, De haakse noordelijke vleugel waardoor de gebouwen een U-vormige plattegrond krijgen, dateert volgens kadaster uit 1876.

In 1921-1922 werd de stenen stellingmolen afgebroken. Er werd verder gemalen met de mechanische maalderij en olieslagerij.

De grootste verandering volgde in 1924, wanneer de olieslagerij wordt omgevormd tot zeepziederij door François Basile Westelinck. De fabriek "François Basile Westelinck & Zonen" werd in 1955, bij het verkrijgen van een nieuwe vergunning, opnieuw vergroot maar enkele decennia later in 1993 werd de activiteit stopgezet. De fabriek maakte in de 19de eeuw deel uit van een grotere industriële site waar ook bloempelmolens, een jeneverstokerij, bierbrouwerij Beurms en azijnmakerij gevestigd waren, geleid door familieleden van Jan-Baptist Westelinck. De bierbrouwerij opgericht circa 1835-1837 door Felix Beurms, gestopt in 1917 en afgebroken in 1947 bevond zich aan de straat ter hoogte van de huidige woning nr. 113 naast het gekasseide pad. De voormalige maalderij en olieslagerij, later zeepziederij Westelinck zijn opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Bouwkundige beschrijving van de voormalige maalderij en olieslagerij (Helena Duchêne & Mieke Verbeeck, Agentschap Onroerend Erfgoed)

Achterin gelegen bedrijfsgebouwen bereikbaar via een gekasseid pad waarlangs toegang via ijzeren hek. Verankerde fabrieksgebouwen (onder meer met lange schieters) uit voornamelijk donkerrode bakstenen van twee bouwlagen onder snijdende vernieuwde zadeldaken, in U-vorm rondom een koer geplaatst en op regelmatige afstanden opengewerkt door getoogde vensters met ijzeren roedeverdeling. Segmentboogarcade met achtergelegen gaanderij aan noord- (twee traveeën) en oostzijde (vier traveeën, deels gedicht) van de deels gekasseide koer. Gedenksteen met inscriptie "Jan B. Westelinck / Aug. Beurms / 1857" geïnscribeerd. Parallelle vleugels ten zuiden uitlopend op gevel met getrapte belijning op oren.

Noordelijke haakse vleugel aan oostzijde uitmondend in een puntgevel, gekenmerkt door twee zolderluiken met rondbogig bovenlicht in de top, voorheen voorzien van waaiervormige ijzeren roedetracering.

Ten noorden vermoedelijk uit 1955 daterende aanbouw onder platte bedaking en naastgelegen ronde fabrieksschoorsteen (vermoedelijk van circa 1900) en zijpuntgevel van de westelijke vleugel met rondbogige zolderluiken. Ten zuiden van de westelijke trapgevel situeert zich de merkwaardige vierkante schoorsteen van 1857 met aansluitend 20ste-eeuws terugwijkend volume onder platte bedaking met afgeronde vensterhoek ingevuld met een raam met kleine roedeverdeling.

Interieur getypeerd door voornamelijk houten zolderingen, onder meer op houten zuilen, zoldergebint met letters als telmerken. Machinepark verwijderd.

Literatuur

Vlaamse Overheid, Agentschap Onroerend Erfgoed Oost-Vlaanderen, archief.
A. Stroobants, "Tussen pot en pint. Herinneringen aan de Dendermondse brouwers", Dendermonde, 1990, p. 33-34.
A. Stroobants, "Gemalen en geplet. Molens en maalderijen te Dendermonde in de 19de en 20ste eeuw", Dendermonde, 2005, p. 41-44.
C. Bogaert, H. Duchêne, K. Lanclus & M. Verbeeck, "Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Dendermonde", Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20N, s.d.

Overige foto's

<p>Molen Beurms<br>Molen Westelinck</p>

Foto: Mieke Verbeeck, 01.09.2000

<p>Molen Beurms<br>Molen Westelinck</p>

Foto: Mieke Verbeeck, 01.09.2000

<p>Molen Beurms<br>Molen Westelinck</p>

Foto: Mieke Verbeeck, 01.09.2000

<p>Molen Beurms<br>Molen Westelinck</p>

Foto: Mieke Verbeeck, 01.09.2000

<p>Molen Beurms<br>Molen Westelinck</p>

Foto: Mieke Verbeeck, 01.09.2000

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: woensdag 23 augustus 2017

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens