De Molen van Ter Heiden was een houten korenwindmolen aan de Lombeeksesteenweg.

Op 21 januari 1847 werd schepen Heymans aangeduid om een on­derzoek "de commodo et incommodo" in te stellen, naar aanleiding van de aanvraag van Marie-Therése  Regnaert, weduwe van Pieter van den Berghe uit Lennik, om een windmolen op te richten op haar eigendom, groot 1 ha op de Neerheyde, op het kadasterperceel sectie D nr. 464. Op 13 februari 1847 gaf de Bestendige Deputatie van de provincie Brabant haar de toelating. De standaardmolen werd overgebracht uit Nederhasselt (Oost-Vlaanderen).

Opeenvolgende eigenaars:
- 1847, opbouw: Vandenberghe-Regnart Carolus, de weduwe, landbouwer te Sint-Kwintens-Lennik
- 29.01.1862, gift: Vandenberghe-De Samblanckx Felix Carolus Maria, landbouwer te Sint-Kwintens-Lennik (notaris Walravens)
- 19.11.1904, erfenis: de weduwe en kinderen (overlijden van Felix Vandenberghe)
- 06.04.1909, verkoop: Vandenberghe-Van Overstraeten Carolus Gustaaf, molenaar te Sint-Kwintens-Lennik (notaris Sohet)

De molen werd in 1936 nog vereeuwigd op een schilderij en werd in 1937 nog gebruikt voor het vermalen van fruit, zoals appels, ten bate van veevoeders. De sloop volgde in 1938. De molenwal is nog zichtbaar.

Het voormalig molenaarshuis uit de 19de eeuw bestaat nog en is opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed. Het werd in de jaren 1970 bewoond door beeldhouwer Marcel Arnould.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Zie ook: Nederhasselt (prov. Oost-Vlaanderen)

Bouwkundige beschrijving van het molenaarshuis (Agentschap Onroerend Erfgoed, 1975).

Voormalig molenaarshuis (nok loodrecht op de straat) met één bouwlaag en pannen zadeldak, Witgekalkte baksteenbouw met gecementeerde en gepikte plint. Beluikte rechthoekige vensters met boven- en onderdorpels van arduin. Rechthoekige deur met smalle arduinen omlijsting en houten tussendorpel op klosjes. In de rechterzijgevel werd een gevelsteen van 1649 ingemetseld, wellicht afkomstig van het voorgaande molenaarshuis. Recentere rechthoekige poort en vooruitspringend bijgebouw.

J.-F. Vinckx, "De Molens van ’t Payottenland. Sint-Kwintens-Lennik: molen van Ter Heide", in: Eigen Schoon en De Brabander, XIII, 1930-1931, p. 204. (inleiding p. 199 gedateerd St.-Kwintens-Lennik 24 augustus 1929)

De wandelaar, die zijn schreden richt van Saffelberg naar ’t Nelleken, heeft een ruimen kijk op een wijd-open dal tusschen twee rijen heuvels. Te midden van dit stemmig landschap met lieflijk golvende akkers en weiden, blinken de molen en ’t mooie witte molenhuis van “Ter Heide” hem lachend toe. Zij bekronen den heuveltop ginder hoog naast de “scheêstraat” op den hoek der kasseide die naar Lennik daalt in Zuid-Oostelijke lijn en Westwaarts naar O.-L.-V.-Lombeek.

Theresia-Jozefa Reynaert, sedert den 23 Maart 1832 weduwe van Pieter-Karel Vandenberghe, pachteres op het klein hof “Ter Heide”, kocht den molen te Nederhasselt omstreeks 1860.
J.-V. Menschaert lezen wij op den grooten balk, die, nog zo sterk als nieuw, het timmerwerk schraagt. Na moeders dood (31 Oktober 1864) werd Karel Vandenberghe de eigenaar. Later betrok hij het groot hof “Ter Heide”, aan de overzijde van den steenweg, en zijn broeder Felix werd molenaar. Sedert 1905 is dezes zoon Gustaaf op den molen.

Moge “Ter Heide”, Lenniks eenige molen, die den modernen vernielingsgeest zoo kranig trotseert, nog lang-bijlang de grijze kap verheffen en de verweerde wieken lustig klappend door het luchtruim slaan!...

------------------------------

J. Vrancken, "Uit oude papieren. Over de verdwenen windmolens van Sint-Kwintens-Lennik", Eigen Schoon en de Brabander, LII, 1969, p. 145.

In de 13 en 14e jaargang van dit tijdschrift verscheen een bijdrage van de heer  J.F. Vinckx over «De Molens van het Payottenland». De hiernavermelde gegevens zijn bestemd om hogergemelde bijdrage aan te vullen.
1. De molen van de Kerselaar (of de molen van de Hallebaan. In het verslag van de gemeenteraadsziuing van 4 september 1856 lezen we dat de aanvraag werd onderzocht die de heer Jozef Van der Elst, molenaar en wonend te Pepingen, tot de Bestendige Deputatie had gericht om een windmolen op te richten om graan te malen op het Hurteveld, kadaster wijk F n° 298. Na onderzoek van commodo en incommodo verkrijgt  hij de toelating omdat de molen in de gemeente Lennik wordt op­gericht.
2.  De  molen van Ter Heide. Op 21 januari 1847 wordt schepen Heymans aangeduid om een on­derzoek van Commodo en Incommodo te verrichten, ingevolge de aanvraag van Marie-Thérèse Regnaert, weduwe van Pieter van den Berghe, wonende te Lennik, om een windmolen op te richten op haar eigendom, groot 1 ha op de Neerheyde, kadaster wijk D n° 464. Op 13 februari wordt haar de  toelating gegeven.

J.-F. Vinckx, "De Molens van ’t Payottenland. Sint-Kwintens-Lennik: molen van Ter Heide", in: Eigen Schoon en De Brabander, XIII, 1930-1931, p. 204. (inleiding p. 199 gedateerd St.-Kwintens-Lennik 24 augustus 1929)
J. Vrancken, "Uit oude papieren. Over de verdwenen windmolens van Sint-Kwintens-Lennik", Eigen Schoon en de Brabander, LII, 1969, p. 145.
J. Penninckx, "Merkwaardige gebouwen te Sint-Kwintens-Lennik", in: De Autotoerist, 8 juni 1978, p. 808-811.
J. Vrancken, "Sint-Kwintens-Lennik in oude prentkaarten", Zaltbommel, 1973;
Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 3: arrondissement Halle-Vilvoorde (M-Z)", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem", 1992;
M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961.
De Maegd C. & Van Aerschot S., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Vlaams-Brabant, Halle-Vilvoorde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 2N, Gent, 1975.
Jan Van Reepingen, "Monumenten: molens. De molen van Ter Heide", in: 't Archiefje (Infoblad van Het Lenniks Archief), IV, 2011, 3, p. 16-38.