Molenzorg

Kasterlee, Antwerpen


Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem
Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Watermolen van Terlo
Oostmolen

Ligging
Terlo
2460 Kasterlee

op de Wamp
kadasterpercelen C533bis (graanmolen)
C543 (oliemolen)

Geo positie
Type
Onderslag watermolen
Functie
Koren- en oliemolen
Gebouwd
voor 1470
Verdwenen
1909, ontmanteld / 1920, sloop slagmolen
Allemolens
05123 (Ten Bruggencatenummer)
Beschrijving / geschiedenis

De Watermolen van Terlo op de Wamp was aanvankelijk enkel een korenmolen (opgericht voor 1470, kadasterperceel C533bis) maar werd in 1805 uitgebreid met een olieslagmolen (kadasterperceel C543), zodat een dubelmolen ontstond, met een gebouw op beide oevers van de Wamp.

De korenwatermolen wordt aangehaald in de telling van 1470 vande lenen van de hertog van Brabant.
In 1504 werd de molen, als onderleen van het hof van Terlo, verkocht aan de abdij van Korsendonk. Als pachters zijn gekend: Hendrik Thijnen (1619), H endrik Valentijns (1626), Hendrik Thijnen (1633à, Gommaer Michiels (1639-1651), Andries Eigen (1651-1662), Hendrik Valentijn (1662-1674) en Geeraert van der Veken (1724-1760).

Om het water op peil te kunnen houden hadden de Witheren van Korsendonk een sluis gebouwd op een arm van de Wamp, wat voor gevolg had dat de beemden in de omgeving regelmatig onder water kwamen te staan. De boeren, die hun gewassen en hooi jaar na jaar zagen bederven, richtten tot de abdij talrijke protesten, waaraan echter geen gehoor werd verleend. In 1740 trok het woedende boerenvolk er op een nacht op uit en vernietigde de sluis. Ze werd echter vernieuwd en nog sterker gemaakt, er werd een pegel geplaatst en de molenaar moest het water lossen wanneer het boven die pegel steeg. De miserie van de overstromingen bleef echter aanhouden.

In 1805 verkreeg Jan Baptist Der Kinderen de toelating van de schepenen van Kasterlee, om een olislagmolen te bouwen bij de (koren)watermolen van Terlo.

Kadasterbeschrijvingen:
- 1815: Moulins à eau. Ils appartiennent tous à sieur Derkinderen. Ils n 'ont qu'un tournant. Un moulin à farine est situé sur la petite Nethe et désigné au plan par le n° 232 de la S(ecti)on D. Il est en mauvais état et ne peut être en activité que pendant six ou sept mois de l'année à cause du manque d'eau. Par ces motifs et en prenant pour point de comparaison les deux moulins à vent prérappelés, nous avons évalué son revenu brut à fr. 321. Le tiers déduit pour entretien etc., reste net F. 208. Il existe dans cette commune deux moulins à foulon, lesquels se trouvent situés sur la petite Nèthe et désignés dans la S(ecti)on D parcelles n° 236 et 240. Toutes les informations que nous avons prises sur la valeur vénable et locative de ces propriétés ont donné pour résultat que le revenu brut de chacun de ces moulins dévait être porté à fr. 111. Déduisant le tiers, il reste net fr. 74. Un moulin à huile est situé sur le ruisseau dit le Wamp et compris dans la S(ecti)on C sous le n° 543. Son service est interrompu pendant six ou sept mois de l'année, à cause de manque d'eau. Il résulte de tout ce que nous avons pu receuillir sur la valeur productive de cette usine, que son revenu brut doit être évalué à fr. 150, et déduisant le tiers net à fr. 100."
- ca. 1830: (korenmolen) "is gelegen op de beke de Wampe en bestaat uit een slegt houte gebouw. Eenen omgang en twee paer steenen welke niet gelijktijdig kunnen gebruikt worden. Hij is met andere groneigendommen verhuurd aan Lambert Vaes, moelnaar te Casterlé. Dikswijls gebrek aan water.
(oliemolen) "is gelegen op de beke de Wamp in een ruim maar slecht leeme gebouw. Heeft een omgang, een paar steenen en een gemeene slagbank. Bij gebrek aan water word deselve somtijds door een paard bewogen. Verhuurd aan Lambertus Vaes, molenaar te Casterlé".

Zowel in 1815 als in 1830 werd opgemerkt dat er vaak watergebrek was en dat de molens soms zes à zeven jaren per jaar stil moesten staan. Het was zelfs soms nodig om de oliemolen met een paard in werking te brengen.

Eigenaars na 1800:
- tot 1812, eigenaar: Van der Veken Geeraert, de erfgenamen
- 1812, verkoop: De Kinderen Jan-Baptist (eigenaar van de windmolen van Kasterlee-Terlo)
- 1815,  eigenaar: De Kinderen-Hermans Joannes
- voor 1834, eigenaar: De Kinderen-Biermans Joannes, de weduwe en kinderen (kinderen: a) De Kinderen Henri, molenaar, b) De Kinderen Joseph, molenaar, c) De Kinderen Jean Joseph, molenaar te Dessel en e) De Kinderen Dorothée, meid te Lier; huurder-molenaar is Vaes Lambertus (eveneens van de windmolen van  Kasterlee-Terlo)
- 26.03.1835, verkoop:  Van der Beken-Pasteel Pierre Joseph François Jean, eigenaar te Turnhout-Korsendonk (notris Caeijmaex)
- 09.06.1835, verkoop: a) Diels Jean François, boterhandelaar te Kasterlee en b) Diels Thérèse, boterhandelaarster te Kasterlee (onderhandse akte)
- 19.04.1871, erfenis: Diels Theresia, zonder beroep te Kasterlee (overlijden van Jean-François Diels)
- later, eigenaar: a) Diels-Van Gool Frans Louis, te Dessel en b) Diels Karel, zonder beroep te Kasterlee
- 1892, afstand: a) Diels-Van Gool Frans Louis, te Dessel en b) Diels Karel, zonder beroep te Dessel (registratie op 26.02.1892)
- 24.02.1897, erfenis: Diels-Van Gool Frans Louis, zonder beroep te Dessel (overlijden van Karel Diels)
- later, erfenis: de kinderen
- 07.05.1902, verkoop: Diels-Van Gool August, molenaar te Kasterlee (notaris Jansen)


In 1907 werd de sluis afgebroken. Bij gebrek aan water was malen met de molen nu onmogelijk geworden. De koren- en oliemolen werden in 1909 ontmanteld; de gebouwen werden verder gebruikt als landgebouw.
De slagmolen werd nog een tijdje met het paard in gang gehouden en kende gedurende de eerste wereldoorlog nog een opflakkering, maar werd in 1920 afgebroken.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

H. Holemans & P.J. Lemmens, "Molens der Noorder- en Oosterkempen", Nieuwkerken, Ten Bos, 1980, p. 46-50.
Frans J.B. Dirks, "Watermolens van de provincie Antwerpen", Antwerpen, 1990, p. 55-60.
J. Van Gorp, "Kasterlee. Geschiedenis, toerisme, folklore, legenden, historische verhalen", Kasterlee, 1946, p. 40-64.
Paul Hendriks, "De watermolens. 5. Kasterlee", in: P. Hendriks & R. Hoeben, "Provincie Antwerpen. Wind- en watermolens", p. 27.
Adolf, C. J. Verdegem, "De oude molens van Kasterlee", Heemkundige Kring Kasterlee-Lichtaart-Tielen, 1995, 200 p.
W. Van Mensel, "Molenaars Biermans", Ons Molenheem (Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem), jg. 1996,  nr. 4, p. 9-13.

Overige foto's

<p>Watermolen van Terlo<br>Oostmolen</p>

Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: maandag 23 september 2019

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens