De Rijckenberghoeve is een oud pachthof op de hoek van de Kwerpsebaan (nr. 310) en de Oude Baan (zie hierna). In 1834 was de boerderij eigendom van Guillaume Wauters uit het Hof van de Heren van Lathem. Hij vestigde er voor 1843 een olieslagmolen. In 1846 werd gemeld dat deze molen koolzaad- en lijnzaadolie voor de verlichting produceerde. De molen staat vermeld op de kaart van Vandermaelen (ca. 1850) als "moulin à l'huile". Guillaume Wauters stierf ongehuwd op de "smoutmolen van Wauters" in 1851. Hierop viel de smoutmolen stil. In 1856 was het pachthof Rijckelenberghoeve verlaten. De pletstenen zijn thans ingemetseld in een stalmuur van deze hoeve.

Geschiedenis van de Rijckenberghoeve

Op de hoek van de Kwerpsebaan (nr. 310) en van de Oude Baan ligt de Rijckenberghoeve. In de 16de eeuw was dit pachthof eigendom van de adellijke familie ’t Serclaes en in de 17de eeuw kwam ze in handen van de adellijke familie de Fourneau. In 1709 kocht Jan Vanderhulst dit belangrijk pachthof. In de 19de en 20ste eeuw volgden de pachtfamilies Wauters en Poels elkaar op in dit bedrijf. Guillaume Wauters (+1851) vestigde hier in de eerste helft van de 19de eeuw een olieslagmolen. De pletstenen van de smoutmolen vinden we nog terug ingemetseld in de stal.

De Rijckenberghoeve is een langshuis met twee verdiepingen en een zadeldak uit de 17de eeuw. De hoeve werd opgetrokken in bak- en zandsteen. Het dagelijks leven speelde zich af op de binnenplein, dat men bereikt via een kleine toegangsdeur op de Kwerpsebaan. De hoge halfkruisvensters op de bovenverdieping zijn nog goed zichtbaar. Opvallend is ook de zonnewijzer op de muur van de bovenverdieping langs de binnenkoer. Langs de Oude Baan vinden we een haakse bijgebouw met een grote schuurpoort. We vinden er een mooi muurkapelletje toegewijd aan Sint-Antonius van Padua, de patroon van de verloren voorwerpen.

Henri Vannoppen

Rijksarchief Leuven, Gemeente-archief Erps-Kwerps, Correspondentieboek 1843.
H. Vannoppen, "De Rijckenberghoeve of de olieslagmolen van Erps-Kwerps", Eigen Schoon en de Brabander, LXI, 1978 (Huldenummer J. Verbesselt), p. 185-198.
H. Vannoppen, "Wandeling door twee eeuwen Erps-Kwerps", Antwerpen-Borgerhout, Genootschap voor Geschiedenis en Volkskunde, 1994, p. 147.
H. Vannoppen. "Honderd Kortenbergse gebouwen. Op stap door tien eeuwen verleden". Boek en Vorm Winksele, 1991, p. 77.
H. Vannoppen. "Van twee kerkdorpen tot stadsgewestgemeente: Erps-Kwerps 1776-1976", p. 146-147.
O. Vandeputte, "Histoire & Patrimoine des Communes de Belgique - Province de Brabant Flamand", Bruxelles, Racine, 2011, p. 184b.
F. Maes. "Oude woningen onder Erps-Kwerps", Eigen Schoon en De Brabander, 1956, p. 448-449.
Mailbericht Aimé Smeyers, Alsemberg, 26.11.2012