Molenzorg

Liezele (Puurs-Sint-Amands), Antwerpen


Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Wolfmolen

Ligging
Dendermondsesteenweg 99
2890 Liezele (Puurs-Sint-Amands)

zuidzijde
nabij kruispunt met Provincielaan
kadasterperceel B214


toon op kaart
Type
Staakmolen met open voet
Functie
Korenmolen
Gebouwd
voor 1635
Verdwenen
1914, oorlog
Beschrijving / geschiedenis

De Wolfmolen, genoemd naar een toponiem, was een houten korenwindmolen aan de zuidzijde van de Dendermondsesteenweg (die vroeger met een wegel bereikbaar was), ten westen van het huisnummer 99 en van het kruispunt met de Provincielaan, op het gehucht Wolf, op het "Busschersveld". Zijn naaste buur was de hoeve met brouwerij en later nog enkel café "De Fortuyn".

De standaardmolen werd opgericht voor 1635. Jonker Boudewijn Le Cock, heer van Wulverghem, en zijn moeder Isabella Daman, droegen op 15 november 1635 de molen over aan jonker Ferdinand Le Cocq, heer van Lamotte en van Liezele. Deze verpachtte de molen op 2 januari 1636 aan Marcus Vinck en Joos de Bock. Jan de Bock, die in Hingene woonde, stelde zich borg voor Joos en Marcus als "huerlieden"-molenaars van de molen die toebehoorde aan Ferdinand Le Cocq. Later pachtte Marcus Vinck nog de Pandgatmolen van Oppuurs.

Verpachtingen van molens gebeurden veelal voor een termijn van zes jaar. In 1642 werd Simon Elskens, die gehuwd was met Adriana Machiels, er maalder. Nadien was Simon blijkbaar zelf eigenaar van de molen. Volgens een akte van 10 november 1650, verleden voor notaris Van Paesschen uit Liezele, verhuurde Simon toen de molen aan Philip De Decker. Hij leende aan juffrouw Jenne van Bourgogne een som geld met zijn molen als pand. Simon overleed te Liezele op 16 april 1663. Hij werd opgevolgd door zoon Petrus Elskens (°1640-+1696) die op 8 juni 1664 in Puurs Elisabeth Van Camp (°1642-+1715) huwde. Ze kregen 9 kinderen en de windmolen van de Wolf bleef nog een tijd aan de familie Elskens.

Na het overlijden van Petrus kwam de molen aan Anna, Jan en Philip Elskens. Jan, maalder op de Koevoetmolen in Londerzeel van 1698 tot 1714, overleden zonder kinderen op 11 april 1748, kocht op 10 november 1715 een derde in de molen over van zijn zus Anna, die getrouwd was met Jan van de Velde. Broer Philip stelde zich hierbij borg. Philip huwde in 1698 in Puurs met Catharina Segers en werd vader van 14 kinderen. Hij overleed op 4 november 1735 en werd opgevolgd door Dominicus Elskens (°Liezele 1707 -30 april 1771). Al op 30 juni 1771 hertrouwde de weduwe van Dominicus, Anna Catharina Van de Wilt, te Liezele met molenaar Philip Van Hoomissen van de watermolen van Londerzeel. Ze kochten de rechten over die Dominicus in de molen had en die na diens overlijden aan de wettelijke rechthebbenden toekwamen. Van het echtpaar Joannes Van Assche-Catharina De Vroede op 13 januari 1772 en van Philippus Scheers-Joanna Catharina Van Asshe op 30 januari van hetzelfde jaar.

Aan Anna Catharina Van der Wilt hebben verschillende notarissen een duit verdiend. Naast de huwelijksvoorwaarden voor notaris Janssens te Puurs in 1749, zijn er van haar vier testamenten gekend. Op 24 februari 1763 maakte Dominicus Elskens en Anna Catharina een testament voor notaris Aerts te Puurs. Na het overlijden van Philippus Van Hoomissen, haar tweede echtgenoot, is er een testament voor notaris A. De Mol te Tisselt. Op 30 april 1804 stelde notaris Jacobus Moens te Puurs een laatste wilsbeschikking van Catharina op en moest deze volledig herzien in 1807. Philip Van Hoomissen, geboren in 1722 als zoon van Joannes, molenaar te Eikevliet, maakte al in 1775 als maalder te Liezele zijn testament, maar stierf pas op 28 januari 1795.

Anna Catharina Van der Wilt zou, volgens de inschrijving in het overlijdensregister van de toenmalige gemeente Puurs, 102 geworden zijn. Ze overleed in het huis van haar neef Michaël Siebens op de Moorheide in Breendonk op 7 maart 1819 en was volgens het doopregister in Puurs gedoopt op 2 september 1722, als dochter van Joannes Van der Wilt en van Petronella De Wilt. In werkelijkheid was ze bij haar overlijden 96 jaar, nog altijd heel respectabel!

Op 8 juni 1800 pachtte Jacobus De Maesschalck uit Steenhuffel de molen van Van der Wilt. De inboedel van het molenhuis, ingedeeld in 67 delen, werd op 10 juni van dat jaar verkocht voor 219 gulden 40 cent.

In 1803 ging de verpachting naar Charles Parmentier, gehuwd met Anna Maria Goossens. Hij kwam over uit Tisselt. Zijn zwager Carolus Goossens was pachter te Sint-Martens-Lennik.

Op 16 nivose XIV (6 januari 1806) werd de molen door dezelfde weduwe van Philip Van Hoomissen, verpacht aan Pierre Van Heymbeeck voor 275 gulden.

Hij was , was in 1803 molenaar en kwam daarvoor uit Tisselt. Zijn zwager Carolus Goossens was pachter te St.-Martens-Lennik

Jan Van Heymbeeck was in 1783 "meulder van stiel". Bij de verkoop van de molen op 1819 werd hij aangezocht door Jan Jos Van Heymbeeck (°Liezele 1786 -+1865) voor de som van 4381 frank. Hij was een zoon van Joannes Van Heymbeeck en Maria Theresia De Saegher, pachters van de watermolen te Liezele en huwde in Puurs op 6 mei 1811 met Joanna Catharina De Saeger. Ze kregen 8 kinderen.

De familielieden Van Heymbeeck waren er gedurende vier generaties molenaars, eerst als knecht, dan als pachter en nadien als zelfmalende eigenaars en als verpachters. Het echtpaar Jan Jos Van Heymbeeck-De Saeger werd opgevolgd door zoon Ferdinand Leopold die ongehuwd overleed op 11 april 1892. Hij was geboren te Liezele in 1820 en was van 1844 tot bij zijn overlijden burgemeester.

De windmolen van de Wolf werd op 12 april 1899 verkocht aan steenbakker Emiel Reypens uit Boom, die gehuwd was met Rufine Van Heymbeeck, een zus van Ferdinand Leopold. Niet voor lang echter. Bewijs hiervan is een aankondiging uit "Het Nieuwsblad van het Kanton Puers" van 25 maart 1906: "Bij sterfgeval en om uit onverdeeldheid te treden - Openbare verkoooping van eenen Graanwindmolen, met Woonhuis, Pakhuis, Erf en Hof, op den Wolf te Liezele. / Instel 18 April / Verblijf 2 Mei 1906 in herberg De Wolf bij de kindeen Siebens / Eigendom in gebruik tot 25 December 192, bij den heer G. Van Praet-Lamberts, mits 400fr. 's jaars."

Guillelmus Van Praet, gehuwd met Maria Lambrechts, de toenmalige pachter-molenaar, kocht de molen op 2 mei 1906. Hij zou de laatste eigenaar-molenaar worden.

De molen werd in 1914 door het Belgisch leger afgebroken, want molens werden tijdens oorlogen vaak gebruikt als uitkijkpost en hij lag in het schootsveld van het Liezelse fort. De laatste herinnering was café "Het Molenhuis".

We zien de molen aangeduid als "Min. de Liesselle" op de figuratieve kaart "Cours du Ruisseau d'Ympden, N 2", bewaard in de Nationale Bibliotheek te Parijs (handschriften nr. 7938), als een staakmolen "Liesel molen in t'gehucht de wolf" op de figuratieve kaart 2 van de goederen van het gasthuis van Kalfort door J.T. Roelans uit 1739 en met het bruin symbool van een staakmolen op de Ferrariskaart van ca. 1775 en op de topografische kaart van Philip Vandermaelen uit ca. 1840.

Kadastrale beschrijvingen:
- 1820: "Le moulin à vent à farine, affermé également avec maison, jardin et terres pour fr. 672,17. Déduction faite du prix que l'on aurait de la maison, du jardin et des terres, il reste à peu près fr. 400 sur laquelle somme, il faut déduire un tiers pour réparations. Conséquemment le produit net est de fr. 300."
- 1832: "in hout vervaardigd, hebbende eenen omgang en twee paar steenen welke niet gelijktijdig kunnen werken. Hij is gelegen bij den steenweg op het gehucht genaemt den Wolf, omtrent eene halve uur van het dorp". Kadastraal inkomen: 180 frank.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Van Heymbeek-De Saeger, molenaar te Liezele
- 18.07.1863, erfenis: Van Heymbeeck Ferdinand, de weduwe (Joanna Catharina De Saeger) en kind (Ferdinand), molenaar te Liezele (overlijden van Joannes Van Heymbeek)
- 20.08.1863, erfenis: Van Heymbeeck Leopold Ferdinand (zoon van Ferdinand), molenaar te Liezele (overlijden van de weduwe Joanna Catharina De Saeger)
- 11.04.1892, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Leopold Ferdinand Van Heymbeeck)
- later, deling: Reypens-Van Heymbeeck Charles Egide
- 10.02.1897, erfenis: de kinderen
- 12.04.1899, verkoop: Reypens Emile (gehuwd met Van Heymbeeck Rufine, een zus van Ferdinand Leopold Van Heymbeeck) en deelhebbers, steenbakekr te Boom (notaris Basteyns)
- 02.05.1906, verkoop: Van Praet-Lambrechts Guillelmus, molenaar en landbouwer te Lezele (notaris Basteyns).

De standaardmolen werd vernield bij de inval van de Duitsers in 1914.

Louis CALLAERT, Dirk BINON & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven
Bibliothèque nationale de Paris, manuscrits n° 7938. Figuratieve kaart "Cours dur Ruisseau d'Ympden, N 2" met aanduiding "Min. de Liesselle", ca. 1677.
Algemeen Rijksarchief Brussel, Kaarten en Plannen, nr. 607. Figuartieve kaart 2 van de goederen van het gasthuis van Kalfort door J.T. Roelans, 1739.

Uitgegeven bronnen
"Het Nieuwsblad van het Kanton Puers", 25 maart 1906 (verkoopsadvertentie)

Werken
Louis Callaert & Dirk Binon, "De houten molen van Liezele-Wolf", in: "Klein-Brabants Molenboek". Jaarboek van de Vereniging voor Heemkunde in Klein-Brabant vzw, 44e jg., 2009. p. 159-161.
H. Holemans & P. Lemmens, "Molens van Klein-Brabant, Mechelen en de Rupelstreek", Nieuwkerken, 1987, p. 41.
H. Holemans, "Beschrijving van de wind-, water- en rosmolens in de provincie Antwerpen rond 1830. Lier-Merksplas", Ons Molenheem 1994, nr. 1, p. 13-16.
Herman Holemans, "Wind- en watermolens van de provincie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 3. Gemeenten P-Z", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2011.

Dirk Binon, "Verpachting van de windmolen op de Wolf te Liezele", Linsella Kroniek, nr. 4, maart 2004.
Dirk Binon, "Verpachting van de Wolfmolen te Liezele", Vlaamse Stam, XXXIX, 2003, 5 (juli), p. 363-367.
H. Thys, Molens in het arrondissement Mechelen, circa 1865-1870, in Heemkundig Handboekje voor de Antwerpse Kempen, Borgerhout, jg. 14, 1966, p. 3-14.
P. Lemmens, Molenoverzicht uit het arrondissement Mechelen van 1830 tot heden, Borgerhout, 1963. Overdruk uit het Heemkundig handboekje voor de Antwerpse randgemeenten, 1963, X, 4.

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: zondag 6 oktober 2019

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens