Molenzorg

Machelen, Vlaams-Brabant


Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem
Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Molen van Bal

Ligging
Melkstraat
1830 Machelen

hoek met Emiel Dewandeleerstraat
kadasterperceel C69b
LC 156.22 O en 177.25 N


toon op kaart
Type
Staakmolen met open voet
Functie
Korenmolen
Gebouwd
1877, uit Mechelen
Verdwenen
1923, sloop
Beschrijving / geschiedenis

Deze houten korenwindmolen werd in 1877 vanuit Mechelen ("Nieuwe Schorsmolen", Schorsmolenstraat) overgebracht naar de hoek van de Melkstraat en de Emiel Dewandeleerstraat in Machelen. Dit jaartal stond op een steen vermeld. De standaardmolen stond buiten de huizenring van de dorpskom, beheerste de streek en vormde een enig panorama met het kortbij gelegen Diegem,

Oprichter was Alexander "Zander" Lemmens, maalder in ’t stijfselfabriek te Machelen.

Opeenvolgende eigenaars:
- 1877, opbouw: Lemmens-Hemmerechts Alexander Felix, molenaar te Machelen
- 16.12.1883, verkoop: Van der Elst-Vinckx Henricus, landbouwer te Peutie (notaris Vander Burcht)
- 28.03.1886, begin vruchtgebruik: a) Van der Elst-Vinckx Henricus, de weduwe (voor vruchtgebruik) en b) Bal-Van der Elst Jan-Baptist (voor naakte eigendom), herbergier te Machelen (notaris Van der Burght)
- 19.07.1894, einde vruchtgebruik: Bal-Van der Elst Jan-Baptist, herbergier te Machelen (overlijden van de weduwe Vinckx van Henri Van der Elst)
- 15.09.1919, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Van der Elst)
- 03.02.1923, erfenis: de kinderen (overlijden van Jan-Baptist Bal)

Jan Bal was afkomstig van Vilvoorde, zoon van Louis Bal, de maalder van de stenen Balsmolen aldaar. Hij stond als een ervaren molenaar bekend. De windmolen maalde het graan voor de Machelse bevolking en zelfs voor verscheidene landbouwers van Diegem, die hem boven hun watermolen verkozen, omdat hij hun fijner bloem verschafte.

In augustus 1914 eisten de binnenvallende Duitsers dat de molenroeden in een rechtstaand kruis opgesteld werden, om te beletten dat bij middel van de stand van de wieken seinen aan de Belgische tropeen  gegeven werden.

Jan Bal overleed op 4 februari 1923 en de molen werd, met het molenhuis en de stallingen, verkocht aan Willem De Wandeleer, die nochtans geen maalder was. De molen vergde grote herstellingswerken en zo werd de molen, nog voor 19 april 1923, afgebroken.

Zie ook: Mechelen, Nieuwe Schorsmolen

Lieven DENEWET, René PUTTEMANS & Herman HOLEMANS

Bijlagen

René Puttemans, "De Windmolens uit het Vilvoordse (rechter Zenneoever)", in: Eigen Schoon en De Brabander, XIV, 1931, p. 273-274 (Machelen St.-Gertrudis: Windmolen).

De Machelse windmolen die, buiten de huizenring der dorpskom, de streek beheerst en een enig panorama vormde met het kortbij gelegen Diegem, was afkomstig van Galgenberg bij Mechelen en werd aangekocht in ’t jaar 1877 door Zander Lemmens, maalder in ’t stijfselfabriek te Machelen. Dit jaartal stond op een steen vermeld. In 1883 werd hij verkocht met molenhuis en stallingen aan Jan Bal afkomstig van Vilvoorde, zoon van Louis Bal, de maalder van Balsmolen. Den 4 December 1883 nam Jan Bal, die als een ervaren maalder bekend stond, bezit van de molen.

Bij ’t begin van de oorlog eisten de Duitsers dat de wieken rechtstaande kruis zouden geplaatst worden om te beletten dat signalen aan de Belgische troepen gegeven worden. Jan Bal overleed in 1923 en de molen, met het molenhuis en de stallingen, werd verkocht aan Willem De Wandeleer, die nochtans geen maalder was.
De molen vergde grote herstellingswerken; zo werd hij, in 1925, eenvoudig afgebroken. Deze windmolen maalde het graan voor de Machelse bevolking en zelfs voor verscheidene landbouwers van Diegem, die hem boven hun watermolen verkozen, omdat hij hun fijner bloem verschafte.

(afbeelding: pentekening René Puttemans)   

Literatuur

René Puttemans, "De Windmolens uit het Vilvoordse (rechter Zenneoever)", in: Eigen Schoon en De Brabander, XIV, 1931, p. 273-274 (Machelen St.-Gertrudis: Windmolen).
Geerts F., Gemeente Machelen, Brabant, Centrum van nijverheid, Heule, 1966.
Lauwers J., De gemeente Machelen, in Kuierend door Midden-Brabant, De witloof- en druivenstreek, Winksele, 1987, p. 87-92.
Herman Holemans, Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 3: arrondissement Halle-Vilvoorde (M-Z), Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem", 1992.
M.A. Duwaerts e.a., De molens in Brabant, Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961.

Overige foto's

<p>Molen van Bal</p>

Prentkaart Nels. Verzameling Ons Molenheem

<p>Molen van Bal</p>

Prentkaart Nels. Verzameling Ons Molenheem

<p>Molen van Bal</p>

Pentekening naar prentkaart Nels. Verzameling Ons Molenheem

<p>Molen van Bal</p>

Pentekening René Puttemans

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: woensdag 12 november 2014

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens