De Watermolen werd opgericht rond 1855 door Louis Maeyaert, bleker te Wingene.
In het kadasterdocument 220/1865 (Wingene) vinden we de volgende gebeurtenissen in 1865: "reconstruction totale de la maison D1239c, nouvelle construction d'une fabrique, bâtiment rural convert (plus de 5 ans) en atelier de blanchisserie D1242g et en moulin à eau (plus de 10 ans) D1242h, construction de bâtiments ruraux, changement de limite, redressement de la rivière".
In 1867 en 1872 werd de watermolen omschreven als looghuis D1242i en l.

In 1872 werden op het erf ook een vlasspinnerij en stoomgraanmolen opgebouwd. Deze werden in 1877 verbouwd tot godshuis. Op 14 oktober 1875 kocht Hortence Suys, zonder beroep te Wingene aan: het huis, de tuin, gebouwen en afhankelijkheden (notaris Vanoutrive).
In 1885 werd een stoommachine geplaatst. Het geheel werd in het kadaster dan omschreven als een "stoomkoornmolen en looghuis met stoom" op het perceel D1242m.

De Burgerlijke Godshuizen van Wingene (vanaf 1925 Commissie voor Openbare Onderstand, thans OCMW) kocht het geheel aan op 24 oktober 1894 (akte notaris Persyn).
De stoommachine werd in 1895 verwijderd en het molengebouw werd eveneens als godshuis ingericht, zoals dat in 1877 gebeurde met het aanpalend gebouw (zie hoger).

Verrassend is dat later opnieuw een korenwatermolen werd ingericht: de molenmakers Coussée uit Meulebeke plaatsten in 1906 een nieuw waterrad. Deze geraakte na korte tijd buiten gebruik.

Het molengebouw werd in 1967 gesloopt.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

-----------------------

Het Rusthuis Sint-Amandus (Agentschap Onroerend Erfgoed)

Het Rusthuis Sint-Amandus is een achterin gelegen gebouwencomplex fasegewijs tot stand gekomen, op de plaats van de blekerij en spinnerij van de famiie Maeyaert, opgericht in 1864.

Op het primitief kadasterplan (circa 1829) is bebouwing weergegeven. In 1848 wordt een boerenhuis en een schuur gebouwd na de afbraak van de oudere hoevegebouwen. Het boerenhuis wordt uitgebreid met geïncorporeerde stalling en bakhuis in 1862. De schuur wordt vergroot en heringericht als blekerij en watermolen. Ten noorden van de schuur wordt een nieuw, groot landgebouw opgetrokken. Het looghuis wordt uitgebreid in 1868.

Op de plaats van het huidige rusthuis: twee kleine woonhuisjes die volledig worden herbouwd in 1865. Links ervan wordt een haakse fabrieksvleugel gebouwd. De fabrieksvleugel wordt vergroot en opgesplitst in een "vlasspinderij en een stoomgraenmolen". Er worden twee bijkomende magazijnen opgetrokken. In 1875 worden de twee fabrieksgebouwen kadastraal verenigd. Ook het huis en een magazijn dat nu is heringericht als paardenstal worden kadastraal verenigd. Bij de mutatie van 1967 is de fabriek reeds in gebruik als godshuis. In dit jaar wordt ze vergroot met een oostelijke vleugel en een achterliggend gebouw na afbraak van een ouder. Het gebouw wordt nu omschreven als rustoord.

De oudste vleugel van het rusthuis is een restant van de vroegere blekerij. Het is een imposant volume van veertien traveeën en twee bouwlagen onder een pannen schilddak. De donkerrode verankerde bakstenen lijstgevel wordt vertikaal belijnd door de doorgetrokken traveenissen boven aan afgewerkt met een rondboognis. De gevels zijn opengewerkt met rechthoekige muuropeningen.

Het gebouwencomplex is opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Kadasterarchief West-Vlaanderen, Primitief kadasterplan, 207: Mutatieschetsen, Wingene, 1848/67, 1862/11, 1865/97, 1872/30, 1875/17, 1876/22, 1967/66.
Lieven Denewet & Luc Goeminne, Molenmakers in Vlaanderen. Het werkboek van Coussée uit Meulebeke, in Molenecho's Vlaams tijdschrift voor molinologie, jg. 22, nr. 3-4, 1994, p. 263-266.
Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten V-Z , Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2005.
S. Gilté S. & S. Baert S., Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Wingene, Deelgemeente Zwevezele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL43, 2009.
G. Lams, Van Wenghina tot Wingene. 847-1977, Wingene, 1977 (uitgave in eigen beheer)
G. Lams & A. Vandewiele, Een verleden voor mensen van heden. Wingene en Zwevezele door de jaren heen, Roeselare, 1990.
Lieven Lams, Wingene, in F. Hollevoet, Als straten gaan ... praten, Tielt, 2005.
L. Lams, e.a., Fotoboek "Wingene, terug naar de 20ste eeuw", Ons Wingene, 2008.
J. Patteeuw, Wingene in oude kaarten van 1600 tot 1800, in Ons Wingene, jaarboek 5 (2002), Wingene, 20
O. Vanlaere, Wingene in oude prentkaarten, 1972.
Lams Lieven, Markante gevels van woningen te Wingene en Zwevezele, in Ons Wingene, Jaarboek 6 (deel 2), 2003, p. 58.
Fotoboek "Wingene, terug naar de 20ste eeuw", Ons Wingene, 2008.