Molenzorg

Geluveld (Zonnebeke), West-Vlaanderen


Tekening van Victor Hugo, 09.10.1864, in Paris, Maison de Victor Hugo, nr. 817.
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Molen Vandamme
Molen Degeest

Ligging
Menenstraat 178
8980 Geluveld (Zonnebeke)

zuidzijde
tussen Zandvoordestraat en Oude Komenstraat
kadasterperceel B93


toon op kaart
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen, oliemolen
Gebouwd
ca. 1800
Verdwenen
1896, sloop
Beschrijving / geschiedenis

Het is niet verwonderlijk dat Geluveld pas na 1796 een tweede windmolen kreeg. Zolang het Ancien Regime bestond, stond de heer van Geluveld niet toe dat hij concurrentie zou krijgen voor zijn eigen molen.

Het was een kleine staakmolen op een grote kegelvormige onderbouw (torenkot) die aan de overzijde van de Menenstraat werd opgetrokken tussen de kruispunten met de Zandvoordestraat (herberg “De Vrede” - later “’t Hoekske”) en de Oude Komenstraat (vroeger herberg “Het Molenhuis”), ter hoogte van het huidige huisnummer 178. Daar woonde later het gezin Lemey – Claeys. Bij de bouw van die woning in 1964 (door Roger Coudron) stootte men nog op de oude funderingen van de oliemolen. De grote stenen molen was voorzien van een gaanderij (galerie). Hij had als onderbouw een volumineuze stenen kuip. We kennen goed zijn uitzicht dank zij de tekening die de bekende Victor Hugo maakte op 9 oktober 1864 tijdens zijn doortocht van Kortrijk naar Ieper.

De molen was aanvankelijk ingericht als een oliemolen, maar algauw werd er ook graan gemalen. In 1801 was Pierre Maselis de olieslager van dienst.  Hij werd opgevolgd door Pierre Vangheluwe in 1811. In 1824 werd Joannes Van der Brecht er olieslager. Hij werd geboren te Moorslede en huwde op 2 oktober 1823 met de 23-jarige landbouwersdochter Maria Amelia Desroulez uit Geluveld. Joseph Devos, molenaar van de banmolen, was getuige op het burgerlijk huwelijk.

Op het eerste kadasterplan (1830-1835) staat de molen opgetekend met een kadastraal inkomen van 304 frank. Pieter Van Gheluwe (de uitbater van 1811 tot 1823) was toen de eigenaar. In de jaren 1840 werd de molen herhaaldelijk te koop gesteld tot dat notaris Karel Van Eecke uit Ieper hem aankocht op 17 juli 1848. Als olieslagers waren er toen Basilius Saver, een Vanneste vanaf 1859 en Louis De Grijze uit Beselare vanaf 1863. In 1872 werd hij opgevolgd door Bernard Vandamme. Hij werd de laatste olieslager. Bernard Vandamme waagde zich in de gemeentelijke politiek en tengevolge van de liberale schoolwet van 1879 woedde te Geluveld een oorlog tussen de gemeentelijke en de geestelijke overheid tot 1888. Plagerijen waren schering en inslag en zelfs broodroof werd niet geschuwd. Als gevolg hiervan moest Bernard Vandamme rond 1888 zijn molen verlaten en hij week uit naar Wervik.

Op 8 november 1888 werd de molen opnieuw verkocht aan Clemens Gustaaf Degeest – Van Eecke, brouwer te Moorslede. Hij liet hem in 1890 ombouwen tot vlaszwingelmolen. Het werd zijn zwanenzang. De verbouwing was geen succes en in 1896 werd de molen afgebroken. In de muren werden rechtopstaande sleuven gekapt waarin houten staken geschoord werden. De schoolkinderen van de nabije gemeenteschool en veel volwassenen stonden te kijken toen deze palen in brand werden gestoken en de molen zo in elkaar zakte. De molen had niet eens zijn eeuwfeest gevierd.

Literatuur

Iconografie
- Victor Hugo, "Route de Courtray à Ypres", potlood op velijnpapier, 25,5 x 18,7 cm,  09.10.1864. Parijs, Maison de Victor Hugo - Hauteville House, nr. 817.

Archieven en landkaarten
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Werken
- Geldhof Willy, "De Geluveldse molens, eens de trots van de gemeente", Geluwe, 2011.
- Holemans Herman, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel III. Gemeenten H-J, Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1995.
- Ooghe Dirk, De molen(s) van Geluveld, in: Het Zonneheem, 38ste jg., 2009, nr. 2 (april-juni), p. 21-32.
- Pauwels Marcel, De molens van Geluveld, in: Zonneheem, Heemkundig tijdschrift van 'De Zonnebeekse Heemvrienden', Zonnebeke, jg. 8, 1979, nr. 2, z.p., ill., plan.
- Verpaalen John, Molens van de Frontstreek, Veurne, De Klaproos, 1995.

Overige foto's

<p>Molen Vandamme<br>Molen Degeest</p>

Tekening van Victor Hugo, 09.01.1864, in Paris, Maison de Victor Hugo, nr. 817

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: woensdag 25 mei 2022

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens