Molenzorg

Wortel (Hoogstraten), Antwerpen


Prentkaart Nels. Opschrift: Molen met verdekkerde wieken te Wortel (coll. Eduard Swinnen, Zonhoven)
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Molen van Wortel
Molen Schellekens

Ligging
Kolonie 51
2323 Wortel (Hoogstraten)

noordwestzijde
kadasterperceel B62


toon op kaart
Type
Staakmolen, later stenen bergmolen
Functie
Korenmolen
Gebouwd
1825, uit hout / 1905-06, in steen
Verdwenen
1904, brand / 1960, onttakeld / 2001, sloop romp
Beschrijving / geschiedenis

De Molen van Wortel of de molen Schellekens (eigenaars-molenaars sinds 1842) was eerst een houten en later stenen korenwindmolen op de noordwestzijde van Kolonie (nr. 51).

In 1824 gaf koning Willem der Nederlanden de toelating om een houten standaardmolen van Harveng (Mons, Hainaut) naar Wortel over te brengen.

Rond 1830 werd de molen als volgt omschreven in een kadastraal document: "houten standaartmolen, redelijk sterk gebouwd, hebbende twee paar steenen welke niet gelijktijdig werken, dezen molen is genoegzaam gunstig gesitueerd tusschen het dorp en de vrije Calonie Zuidfrederiksoord. De pachter is Franciscus Dens, burgemeester te Wortel".

We zien hem aangeduid in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) en op de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850).

De standaardmolen brandde af in 1904 en werd een jaar later vervangen door een stenen bergmolen. De bakstenen kuip kreeg bandversiering en boogstenen van gesinterde baksteen; stellinggaten ter hoogte van de smeerzolder; geschrankt geplaatste korfbogige muuropeningen, een korfbogige en getoogde doorgang in de belt. De roeden en het roerend werk werden gehaald van een molen uit Rijpwetering-Alkemade bij Leiden (Zuid-Holland, NL) en werden per schip vervoerd tot in Rijkevorsel.

De roeden werden verdekkerd, later omgezet in verbusseling. Eén roede brak in een storm in 1954, de andere roede brak in 1956. Er werd verder gemalen met een dieselmotor.

In 1960 werden de kap, vangwiel, wieken en gietijzeren molenas verwijderd en vervangen door een gedrukte kegelvormig dak. De belt werd gedeeltelijk verwijderd voor de bouw van de maalderij. De molenas werd overgebracht naar Hulste (Harelbeke) waar hij nu nog aanwezig is. Sinds 1974 was er elektrische aandrijving.

Begin jaren 1980 moesten de zolders en het roerend werk plaats maken voor de inbouw van een metalen graansilo voor de maalderij (veevoeders) Schellekens. De romp werd in 2001 gesloopt. Sommige onderdelen werden gebruikt voor de molen van Dassemus (NL).

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: De la Roche de Marchinnes
- later, eigendom: a) Dens Marie Anne, weduwe Van Hoogten landbouwster te Wortel, b) Dens Catherine, zonder beroep te Wortel, c) Thérèse, echtgenote Vos, dagloner te Wortel, d) Dens François, landbouwer te Merksplas, e) Dens Angeline, echtgenote Snels, landbouwer te Vosselaar, f) Dens Jozef, molenaar te Wortel en g) Dens Julie, echtgenote Ente, bediende te Veenhuizen
- 14.02.1842, verkoop: Schellekens-Bolckmans Jean Pierre, burgemeester te Wortel (notaris Diercks)
- 21.06.1877, gift: Schellekens-Snels Francis, molenaar te Rijkevorsel (notaris Regemortier)
- 21.08.1892, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Snels)
- 17.11.1899, gift: Schellekens-Servaes Louis Jozef, molenaar te Worel (notaris Van Regemorter)
- 25.07.1943, deling: Schellekens-Coppens Florent François Geeraard Alfons, molenaar te Wortel (notaris Eyskens)
- 10.05.1974, verkoop: Schellekens-Dries Hendrik Geeraard Frans, molenaar te Wortel (notaris Mercelis)

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven
Agentschap Onroerend Erfgoed provincie Antwerpen, archief,  dossier A/0973.

Werken
Monumententocht. Zondag 20 augustus.  Wortel/Hoogstraten en Merksplas, brochure onder leiding van de Koning  Boudewijnstichting, sine loco, 1989.
De Sadeleer S. & Plomteux G., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Hoogstraten,  Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16N4, Brussel - Turnhout, 2002.
Diriken P., Toeristisch-recreatieve atlas van Antwerpen, De Kempen, Geogids Noorderkempen-West, sine loco, 1996, p. 46-50.
Lauwerys J., Wortel. Bouwstoffen voor een geschiedenis, in Jaarboek van Koninklijk Hoogstraatse Oudheidkundige Kring, L, 1982.
Wortel, weet je nog..., Wortel, 1982.
H. Holemans & P.J. Lemmens, Molens der Noorder- en Oosterkempen, Nieuwkerken, 1980, p. 121-122.
Herman Holemans, "Provincie Antwerpen - Volledig overzicht van bestaande & verdwenen wind- water- & rosmolens", Kinrooi, Studiekring "Ons Molenheem", 1986, p. 78.
Herman Holemans, "Wind- en watermolens in de provincie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 3. Gemeenten P-Z", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2011.
Els De Kinderen, artikel in De Belgische Molenaar.

Mailberichten
Niek van Eekelen, Roosendaal, 13.08.2014.
John Verpaalen, Roosendaal, 23.04.2020.

Overige foto's

<p>Molen van Wortel<br>Molen Schellekens</p>

Prentkaart (coll. L. Denewet, Hooglede)

<p>Molen van Wortel<br>Molen Schellekens</p>

Prentkaart nr. 99 van Studiekring Ons Molenheem

<p>Molen van Wortel<br>Molen Schellekens</p>

Prentkaart tussen 1954 en 1956 (coll. L. Denewet, Hooglede)

<p>Molen van Wortel<br>Molen Schellekens</p>

Foto John Verpaalen, ca. 1980. Uitgegeven als prentkaart door Stichting Levende Molens, Roosendaal

<p>Molen van Wortel<br>Molen Schellekens</p>

Foto: Sylvie De Saedeleer, 08.04.2000

<p>Molen van Wortel<br>Molen Schellekens</p>

Detail van prentkaart met de voorafgaande standaardmolen. Verzameling Ons Molenheem

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: maandag 4 mei 2020

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens