De enige oude molen op het grondgebied van Webbekom was de wa­termolen van Boksbergen. Deze molen deed dienst voor het erbij gelegen gehucht Bost en voor de gehuchten Beilaar (Ballaar) en Weelaar, onder de latere gemeente Kaggevinne gelegen.

De inwoners van Webbekom-Dorp en waarschijnlijk ook die van de Aardeweg lieten hun graan in andere molens malen. Voor Webbekom­ Dorp was de watermolen van Zelk (onder Halen) het dichtstbij.

De watermolen van Boksbergen stond op de Begijnenbeek, dicht bij de Kloosterberg, aan de kant van de Bosterestraat, Hij stond op de plaats waar aan de twee kanten van de Begijnenbeek nog sporen zijn van een oude weg van de Kloosterberg naar de Bosterestraat. De naam Boksbergen, die waarschijnlijk "beukenberg" betekent, is vermoedelijk de oude naam geweest van de Kloosterberg, voor de grond daar aan Sint­ Bernardsdal toebehoorde. Dit is immers de enige berg bij de wa­termolen.

Hij werd voor het eerst vermeld in 1389: toen werd hij "de moelen van boxberghen" genoemd. In 1409 horen we dat hij aan de heer van Diest toebehoorde. Na­ dat hij in 1577 "in de oorlogen en troubelen" verwoest was, werd hij in 1609-1611 nog gerestaureerd en opnieuw verpacht.

Tijdens de bezetting van Diest door de Fransen in juni 1635 werd hij echter ernstig beschadigd. In 1636 werd hij weliswaar nog verpacht, maar in dat jaar stortte hij bij een storm in en werd er bevel gegeven hem volledig af te breken (1).

Tot in 1870, toen de spoorweg Diest-Tienen werd aangelegd, was er een Molenweg dwars door de weiden naar die molen; deze weg begon aan de Dijk bij Daniëls. De watermolen van Zelk, die nog bestaat en op de Velpe gelegen is, wordt voor het eerst vermeld in 1322 en heeft nog gewerkt tot in 1976. In 1411 werden de in­woners van Webbekom en van Zelk ontslagen van de verplichting hun graan op de banmolen (verplchte molen van de heer) van Halen te laten malen, en dit ten voordele van de molen van Zelk, die aan de kartuizers van Zelem (het klooster op de Sint-Jansberg) toebehoorde (2).

Vlak bij de grens met Webbekom zijn er nog twee watermolens op de Begijnenbeek onder Diest geweest. De Nedermolen, die van 1227 tot 1528 vermeld wordt, stond dicht bij het huidige Schijf, en de Beveremolen, die i n 1235 voor het eerst vermeld wordt en tot 1847 gewerkt heeft, stond dicht bij de Beverepoort, de la­tere Hasseltsepoort (3).

(1) F. Claes, "Een vergeten watermolen van de Heer van Diest te Boksbergen bij de Kloosterberg onder Webbekom", in Oost-Brabant, XIV (1977), blz. 87-91; M. Van der Eycken, "De watermolen van Boksbergen onder Webbekom", in Oost­ Brabant XVIIJ (1981), p. 227-229.
(2) M. Soenen, "Chartreuse de Zelem", in Manasticon Belge VI. Province de Limbourg, Luik 1976, blz. 306.
(3) H. Claes, Oude wegen en gebouwen...; M. Van der Eycken, "Zeven eeuwen Ezeldijkmolen te Diest", Diest, 1976, p. 13 e.v.

Frans CLAES & Michiel VAN DER EYCKEN

F. Claes, Een vergeten watermolen van de Heer van Diest te Boksbergen bij de Kloosterberg onder Webbekom, in Oost-Brabant, XIV {1977), blz. 87-91.
Frans Claes S.J., "Geschiedenis van Webbekom", 1982, p. 35 en 46-47.
M. Van der Eycken, "De watermolen van Boksbergen onder Webbekom", in Oost­ Brabant XVIIJ (1981), blz. 227-229.
Frans Claes S.J., "Geschiedenis van Webbekom", 1982, p. 35 en 46-47.
Mededeling Wim van der Elst, Laken, 29.10.2013.