De Slagmolen van Wintershoven was een wateroliemolen op de Mombeek, gelegen in de omgeving van de Herenstraat, Koppelsteeg en Gebrande Straat achter een inmiddels ook verdwenen paanhuis.

Pastoor Johan van Amelzoyen (priester in Wintershoven van 1518 tot 1543) vermeldt de watermolen in zijn register der bezittingen van de Sint-Pieterskerk te Wintershoven., onder de erfrenten vanhet Onze-Lieve-Vrouweataar:
"Sequuntur deperdita
Item ad et supra molendinum seminis
reparum dictum die slachmolen iam
derutus et exustus habut idem
altare quinque vasa siliginis mensure pretacta.
                                         v vat tongers
(Vertaald)
Hierna volgen de verlorengegane renten
Eveneens op een molen van raapzaad genaamd die slachmolen
die reeds verwoest en afgebrand is, heeft hetzelfde
altaar vijf vaten koren van genoemde maat.
                                          v vat tongers

Uit andere documenten blijkt dat de slagmolen steeds nauw verbonden is geweest met het banpaanhuis van Wintershoven. De ligging van beide gebouwen kan nauwkeurig worden afgeleid u it volgende vermeldingen.

De molen werd in de 16de eeuw verwoest en afgebrand maar voor 1637 terug opgericht.

Op 24 januari 1637 verschenen Jan Laixheau, echtgenoot van Helena Wagemans, Adriaen Beelen en Jacob Scheers, als man en momber van hun huisvrouwen, samen met Jan Wagemans na de dood van hun ouders voor de schoot en schepenen der justitie Wintershoven.
Zij vragen te ontvangen "het paenhuys met sijnen aenhanck opt dorp tot Wintershoven gelegen, regenoot herenstraet met ter eenre die steeghe leijdende naer die moelenbeeck tot andere,... ter 3der die slachmoelen ter 4der... Op datum als boven die selve erfghenamen verzuuycken noch te ontvangen die slachmoelen reghenoot die moelenbeeck ter eenre, die steeghe leijdende naer het dorp ten andre, den wenhoff van paenhuijs ter 3der, en is hen verleendt, Jan Laixheau blijft hiervan gichtdrager".

De slagmolen lag dus achter het banpaanhuis vlak tegen de beek.
Het banpaanhuis was gelegen tegenover de kerk vooraan in de Koppelsteeg die de Gebrande straet verbond met de Loostraat in Vliermaal. De familie Laixheau of Laixhaye had het paanhuis door erfenis verkregen van de familie Wagemans die ook Lindendries bezat en de hoeve van Dessener pachtte.

Uit een cijnsregister van 1709 blijkt nogmaals dat de slagmolen gelegen was achter het banpaanhuis: "ian simont loco frans laixhay doit 2 chapons et 2 denier sur la place du slachmeulen derrier la brassine iondant au molenbeeck au goet den cop".

Meer dan 200 jaar na pastoor van Amelzoyen was de herinnering aan de slagmolen nog steeds levendig toen pastoor Caenen in 1744 schreef over "een bemken onder Wintershoven omtrent 6 roeden groot aen die molenbeeck daer die moelen plach op te staen. Regenoot dieselve moelenbeeck ten eenre, jan van opleeuw met een placke gecregen van die gemeijntenaren van Wintershoven geheten die eelsen nu den coop bampt ter 2der 3der, ende die ceijsen ter 4der".

Van deze molen rest niets meer, ook n iet in de herinering van de oudere dorpsbewoners.
Het banpaanhuis brandde later eveneens af zoals de slagmolen.

Daniël BOGAERTS & Eddy VALGAERTS

Daniël Bogaerts & Eddy Valgaerts, "Kortessem, een rijk molenverleden", Kortessem, Gemeentebestuur, 1990, 232 p.;
P. Bruyneel, "Dorpsmonografie Guigoven-Wintershoven", onuitg. verhandeling, Hasselt, 1986, p. 50-52, 58.
Lieven Denewet, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2
J. Vanaudenaerde, Kortessem, historisch perspectief, 3. Wintershoven-dorp, Kortessem, 1997, p. 3, 9, 31, 33, 40, 42, 46, 69-71.
Miel Oris, "De Wintershovenmolen", in: "Het Poortje", Heemkundige Kring Kortessem, jg.13, nr. 48, 2012, p. 12.
Mailbericht Eduard Swinnen, 14.04.2014