In 1190 schonk Egidius van Ooigem een stuk grond van 8 bunder (1 bunder Kortrijkse maat = 1,4169 ha) aan de kerk van Harelbeke, ten voordele van de kapelanij van "Sint-Pieters-in-de-Crypte" (het altaar in de crypte van de toenmalige Sint-Salvatorskerk te Harelbeke). Dit stuk land was gelegen dicht bij de "Swembeca", de toenmalige naam voor de huidige Vaanewijkbeek. Benevens die grond, schonk dezelfde Egidius van Ooigem ook nog de helft van de opbrengst van een watermolen op dezelfde beek.

De watermolen lag op de benedenloop van de Vaarnewijkbeek, op het gedeelte tussen de  Bavikhoofsestraat en de Leie, tegenover de huidige Afspanningsstraat.

Ter gelegenheid van een betwisting in 1686 werd een kaartje opgemaakt van de omgeving, waarvan de auteur aangeeft dat hij de toestand weergeeft zoals die was in 1360. Op dat kaartje zien wij de "Swembeca" getekend, waarop een watermolen geschetst wordt met als bijschrift: "olim molendium" (de vroegere watermolen).

Die watermolen zou dus gewerkt hebben van voor 1190 tot na 1360. Hoelang na die datum, is nog niet vastgesteld.

Gabriël VUYLSTEKE

Archieven
Rijksarchief Kortrijk, Kerkarchief Harelbeke, nr. 2881 (betwisting met kaartje uit 1686)

Werken
Onze Molens. Water-, wind-, en rosmolens in Harelbeke - Bavikhove - Hulste - Stasegem, Harelbeke, 1990.
Beelden uit het verleden, Harelbeke-Bavikhove-Hulste-Stasegem, Harelbeke, 1978, p. 41-42.
Luc Goeminne, "Een oude watermolenvermelding te Bavikhove, anno 1190", Molenecho's, jg. 12, 1984, p. 300-303.