De Kriekaertmolen of Kriekemolen was een watergraanmolen op de Kriekaart of Molenbeek, oostwaarts van de Zangerhei(de)molen. Zijn ligging is thans onherkenbaar: zijn standplaats is nu de linkerzijde van de Kanaaldijkstraat, waar het Albertkanaal is gelegen.
De molen was ongeveer gesitueerd waar zich nu de boerderij Valkenborg langs het kanaal bevindt. De Stevoordenvijvers zijn er wel nog. De eerste werd onlang opnieuw uitgediept in het kader van werkzaamheden van Orchis.

De Kriekaartmolen werd voor 1720 gebouwd. We vinden hem vermeld als "Crickertmolen" in een akte van 7 oktober 1720 waarbij Arnold François de Heusch de heer van Zangerij werd, in opvolging van zijn vader Ernest Guillelmus de Heusch. Na het overlijden van deze laatste in 1746, zorgde zijn weduwe Anna Maria Mechtildis van Baussele (1697-na 1765) ervoor dat, 19 jaar na zijn dood, ieder kinder zijn rechtmatig deel kreeg. In deze akte uit 1765 wordt o.m. "die Kriekarts molen" en "de Krickaert" vermeld onder Gellik: "Een Watermolen, genaamd de Krickaert, met aanhoorige bosschen en tien Vijvers, genaamd de Steverden, groot circa 44 boenders, geëvalueerd op een jaarlijks inkomen van F. 1.000 L."

Zijn zoon Jan Louis Charles (1723-1775), als voortzetter van de familie, erfde het stamgoed. Wat dat inhoudt wordt duidelijk omschreven: "Het Goedt van Sangerije met de daarbij gelegene goederen, namentlijck het Hulse, den Oeffart (= Hoefaert), die Kriekarts molen, het Haenengoedt en alles wat van deselve goederen dependeert (afhangt), soo als deselve door weijlen de Hoogwelgeborene Heer en vrouwe vaeder en moeder sijn beseeten geweest, en nu door den bovenvermelden Heer J.L.C. de Heusch beseeten worden uijtten hoofde van cessie door sijne vrouw moeder aan hem gedaan..."

Over de eigendommen zijn we goed ingelicht omdat het geheel van de bezittingen van de familie de Heusch eind 18de, begin 19de eeuw verkocht werd. De affiche van de eerste openbare verkoop in 1797 bevindt zich nog in het Rijksarchief van Maastricht.
Publique Verkoopinge Departement der Beneden - Maas
Eersten Zitdag den 28 Frimaire Vide Jaar (18 December 1797. O.S.)
Difinitive Adjudicatie 6 Nivose Vide Jaar (26 December 1797. O.S.)
De Notarissen Hagemans en Nierstrasz doen te weten, dat zij ter instantie van de Burger de Heusch de Zangrye, binnen de Gemeente van Bilzen, ten huize en herberge van de Burger Boelen, den rooden Haan genaamd, op de 28 Frimaire Vide jaar of 18 December 1797 (O.S.) des voormiddags ten 11 uren, zullen houden den eersten Zitdag of Palmslag...
Vervolgens op den 6 Nivose of 26 December daaraan volgende, terzelfder plaatze en uure, den tweeden zitdag en absolut Verkoop der navolgende Goederen, alle geleegen in het Canton van Bilzen, Departement der Beneden Maas.
In de opsomming komt eerst het kasteel aan de beurt onder de gemeente Eigenbilzen.
Het Huis de Zangrye, met zijne aanhoorige Watermolen, zes Vyvers, Tuinen, Dreeven, Bosschen, Akker - en Weylanden, groot aan mate 116 boenders, met alle regten en geregtigheden van dien, geleegen in een allaraangenaamst oord, omtrent twee uuren van Maastricht, en in de nabuurschap van verscheide kleine Steden en Landgoederen, geëvalueerd in jaarlijksche revenu F. 5.000 Luyks of Fransche Livres 6.153 - 17. (...)
Eigendommen onder de gemeente Hoelbeek (...)
Eigendommen onder de gemeente Gellik.
Een watermolen, genaamd de Krickaert, met aan hoorige bosschen en tien Vijvers, genaamd de Steverden, groot aan mate circa 44 boenders, geëvolueerd op een jaarlijks inkomen van F. 1.000 L. (...)
Eigendommen onder de gemeente Bilzen (...)
Eigendommen onder de gemeente Waltwilder (...)
Eigendommen onder de gemeente Munsterbilzen (...)
Zijnde alle de voorsz. Goederen buiten Toust, en kunnen diensvolgens met half Maart aanstaande aanvaard worden.
De conditien van Verkoop zijn van nu af aan te leezen bij de voorsz. Notarissen Hagemans en Nierstrasz. Alle de geene welke eenige Hypotheken, dienstbaarheden of andere reële lasten op voorsz. Goederen zijn pretendeerdende, moeten daarvan behoorlijke opgave doen bij opgemelde Notarissen, uiterlijk voor het houden van den eersten Zitdag.
Dient tot narigt den Gegadingdens, dat alle reële Lasten en Capitaalen, voorsz. Goederen affecteerende, uit de Kooppenningen worden afgekweeten.

Na de dood van zijn moeder, barones de Heusch van Scherpenzeel, werd Raphael Adrien Arnold, baron de Heusch, op 23 augustus 1793 beleend met het Haenengoed, Krickaertsmolen en andere goederen onder Eigenbilzen.

Als in 1811 de familie de Heusch naar Frankrijk verhuist, wordt het goed verkocht aan de familie Jozef Colpin-Cruts van Valenciennes, de zogenaamde zwartgoedkopers. De financiële moeilijkheden waren al begonnen in 1792, toen Adrien een hypotheek van 3.000 Fr. nam op zijn goederen. Op 6 september 1793 nadat hij twee weken vroeger de erfgoederen in zijn bezit gekregen had, nam hij opnieuw een hypotheek van 20.000 Fr. en gaf daartoe in pand het adellijk huis Zangerij met vijvers, bossen, bouw en weilanden, groot 700 bunder en het adellijk leen Hanegoed met watermolen, vijvers bossen en weilanden, groot 84 bunder, het Hulstergoed met bos en gronden, groot 67 bunder, een uiterwaard, groot 44 morgen (een morgen, landmaat; namelijk zoveel land als men op één ochtend kan omploegen, in de jaren 1130-1161), gelegen te Alphen, tussen Maas en Waal.

We zien de watermolen aangeduid op de Atlas der Buurtwegen (1845) onder de benaming "Kriekart Moulin" en op de kaart Vandermaelen (ca. 1850) als "Krikaert Molen".

Net zoals de Zangerhei(de)molen was de Kriekaertmolen eigendom van de opeenvolgende kasteelheren van het kasteel van Zangerij.

Eigenaars:

- voor 1720: Ernest Guillelmus de Heusch (*Eigenbilzen 1643 - +Munsterbilzen 1720), huwde 4 keer
- 1720, erfenis en na deling: zoon (uit het 3de huwelijk) Arnold François de Heusch (1688 - + Eigenbilzen 1746), gehuwd met Anna Maria Mechtildis de Baussele
- 1746: zijn weduwe Anna van Baussele (1697-na 1765) (overlijden van Arnold François de Heusch)
- 1765, verdeling: zoon Jean Louis Charles de Heusch (Eigenbilzen, 1723-1775), gehuwd met Ida Francisca Maria Hyacinthe Catharina van Scherpenzeel
- 1793: erfenis en na deling: zoon Raphaël-Adrien-Arnold de Heusch (°Eigenbilzen 1755), gehuwd in 1803 met Elisabeth Steegen (°Eigenbilzen 1764 - + Wijer 1825), dinestmeisje op het kasteel
- 1811, verkoop: Gerard Gery Colpin-Roemers (°Valenciennes 1772 - Eigenbilzen 1836), "zwartgoedkoper", burgemeester van Eigenbilzen van 1816 tot 1829.
- 1836, erfenis: Caroline Colpin (1808-1882), gehuwd in 1833 met Baltus (Balthazar) Cruts uit Amby (NL)
- 1882, erfenis:
a) Hortense Rosalie Cruts, geboren te Luik op 3 maart 1836 en overleden op Zangerij op 14 juni 1903. Zij huwde in 1861 op het kasteel met Rodolphus Marie Joseph, baron de Lamberts Cortenbach, geboren te Terkelen bij St.-Truiden op 16 oktober 1837 en overleden te Maastricht op 3 december 1914. Hij was de zoon van Werner Joseph de Lamberts Cortenbach en van Maria Theresia de Bex (voor 2/3)
b) Cruts Anna Maria Emerentia Cruts, geboren op het kasteel van Zangerij,op 2 juli 1840 en overleden te Amby op 27 januari 1890. Zij huwde in 1860 met Breuls de Tiecken, advocaat aan het beroepshof te Luik. Hij was afkomstig van Leuven en woonde te Kiewit-Gellik.Mevrouw Marie Emerece, had haar man de heer Eduard Breuls, advocaat en plaatsvervangend rechter bij de rechtbank te Tongeren, aangeklaagd bij de burgerlijke rechtbank van eerste aanleg van het arrondissement Tongeren (voor 1/3)
- 1884, deling: Rodolphe Auguste de Lamberts - Cortenbach, geboren te Eigenbilzen op 2 september 1868 en overleden te Brussel op 30 augustus 1917. Hij huwde in 1913 met Madeleine de Festraets (1876 - 1958). Het gezin had geen kinderen. Rodolpe Auguste de Lamberts-Cortenbach is de laatste bewoner geweest van het kasteel Zangerij. 
- 1920, deling: a) de Lamberts Cortenbach baron Rudolf, rentenier te Eigenbilzen, b) de Lamberts Cortenbach Sophie Marie Clothilde (1870-1932), rentenierster te Eigenbilzen
- 02.05.1932, erfenis: de Lamberts Cortenbach baron Rodolf

Door de aanleg van het Albertkanaal werd het goed in twee delen gesplitst. Het deel achter het kanaal (42 ha) werd in 1933 door het gemeentebestuur van Eigenbilzen aangekocht voor 226000 Fr. en is nu het natuurreservaat de Hoeffaert. Hierdoor is Zangerij praktisch teniet gegaan. In januari 1944, werd er een tehuis voor kinderen, in het kasteel van Zangerij opgericht. De eigenaar, baron de Lamberts had het kasteel verlaten en was te Brussel gaan wonen.

De Kriekaertmolen werd in de jaren 1930 onteigend door de Belgische Staat, om gesloopt te worden voor de aanleg van het Albertkanaal in de jaren 1930. De watermolen werd in 1931 ontmanteld en kort hierop gesloopt. Van de molen is ons geen afbeelding bekend.

Lieven DENEWET, Ferdy JANS & Herman HOLEMANS

Over het kasteel van Zangerhei, zie onder: Eigenbilzen, Zangerhei(de)molen (als bijlage).

Rijksarchief Maastricht, Van Scherpenzeel Heusch, inv. nr. 6 (akte van verdeling van de nalatenschap van Arnold Francois de Heusch (1688 - 1746), 1765).
Ferdy Jans, "Zangerij door de eeuwen heen"
Herman Holemans & Werner Smet, "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1985 (aldaar verwarring met de Zangerheidemolen) 
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996.
Ferdy Jans, Het kasteel van Zangerij, een kindertehuis tijdens de laatste oorlogsjaren, Bilisium, XXXVI, 2011, 2, p. 5303-5306; 3, p. 5324-5327; 4, p. 5355-5358.
Lieven Denewet, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2
Mailbericht Lambert Hendrikx, Bilzen, 19.07.2015.