Molenzorg

Geel, Antwerpen


Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Wildersmolen
Willaarsmolen

Ligging
Wildersedijk
2440 Geel

zuidzijde
kadasterperceel K979 (de oliemolen)
M589 (de korenmolen)


toon op kaart
Type
Onderslag watermolen
Functie
Korenmolen, volmolen, oliemolen
Gebouwd
voor 1472 / 1759
Verdwenen
1896, sloop
Beschrijving / geschiedenis

De Wildersmolen of Willaarsmolen, genoemd naar het gehucht Wilders (voorheen Willaars) was oorspronkelijk een korenwatermolen aan de zuidzijde van de Wildersedijk (nr. 1).

De graanmolen werd voor 1472 gebouwd. Net zoals de watermolens van Kievermont en Oosterlo, was de Wildersmolen eigendom van de heren van het Land van Geel.

Overtollig water kon worden opgevangen in een "vloedbeemd", via spuien met kleppen, zoals er voor 1762 al waren aangebracht in de dijken boven de molens van Oosterlo en Wilders.

Vroeger waren ook karpers, snoeken, zoetwateroesters en vooral palingen trouwe klanten in de buurt van een watermolen. Rond 1490 moesten de pachter van de drie Geelse watermolens aan Jan II van Merode, heer van Geel, per jaar niet minder dan 4100 palingen leveren.

Zware boeten waren voorzien voor moedwillige molenaars, die het water boven de pegel lieten stijgen. In de "Blijde Inkomst" van Hendrik van Merode als heer van Geel van 2 augustus 1559 wordt gestipuleerd: "Ende zoo wat molenaer oft ook iemand anders het water steygende aleert beneden den pegel ware; ... zal verbeuren 't onzen behoef 20 ponden philipsguldens".

In 1759 werd op de andere oever een "vellenblotersmolen" gebouwd, een volmolen om vellen te bloten, zodat een dubbelmolen ontstond met de korenmolen. De huiden werden er o.a. onthaard en ontvet. Deze inrichting werd voor 1830 vervangen door een oliemolen.

Uit het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Geel uit 1833:
- korenmolen: "gelegen op de Nethe, heeeft een draeywerk en twee paar steenen alleen dienend tot het maelen der graenen en waarvan slegts twee tegelijk kunnen werken. Hij is minder van gebouw dan N357 en niet zoo voordeelig gelegen, maer wel onderhouden en het ontbreekt hem zelden aen water
- oliemolen: op de Nethe, een draeywerk met een paar steenen, werkende 6 à 7 maanden in het jaar voor de consomptie der borgers en landbouwers in de omstreken, klein batiment, in goeden staat van onderhoud, is gunstig gelegen.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Sprengers-Heylen Henricus, molenaar te Geel
- 27.06.1843, erfenis: a) Sprengers Henricus (voor vruchtgebruik), zonder beroep te Geel en b) de kinderen (voor naakte eigendom): a) Sprengers Marie Colette, echtgenote Van Peel Wilem, molenaar te Geel, b) Sprengers Joanns Josephus, molenaar te Geel, c) Sprengers Jacobus Ludovicus, molenaar te Geel, d) Sprengers Jozephina, echtgenote Helsen Josephus, boterkooopman te Westerlo (overlijden van vrouw Heylen)
- 12.05.1852, verkoop: a) Sprengers Jean Joseph, molenaar te Geel, b) Sprengers Jacques Louis, moelnaar te Geel en c) Sprengers Jeanne Julienne, zonder beroep te Geel (notaris De Chaffoy)
- 10.12.1879, verkoop: Sprengers-Verlinden Franciscus Josephus, molenaar te Geel (notaris Dierckx)
- 12.02.1896, verkoop: Provincie Antwerpen (notairs Verbist - "twee nijverheidsgebouwen, watergraanmolen, watermoutmolen met alle toebehoorten namentlijk de sluis van ontlasting en de molensluis met de bruggen en er aan toebehoorend hofland").

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

M.A. Erens, "De beide Neten onder Maria-Theresia", in: De Zuiderkempen, IX, nr. 4, 1940, p. 57-58.
H.J. Domsta, "Het goederenbezit der Prinsen van Merode in de 15de eeuw in Brabant", in: Bijdragen tot de geschiedenis", jg. 53, afl. 3-4, 1970, p. 151.
E.P. Verbist, "Chronyken van Gheel", in: Jaarboek van de vrijheid en het Land van Geel, jg. 4? 1965, p. 246-247.
Geel van gisteren tot morgen, Mol-Geel, s.d.
Goeden dag uit Gheel, 1901-2001, Geel, 2001.
Jaarboeken van de Vrijheid en het Land van Geel, I-XXXV, 1962-1999.
M.H. Koyen & M. De Bont, Geel door de eeuwen heen, Geel, 1975.
A. Nevelsteen, Geel met zijn gehuchten, Tongerlo, sine dato.
W. Van Broeckhoven, Geel in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1972.
Kadasterarchief, Mutaties Geel, schetsen 1894/28 (molengebouwen), 1898/38 (woonhuis).
Goeden dag uit Gheel, 1901-2001, Geel, 2001.
J. Heyns, Eugène Jacobs, een ondernemer uit de belle-époque, in: Jaarboek van de Vrijheid en het Land van Geel, XXXII, 1996, p. 71-80.
H. Holemans & P. Lemmens, "Molens der Zuiderkempen", Nieuwkerken, 1978, p. 56-57.
Herman Holemans, "Wind- en watermolens ivan de provincie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-G", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem, 2009.
M. De Bont, "De Molens van Geel", Geel, 1981, p. 9,27;
Frans J.B. Dirks, "Watermolens van de provincie Antwerpen", Antwerpen, 1990, p. 102-104; "Een beknopt overzicht van de molens van Geel", in: De Belgische Molenaar, LXXII, 1977, nr. 9 (7 mei), p. 122-123;
F. Belmans & W. Van Broeckhoven, "De molens te Geel: de watermolen van Kievermont", in: De Zuiderkempen, XI, 1942, nr. 2, p. 104-105;
K. Kempen, "Verpachting van 's heren molens onder Geel", in: Jaarboek I van de Vrijheid en het Land van Geel", 1962, p. 113-122;
"Rond Geel malen vele molens", in: De Belgische Molenaar, LII, 1957, nr. 27 (16 nov.), p. 409;
Jaarboek van de Vrijheid en het Land van Geel, nr. 10, 1971.

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: zondag 20 maart 2016

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens