De Molen van Overheide was een houten korenwindmolen in het gehucht Overheide, ten zuiden van de kapel.De natuurlijke ligging was goed gekozen op een oostelijke hoogte tegenover en westlijk lager gebied.

De standaardmolen werd gebouwd in 1784 op initiatief van Jacobus Van Ruyssevelt uit Jette en afkomstig van Londerzeel.

Voor de bouw was octrooi aangevraag en de administratie deed haar werk. De aanvraag werd bekend gemaakt: "op den 8e, 22e augusty lestleden ende 5e deser binnen de respective parochiën van Puers, Liesel ende Lippeloo, mitsgaeders ten gehuchte van Overheyde aldaer lecture ende publicatie gedaen van dese waerschouwinghe naer den goddelijcken dienst het volck meest vergaedert sijnde, alsmede insinuatie gedaen aen den molder van Puers ende Lippelo van dese voorschreven waerschouwing; hebbe oock ten selven tijde geafficheert een dobbel deser op de kerckdeuren van ieder parochie met het effect van mijn exploit op eenieder staende. In teecken der waerheyt hebbe dese ondertekent desen 6e september 1700 vierentachtigh". (get.) P.J. Van Droogenbroeck.

Na de tweede bekendmaking gaf P.J. Lememns, meier van Liezele en Lippelo, al zijn afwijzend oordeel om een molen te bouwen. Ook de eigenaars van de molens van Liezele en Lippelo, niet van de minsten, waren tegen. De Raad van Financiën kreeg evenwel ook twee brieven van bewoners van Overheide ten gunste van een molen.

Jacobus Van Ruyssevelt haalde zijn slag thuis en bekwam het octrooi. Door de abdij Sint-Bernards echter voor de rechter gedaagd, stemde de bouwheer geredelijk toe in een jaarlijkse "windcommer" van 12 gulden.

Hendrik De Boeck (°Londerzeel 1758 -+Puurs 1828), gehuwd in 1786 met Anna Catharina Addiers (°Ruisbroek 1759 - +Puurs 1794) was de eerste huurder-molenaar vanaf 1786. Na het overlijden van Anna Catharina in februari, een half jaar na de geboorte van het vijfde kind, hertrouwde Henricus al in juni met Francisca Van Aken (°Puurs 1772 - +1838). Uit dit huwelijk werden nog twee kinderen geboren.

Hendrik De Boeck stond in 1799 borg voor zijn broer Joannes als volgt: "Ende hier mede compareerende Hendrick de Boeck inschelijckx molder ende inwoonder van Puers op Overheyden den welken heeft verclaert gelijk midts desen hem te stellen als borge voor de pagtsomme".

In 1807, bij de inbreng van het kadaster, was de bouwer nog de eigenaar en was Jan Jacobus De Boeck er molenaar. In 1815 werd hij opgevolgd door schoonzoon Antonius De Maeyer (°Puurs 1783 -+1852) die in dat jaar Anna Catharina De Boeck (°Puurs 1787 -+1868) trouwde. Ze kregen er acht kinderen, waarvan de oudsten nog werden opgeschreven in de telling onder de Hollanders in 1819:
1. Antonius De Maeyer, Puurs, 18.02.1783, landbouwer
2. Anna Catharina De Boeck, Puurs, 32 jjar.
3. Peeter Jann De Maeyer, Puurs, 4 jaar (geboren 1815)
4. Joanna Coleta De Maeyer, Puurs (geboren 1818)
verder nog een knecht en twee meieden.

Maar Antonius De Maeyer werd opgetekend als landbouwer en niet als molenaar. Ook niet bij de inschrijving van de twee kinderen in het geboorteregister. De molen zou dan al minstens in 1815 uit het landschap verdwenen zijn, nog onder Jan Jacoubs De Boeck. Als Antonius molenaar was, zou dat beroep zeker zijn ingevuld, want molenaar zijn was een beroep van stand.

Was de molen te weinig rendabel en werd hij verkocht en elders herbouwd? Werd hij vernield door een storm en niet meer herbouwd? Het eerste mag misschien wel vermoed worden, gezien de nabijheid van meerdere molens in de omtrek. Bij de inschrijving in het nieuwe kadaster hoorde het perceel waar de molen had gestaan, al voor 1845 toe aan Petrus Joannes, de oudste zoon.

Na de verdwijning van de molen woonden in het molenhuis enkele generaties De Maeyer, opgevolgd door Karel Heyvaert-Adelaïde van Aken. In 1914 werd ook dit molenhuis plat gebrand omdat het zich in de fortengordel bevond. Na de oorlog herbouwde het gezin Heyvaert de woning. Het werd later bewoond door Jan Boogmans-Henrica Heyvaert en nadien door Urbain Moernaut-Elisabeth De Kerf.

Louis CALLAERT

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Raad van Financiën, nr. 1922 (oprichtingsbundel, 1784)
Algemeen Rijksarchief Brussel, nr. 2369. Kaart van Puurs door Everaert uit 1787.
Gemeentearchief Puurs, Gigault, "Atlas de la Commune de Puers", 1807.

Werken
Louis Callaert, "De molen van Overheide", in: Klein-Brabants Molenboek. Jaarboek van de Vereniging voor Heemkunde in Klein-Brabant vzw, 44e jg., 2009, p. 187-190.
Marcel Kocken, "De gekochte poorters van Mechelen" (1400-1795)", Handzame, Familia et Patria, 1975.
Frans Ringoot, "De windmolens van Puurs", in: Ons Molenheem. Studiekring voor wind- en watermolens, 36e jg., nr. 4, okt.-dec. 2011, p. 77-81.
Herman Holemans & P.J. Lemmens, Molens van Klein-Brabant, Mechelen en de Rupelstreek, Nieuwkerken, 1987.
Ons Molenheem, 1988,1 en 2001,2.
Holemans Hermans, "Wind- en watermolens van de provincie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 3. Gemeenten P-Z", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2011, p. 16.
Alphonse Wauters, "Histoire des environs de Bruxelles", 1855.
Karel Van den Bossche, Ontdek de molen, Sint-Amands, 1980.
De Sadeleer S., Kennes H., Plomteux G. & Steyaert R., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Mechelen, Kanton Puurs, Klein Brabant, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 13N3, Brussel - Turnhout, 1995.
Sprokkels, Davidsfonds Puurs, 1994, nummer 4, p. 11.