De Watermolen van de Dijk was een graanwatermolen aan de huidige Molenbeekstraat, op een meander van de Bare- of Molenbeek, bij de nog bestaande vijvers. De benaming "Meulekensbeek" wordt nog steeds gebruikt door de oudere Elewijtenaren om de Barebeek aan te duiden vanaf de Pater Penninckxstraat (de vroegere Dijkstraat) tot aan de brug van de Tervuursesteenweg. Ook de huidige straatnaam "Molenveld", al terug te vinden in de rekeningen van de H. Geesttafel van 1599-1602, verwijst naar de watermolen.

De watermolen bestond al in 1259, toen de eerste verbinding tussen Zenne en Barebeek werd gegraven. In een akte van de Abdij van Tercameren van 9 juli 1259 wordt in de aanvang het volgende gemeld: "Notem sit universis presentes litteras vis uris quod, cum dominus Rudolphus de Wilre miles, intenderet colladre molendinium super rive inter Elewite et Werde fluente". In een Vlaamse kopie van deze akte lezen we: "van het steygen vann de molenbeke tot Elewite en Werde, belovende het maecken van de dijck".

Een aantekening uit 1374 leert ons waar de molen zich precies bevond: "Jan Wilre Arend zoon, was van Wilre hout die beke uiten visschen waer die begint aen die molen tot Elewite, ten dije, achter de kerk, en die neemt einde aen die molen die men hiet Clapscheute inde prochie van Werde".

De molenbezitter was jaarlijks 3 meukens roggge verschuldigd aan de Heilige Geesttafel van de Sint-Hubertusparochie te Elewijt.

Op het einde van de 16de eeuw was de molen in het bezit van jonkheer Geraard Van der Aa. Tijdens de troebelen werd zijn molen aangeslagen en werd deze "geruineerd". Aldus kon er geen rogge meer afgestaan worden aan de Heilige Geesttafel, zodat de rekening van die tafel van 1599-1603 meldt: "Item Joncker Geeraert van der Aa opten waetermolen alhier plach te wesen 's jaers drye meucken rogge en dit van drye jaeren het eerste verschenen kersmisse zestienhonderd ende ene bedragende twee veertelen ende een meucken rogge". In de marge staat vermeld: "Gheconfisqueert, ergo hier geen ontvang".

Deze situatie wordt bevestigd in de rekening over de jaren 1619-1627 van dezelfde H. Geesttafel: "Item d'erffgenamen van Jonckeer Geraert Van der Aa gelden jaerlijks uit den watermolen gelegen 't Elewijt aende vijvers dry meuckens rogs maer gezien den selven geheel is geruineerd en daer naer bij den heere van Perck geevincheert so en wordt hier ten behoeve van deser H. Geest niet geproffiteert ergo wordt hier maer gestelt pro memorie".

Jos LAUWERS & Roger DEBROECK

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Abdij van Terkameren, oorkonde van juli 1259 (gedateerd "anno Domini uno cc° l° Nono mense julio; van de drie op dubbele perkamenten staart tweemaal doorgestoken zegels, blijven er maar twee over: van Rudolphus de Wilre en van Ter Cameren)
Parochiearchief Elewijt, map T2 (kopie uit 1946 van de oorkonde van juli 1259)
Parochiearchief Elewijt, map T6 (aantekening uit 1374; rekening van de H. Geesttafel van de Sint-Hubertusparochie te Elewijt, jaren 1599-1602, f°3; rekening van de H. Geesttafel van 1619-1627)

Werken
Jos Lauwers, "Zeven eeuwen heerlijkheid Perk-Elewijt - Het mooie land van Rubens en Teniers, Uitgegeven door Heemkring David Teniers - Perk, Onder de auspiciën van gemeentebesturen Zemst en Steenokkerzeel, 1997, p. 655.
Jos Lauwers, "Rubens, Van Dijck en Teniers in Brabant", in:  Heemkunde in Vlaanderen: huldeboek dr. Jozef Weyns", Winksele, Boek en Vorm, 1992, p. 113b.
André Ver Elst, "Kleine encyclopedie van Groot-Zemst", Nieuwkerken-Waas, Het Streekboek, 1995.
M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961.
Karel Lemmens, De molens te Zemst en omstreken, De Semse kroniek, X, 1995, nr. 3-4.
Roger Debroeck, Molens in Groot-Zemst, Zemst, Heemkundige Kring De Semse, 2010, 71 p.
Alphonse Wauters, Historie des environs de Bruxelles, Tome deuxième. Bruxelles, Edition Van der Auwera, 1855.
Jules Dewert, "Le moulin du Château de Steen, à Elewyt", Bulletin de la Société royale d'Archéologie de Bruxelles, 1931, n°4 (mai-juin), p. 80-81.