|
De watermolen "ten Hove" ligt aan de Beiaardbeek, in de Zulzekestraat 12, op 200 meter ten westen van de kerk van Zulzeke. Hij is gelegen ten zuidwesten van het Hof ten Hove.
De molen werd samen met het hof voor het eerst vermeld in 1543: "Remeeux de Ruddere fs Jans huurt van Joos van der meere fs François en Wouborghe Letterweeren fa Arents haer behuust pachthof in sulzeke "tgoed ten hove" met waetermeulene etc."
In 1696 werd de molen verkocht ten sterfhuize van wijlen Jonckheer Jan Baptist en François de Haecard (overleden te Oudenaarde): "Sulsicque. Eersten coop. Alvoorens een leen ende heerelijckhede van te Hove gheleghen binnen de prochie, met den casteele, nederhof, Waetermeulen, vijvers, weeden..." De pachter is Joannes Ronsse voor 62 gulden per jaar en dit voor 9 jaren. De nieuwe eigenares is Janne Louise de Cordes uit Watripont, douarière van mher Loys pieter de Huardt. (akte 17 februari 1696 bij notaris Pauwel de Sadeleere te Gent).
De volgende eigenaar is J.B. Fr. de Haecart, heer van Celles (overleden op 17 april 1731) en zijn echtgenote Antoinette Rodrigues uit Beerlegem.
Op 20 mei 1734 was er opnieuw een verkoping: Joannes de Curte stelde in met 500 ponden courant; meester Louys Ignaes Lefevre verhoogde met 50 ponden, vervolgens de Curte met 25 ponden. Uiteindelijk verbleef deze bezitting aan Lefevre voor 581 ponden groten. Hofstede en afhangende waren eigendom van de familie Ridder Lefevre de ten Hove en vanaf 1914 van Lefevre de ten Hove de Picquendaele, advocaat te Gentbrugge.
Uit het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Zulzeke uit 1820:
"Il y a dans la commune de Sulsique deux moulins à eau servant comme celui à vent à la mouture des grains; ils sont de différente valeur. (...) Le meilleur des deux que l'expert désigne comme première classe, appartient à Mr. Lefèvere, rentier à Gand. Il est situé près de la rue, dit Ommegank; le second ou du 2me classe appartient à J.-B(aptis)te Velghe, meunier à Sulsique. Il est situé au lieu dit Grootveld. A défaut de baux et après des renseignements multipliés pris par l'expert, ces propriétés ont été comparés avec d'autres de la même nature déjà cadastralement évaluées; et sont portés par lui expert, savoir: la 1re classe au revenu brut de 90 flo. dont le tiers déduit pour entretine et réparation porte le revenu net de 60 flo. La 2me classe au revenu brut de 75 flo. dont le tiers déduit pour entretien et réparation porte le revenu net à flo. 50."
De watermolen was in 1834 ondergebracht in de 1ste klas met een kadastraal inkomen van 152 frank.
Eigenaars na 1820:
- 1820, eigenaar: Lefèvre Louis Henri, rentenier te Gent
- na 1834, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Louis Henri Lefèvre)
- 05.06.1839, deling: Lefevere de ten Hove Ferdinand Marie Ghislain, dokter te Gent (notaris Van de Poele)
- 1881, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Ferdinand Lefevere de ten Hove)
- 21.10.1881, deling: Lefevere de ten Hove-de Cambry de Bandemont Iréné Ferdinand Jean-Baptiste Marie Joseph Ghislain, eigenaar te Gentbrugge (notaris Claeys)
- 19.02.1912, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Iréné Lefevere de ten Hove)
- 30.05.1914, deling: Lefevere de ten Hove-de Crombrugghe de Picquendaele Gustave Charles, advocaat te Gentbrugge (notaris Van Bijschoot)
- 09.12.1954, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Gustave Lefevere de ten Hove)
- 2015, eigenaar: Raevens J., Zulzeke
Het is een korenwatermolen van het bovenslagradtype, nog in bedrijf na de eerste wereldoorlog. De technische installatie werd verwijderd in 1959, nadat een brand, overgeslagen van een hooimijt, het waterrad en het raderwerk hadden vernield. Heden is het gebouw in gebruik als een runderstal. Het molengebouw is, samen met de ander hoevegebouwen, opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Bouwkundige beschrijving (Agentschap Onroerend Erfgoed)
Eenvoudig rechthoekig bakstenen molenhuis onder pannen zadeldak, beschaduwd door een linde. Sporen van heropgemetste delen, nl. watergevel, en van gedichte kleine vensters. Voorpuntgevel met brede poort onder houten latei en in houten raam gevat zolderluik onder verdiept rondboogveld. Bakstenen boogbrug over de beek en afgebrokkelde strekdam. In de tuin ligt nog één van beide mlenstenen.
De boerderij
Hoeve "Hof ten Hove", vroegere heerlijkheid en leenhof "Goet ten Hove" waarvan oudste vermelding met watermolen in 1543. Nochtans in oorsprong wellicht oudere, vroegere site met walgrachten aan de Beiaardbeek; omvatte een opperhof voorafgegaan door neerhof met rechte toegangsdreef tot aan de kerk. De verdwenen cirkelvormige omgrachting van het opperhof bezat wellicht een breedte van 10 à 15 m met een onderbreking aan de noordzijde voor de toegang vanaf het neerhof. Midden 19de-eeuwse cartografische bronnen laten aan de oostkant van het neerhof ook nog resten van grachten zien. Het circulaire opperhof vertoonde een aarden ophoging van 2 à 3 m hoogte; op grond o.m. van deze elementen werd een oorsprong van de site als castrale motte voor mogelijk gehouden. De ophoging werd ca. 1993 echter afgegraven voor de oprichting van voederopslagplaatsen. Volgens een recente archeologische studie is de identificatie van de site als castrale motte echter twijfelachtig en is ze eerder te beschouwen als een "moated site".
Als omgrachte site naast de kerk van Zulzeke weergegeven op de kaart van het Land van Aalst door J. Horenhault van 1596. Als ".t hoff te Hove" aangeduid op de kaart van het Land van Aalst in A. Sanderus. Flandria Illustrata van 1641-44. Een document van 1734 zou melding maken binnen de heerlijkheid ten Hove te Zulzeke van een kasteel met nederhof en watermolen. Waarschijnlijk was het kasteel op het einde van de 18de eeuw verdwenen.
Grote semi-gesloten hoeve, gelegen achter de kerk (ten oosten) en naast de Beiaardbeek (ten westen) met kerkwegel ten noorden; rechte gekasseide toegangsdreef afgeboord door wilgen. Gewitte bakstenen hoevegebouwen rondom ruim rechthoekig gekasseid erf.
Ten oosten, overzolderde rechth. toegangspoort met doorrit onder pannen zadeldak; rechts zijdelings palend aan het boerenhuis, links met wagenhuis onder lessenaarsdak. Lisenen en twee houten ankers binnenin de doorrit. Boerenhuis van zeven traveeën onder zadeldak (pannen); sporen van kleinere puntgevel met vlechtingen in noordelijke zijgevel getuigend van aanvankelijk smallere en lagere kern uit 16de-17de en 18de eeuw. Voorheen stond het jaartal 1771 op een steen binnenin de schouw, mogelijk herinnerend aan een verbouwing. Erfgevel met per twee gegroepeerde rechth. venstens met zandstenen negblokken, latei met druiplijst en sponning met luikduimen, doch recent houtwerk; ankers met kram en krul en houten daklijst onder korte dakoverstek. Lagere rechth. deur. Getralied zoldervenster gevat in zandsteen in zijpuntgevel van oude kern. Straatgevel met enigszins aangepaste haast vierkante vensters en een rechth. hardstenen deuromlijsting (19de eeuw) onder kroonlijst. Tweedelige overwelfde huiskelder; in woonkamer, behouden balklaag met versierde zware moerbalk op stenen console en brede gesinterde bakstenen haard met haardbalk; bepleisterde zoldering in de "beste kamer".
Ten westen,hoge dubbele dwarsschuur; beide korfboogpoorten met blind boogveld. Ten N., vleugel met stallen achter mestvaalt. Erfgevel met twee puntvormige houten zolderlaadvensters.
Ten zuiden, lage en ondiepe vleugel met stallen onder pannen lessenaarsdak. Erfgevel geritmeerd door lisenen en gebogen staldeuren.
Achter de zuidoostelijke erfhoek en links van de toegangspoort, afzonderlijk staand voormalig bakhuis. Grotendeels gewit rechthoekig bakstenen gebouw met pannen zadeldak tussen aandaken met vlechtingen en met schouderstukken op geprofileerde natuurstenen console. Jaartal 1737 in latei van houten deuromlijsting middenin voorpuntgevel; kruisvormige topanker. In beide zijgevels een half dichtgemetst houten bolkozijn, links met houten tralies en luik. Bewaarde haard met ovenluik doch oven gesloopt.
|
Zulzeke (Kluisbergen), Oost-Vlaanderen
