Herentals, Vlaanderen, Antwerpen
- Naam
- Molen op de Vesten, Walmolen, Schorsmolen, Driesenmolen
- Ligging
- Molenvest
2200 Herentals
ter hoogte van de Wasserijstraat
kadasterperceel F299
Vlaanderen - Antwerpen
- Geo positie
- 51.176689, 4.830882 (Google Streetview)
- Gebouwd
- 1583, uit Herentals-Molekens / 1881, uit Kontich
- Verdwenen
- ca. 1580, oorlog / 1880 - begin oktober, brand / 1939 - 19 nov., storm / 1940 - oktober, sloop molenkast
- Type
- Staakmolen met open voet
- Functie
- Korenmolen, schorsmolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 2431
- Ten Bruggencatenummer
- 05085
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
Sinds 1583 stond er een windmolen op de vest, dicht bij de Zandpoort. Hij was daar overgebracht van Duifhuizen (later de Molekens genoemd) ter vervanging van een molen die sedert 1392 even buiten de Zandpoort had gestaan, ongeveer op de plaats van de huidige Kleine Markt. Die molen, Te Venne genaamd, was in of kort voor 1583 om strategische redenen in brand gestoken.
De nieuwe molen op de vest werd Schorsmolen genoemd en diende zowel om graan als om schors te malen. Na een brand werd hij in 1881 vervangen door een molen uit Kontich. Deze molen werd meestal Walmolen genoemd, later ook wel Driesenmolen, naar de naam van de eigenaar Carolus Driesen (sedert 1903).
Zoals alle windmolens van Herentals was het een houten standaardmolen, gebouwd op een staak of standaard, die in zijn geheel naar de wind werd gedraaid.
Kadastrale beschrijving uit ca. 1830: "molen in hout vervaardigt, van dezelfde constructie als D788 hebbende twee paer steenen. Het een dient voor graan en het ander paar voor schors te malen. Hij is in geen goeden staat van onderhoud maar is voordelig gelegen binnen de stad. Eigenaar Thomas Gillet, rentenier te Brussel met als pachter Rombouts".
Eigenaars na 1830:
- ca. 1830, eigenaar: Gillet Thomas, rentenier te Brussel, pachter-molenaar Rombouts
- voor 1834, eigenaar: Veeckmans-Anthoni Cornelius, molenaar te Herentals
- 14.09.1847, verkoop: Spoormans-Pauwels Victor Jozef, molenaar te Kasterlee en later te Herentals (notaris Neeckx)
- later, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Victor Spoormans)
- 08.05.1862, verkoop: Loots-Schils Antoine, bakker te Oevel (notaris Dewolf)
- 29.04.1891, erfenis: a) Loots Matteüs, molenaar en winkelier te Herentals en b) Loots Veronica, winkelierster te Herentals (overlijden van Antoine Loots)
- 12.02.1901, erfenis: Loots Veronica, winkelierster te Herentals (overlijden van Mattheus Loots)
- 15.06.1903, verkoop: Driesen-Laureys Charles, molenaar te Herentals (notaris Walravens)
De molen brandde af begin oktober 1880. Maalder Loots liet een standaardmolen overbrengen uit Kontich, alwaar hij Rijkerooimolen genoemd werd. In 1902 werd de molen aangekocht door Karel Driesen, tevens de laatste molenaar.
De molen had steeds meer hinder van de opgroeiende bomen aan de Molenvest. Zwaar toegetakeld door de orkaan van 19 november 1939, verdween hij definitief uit het landschap na een nieuwe storm op 16 oktober 1940. Van het hout was toen al veel gestolen. De molenberg, op de hoek van de Molenvest en de huidige Wasserijstraat, bleef nog herkenbaar tot na 1960.
De molen van Driesen was uitgerust met een askop van de Herentalse ijzergieter Van Aerschot en bezat twee koppels molenstenen: een koppel grauwe natuurstenen en een koppel ‘kunststenen’ of composietstenen. Kunststenen kwamen rond 1900 in omloop. Een van de gegoten molenstenen werd in 1981 opgedolven uit de vloer van de in 2010 gesloten taverne Meulevest. De laatste eigenaar ervan schonk de steen aan het stadsbestuur. Deze plaatste hem in 2011 als herinnering op de middenberm van de Molenvest, net voor het politiecommissariaat. Naar aanleiding van Open Monumentendag werd hij op dinsdag 13 september 2011 aan de pers voorgesteld. Rondom de steen, die een onderdeel vormt van een zitbank, werd een pad in dolomietverharding aangelegd. De steen herinnert aan de molen die de Molenvest haar naam gaf, maar heeft nooit in de windmolen gelegen, zoals soms eens wordt gedacht.
Zie ook: Kontich, Rijkerooimolen
Lieven DENEWET, Herman HOLEMANS & Jan COOLS
Literatuur
De Werkman, 08.10.1880
H. Holemans & P.J. Lemmens, Molens der Noorder- en Oosterkempen, Nieuwkerken, Ten Bos - Studiekring Ons Molenheem, 1980.
Herman Holemans, "Wind- en watermolens van de provinca) Vloebergs, b) ie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten H-O", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", 2010.
A.L., Onze Molekens, in: Filter, III, 1961, nr. 15, p. 5-7.
R. Bulckens, Over molens, in: Filter, III, 1961, nr. 14, p. 11-13.
A. Erens, "De oudste levensdagen der Herentalsche molens", in: Mededelingen van de Kunst- en Oudheidkundige Kring van Herentals, 1934, p. 59-74.
J. Ernalsteen, "Overzicht der molens 1358-1768", in: Mededelingen van de Kunst- en Oudheidkundige Kring van Herentals en Omstreken, II, 1935, p. 75-83 en III, 1936, p. 3-18.
J. Goris, Bijdrage tot de aloude geschiedenis van de Stad Herentals, Herentals, 1969.
J. Jansen & A. Erens, "De Norbertijnerabdij van Tongerloo. Achthonderdjarige werking in de Antwerpsche Kempen 1133-1933", in: Taxandria, V, 1933, nr. 1-2, p. 151-192.
R. Verstreyden, De molens van Herentals, in: Mededelingen van de Kunst- en Oudheidkundige Kring van Herentals, 1932, p. 84.
Als het kalf verdronken is, in: De Belgsiche Molenaar, XXV, 15.02.1930.
"Molen te koop voor afbraak", in: De Belgische Molenaar, XXVII, 23 juli 1932.
H. Kennes & Rika Steyaert, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Herentals, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16N3, Brussel - Turnhout, 2001.
Marc Peeters, Eigenaar taverne Meulevest schenkt steen aan stadsbestuur. Molenvest krijgt molensteen als zitbank, Het Nieuwsblad, 14.09.2011.
Harry de Kinderen, "De laatste levensdagen van de Herentalse molens, (XXde), Jaarboek Herentalse Geschiedkundige Kring, I, 1986.
Harry de Kinderen, "Uit het verleden van de Herentalse molens", Jaarboek Herentalse Geschiedkundige Kring, II, 1987.
"Een molensteen op de Molenvest", hgk.be (Herentalse Geschiedkundige Kring), 2011.
Mailbericht Kris Goris, Tombeek, 24.01.2015.