Molenechos's Homepage Molenechos.org

Bertem, Vlaanderen - Vlaams-Brabant

Bestaande molen

karakteristiek

Naam
Eikenmolen, Eyckenmolen, Watermolen van Bertem
Ligging
Sint-Franciscusberg 1
3060 Bertem
nabij de weg Brussel-Leuven
op de Voer
600 m O v.d. kerk
kadasterperceel C186
Vlaanderen - Vlaams-Brabant
toon op kaart
Geo positie
50.864532, 4.632851 (Google Streetview)
Eigenaar
L. Vleeracker
Gebouwd
voor 1619 / ca. 1900 (huidig gebouw)
Type
Bovenslag watermolen
Functie
Korenmolen
Kenmerken
Bakstenen gebouw, dwars op de waterloop
Gevlucht/Rad
Houten, later metalen bovenslagrad, verwijderd
Inrichting
Nog gedeeltelijk
Toestand
Ingericht als woning, rad verwijderd, nog delen van het sluiswerk
Bescherming
---,
Niet beschermd
Molenaar
Geen
Openingstijden
Niet toegankelijk
Database nummer
1012
© Foto: Donald Vandenbulcke, Staden, 14.04.2010

Beschrijving / geschiedenis

De Eyckenmolen in Bertem-dorp is een graanwatermolen met (verwijderd) bovenslagrad op de Voer in de Sint-Franciscusberg 1, nabij de weg Brussel-Leuven, op 600 meter ten oosten van de kerk van Bertem.

De watermolen werd in 1619 vermeld als de “molen in de Eyckdelle”. Nicolaas Verhoeven was toen molenaar op deze molen. In 1621 vermeldde men de 'Eyckmolen' die grensde aan 'de gemene vroente'. In de achttiende eeuw stond de molen bekend als 'molendinum de Dalem'. In 1702 werd de weduwe De Wit als 'molderesse' opgegeven volgens de telling van dat jaar. De watermolen van Bertem-dorp was eigendom van de 'Sociëteyt Jesu' oftewel de Jezuïtenorde. In 1748 werd hij verhuurd voor 110 gulden per jaar, volgens de verklaring van molenaar Andries Mispelters.

In 1793 was Jacobus van de Weyngaert, een zoon van Andries Van Wijngaerden en Johanne Huybens te Nederokkerzeel molenaar op de Eyckenmolen. Hij huwde Josina van Meerbeeck. De goederen van de Jezuïtenorde werden meestal openbaar verkocht, nadat de orde in de Oostenrijkse tijd afgeschaft werd. Dit is waarschijnlijk ook gebeurd met de Eyckenmolen.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Vleeracker Reinier en Cie, molenaar te Bertem
- 15.05.1848, erfenis: a) Vleeracker Jean, landbouwer te Meerbeek, b) Vleeracker Engelbert Joseph, landbouwer te Bertem, c) Vleeracker André, landbouwer te Bertem, d) Vleeracker Marie Anne, e) Vleeracker Marie, echtgenote Vrancken Louis, te Hoogstraten en f) Tasson Jacques Ferdinand, zonder beroep te Diest (overlijden van Reinier Vleeracker)
- 15.05.1848, verkoop: Vleeracker Josephus en Cie, molenaar te Bertem (notaris Roberti)
- 05.03.1864, verkoop: a) Vleeracker Josephus, molenaar te Bertem, b) Vleeracker Engelbertus en c) Vleeracker Maria Anna, teBertem (notaris Van Bellinghen)
- 18.01.1871, verkoop: a) Vleeracker Josephus en b) Vleeracker Enggelbert, landbouwers te Bertem (notaris Brion)
- 28.06.1880, verkoop: Vleeracker-Dewals Remi Theodoor, molenaar te Bertem (notaris Beckers)
- 08.08.1919, gift: Vleeracker-Coopmans Pieter Emile, molenaar te Bertem (notaris Roberti)
- 05.10.1950, erfenis: de weduwe en kinderen (overlijden van Pieter Vleeracker)
- 2015, eigenaar: Vleeracker L.

In 1847 was de Eyckenmolen in handen van Josephus Vleeracker. Deze was te Heverlee geboren in 1810. Ook Henri Vleeracker en Marie Anne Vleeracker woonden toen op de watermolen. Allen waren ongehuwd. Maria Timmermans woonde eveneens op de Eyckenmolen. Ze was de dochter van Johannes Josephus Timmermans (* Tienen 1852) en van Coleta Vleeracker, de zuster van molenaar Josephus Vleeracker. In 1886 was Remy Theodoor Vleeracker molenaar op de de Eyckenmolen. Hij kreeg dat jaar toelating van de gemeente om het waterrad te vernieuwen. In 1904 liet hij een benzinemotor plaatsen om de molen aan te drijven.

De laatste molenaars waren Emiel Vleeracker (Mille-n-oët de muile) en zijn zoon Victor (Fik) (nog mechanisch tot ca. 1980) en hun werkman, Emiel Dewals.  In 1964 werd het metalen waterrad (voorheen een houten) weggenomen. Thans is het gebouw ingericht als woning. Er zijn nog delen van het mechanisme en van het sluiswerk aanwezig.

Lieven DENEWET & Niels Wennekes

Literatuur

Joseph De Kempeneer, "De pachthoven en de watermolen van de abdij van Park te Bertem", in: Mededelingen Geschied- en Oudheidkundige Kring van Leuven en Omgeving, X, 1970, nr. 3-4, p. 217-232.
H. Vannoppen, "De geschiedenis van Bertem, het Teussersdorp bij de Romaanse kerk", 1980;
M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 4: arrondissement Leuven (A-L)", Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem', 1993.
Mark Van Roy, "De historische en ecologische rijkdom van de vallei van de Voer", in: Ons Heem, themanummer Mijn Waterweg", jg. 61 (2008), nr. 2 (april-mei-juni), p 44, ill.
Arthur Cosyn, "Sites Brabançons", Liège, Aug. Bénrad, 1902 (Ouvrage publié sous le Patronage du "Toruing Club de Belgique) (met foto van Leon Cosyn).

Overige foto's

Eikenmolen, Eyckenmolen, Watermolen van Bertem, Bertem, Foto: Niels Wennekes, 8-9-2002 | Database Belgische molens
© Foto: Niels Wennekes, 8-9-2002
Eikenmolen, Eyckenmolen, Watermolen van Bertem, Bertem, Foto: Robert Van Ryckeghem, maart 2010 | Database Belgische molens
© Foto: Robert Van Ryckeghem, maart 2010
Eikenmolen, Eyckenmolen, Watermolen van Bertem, Bertem, Prentkaart voor 1964 (coll. R. Van Ryckeghem, Koolkerke) | Database Belgische molens
© Prentkaart voor 1964 (coll. R. Van Ryckeghem, Koolkerke)
Eikenmolen, Eyckenmolen, Watermolen van Bertem, Bertem, Prentkaart ca. 1900. Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Prentkaart ca. 1900. Verzameling Ons Molenheem
Eikenmolen, Eyckenmolen, Watermolen van Bertem, Bertem, Foto Leon Cosyn, 1902 | Database Belgische molens
© Foto Leon Cosyn, 1902