De Koutermolen is een stenen graan- en oliewindmolen (waarvan de inrichting verdwenen is) aan de westzijde van de Sint-Annastraat (nr. 45), op de hoek met Molenhoek, op een 700 meter ten noorden van de kerk van Rozebeke. De benaming is afkomstig van zijn ligging op Rozebeke-Kouter.

Op 31 oktober 1771 diende Jan Baptiste de Smet, molenaar te Michelbeke, een verzoekschrift in om in Rozebeke (deel van het Land en Baronnie van Schorisse) ter plaatse "Roosbeke Cauter", een graan- en oliewindmolen op te richten. Tegen de oprichting rees  bij het onderzoek de commodo et incommodo geen verzet. De meier, schepenen, pointers en zetters, alsmede ghemeijntenaeren van de parochie Rozebeke, verklaarden dat in deze parochie "geen cooren wint nochte waeter meulen en sijn, waerdoor wij genoodsaeckt zijn tot het maelen van onze graenen in andere parochien". Al op 4 december 1771 verkreeg Jean Baptiste de Smet het gevraagde octrooi van de Oostenrijkse keizerin Maria-Theresia. Hij  moest voor zijn molen een jaarlijkse cijns betalen ter waarde van anderhalve mud graan.

Deze stenen grondzeiler werd effectief gebouwd in 1772. Het bouwjaar is ingehouwen in Balegemse zandsteen boven de zuidelijke ingangsdeur. De stenen grondzeiler was ingericht als graan- en oliemolen. Volgens de legger van onroerende goederen van 1783 was de molen toen nog steeds in het bezit van de oprichter, molenaar Jan Baptiste De Smet.

We zien hem aangeduid op:
- Ferrariskaart (ca. 1775), met het rood symbool van een stenen windmolen en met de benaming "Moulin de Roosbeke".
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met het rond grondvlak van een stenen windmolen en met de aanduiding "Molenhoek, hameau"
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "M(oul)in de Roosebeke"
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met een tekeningetje van een stenen windmolen en met de benaming "Moulin de Roosebeke"

Uit het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Rozebeke in 1817: "il existe dans la commune un moulin à vent construit en bois et est loué par an. Son produit brut est de 250. Un tiers déduit pour réparations et entretien donne un produit net de 166.67". Vreemd is wel dat hier gemeld wordt dat het een houten molen was.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: De Visscher Louis, molenaar te Rozebeke
- 18.01.1836, verkoop: De Visscher Charles Louis (zoon van Jan-Baptist), zonder beroep te Munkzwalm, later molenaar te Roborst (notaris Meersman - stenen korenwindmolen)
- later, erfenis: de erfgenamen (overlijden van CHarles De Visscher)
- 18.07.1886, deling: De Clercq-De Visscher Leo, de weduwe en de kinderen, te Rozebeke (notaris Pede)
- 08.09.1922, deling: De Clercq (later gehuwd met Martens) Francis, molenaar te Rozebebe
- na 1955, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Francis De Clercq)
- 21.12.1971, verkoop: Geltmeyer-Meersschaut Herman Albrecht, handelaar te Gent (notaris Van der Beken)
- 2014, eigenaar: Matrices bvba, Rozebeke

In 1894 werd de oliemolen buiten gebruik gesteld. In 1931 werd het wiekenkruis weggenomen, maar Hector De Clercq maalde nog verder met de motor tot in 1955.

Herman Geltmeyer uit Gent  kocht de molen in 1971 aan. In 1975 werd de romp, die nog zijn kap had behouden, grondig verbouwd en ingericht als woning. De vensters werden vergroot en in aantal vermeerderd. De kap werd door de molenbouwers Peel uit Gistel vervangen door een mansardekap. De wiekenas met askop en vangwiel werden geplaatst (afkomstig van de in 1966 gesloopte "Mooie Molen" te Roesbrugge bij Poperinge), maar een nieuw wiekenkruis bleef achterwege. Er is een nieuwe staart met schoren geplaatst. Deze dient enkel voor het uitzicht, daar de kap niet kruibaar is. Het uitwendig molenkarakter is echter vooral geschonden door de toegevoegde vensters. Inwendig is alles uitgesloopt: de molen is ingericht als woning en niet toegankelijk. In 1998 en 2005 werden de muren en de kap hersteld door de firma Solar.

Ronde stenen grondzeiler met leiendak. De witgeschilderde conische molenromp heeft op drie bouwlagen beglaasde rondboogvensters gevat in uitspringende bakstenen omlijsting met waterlijstje. Aan de noord- en zuidzijde bevinden zich deuren, voorzien van bijgebouwde portiek. Nieuwe pseudo-staart onder dakoversteek waarop nu een balkon aangebracht is. 

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Oprichtingsoctrooi voor de Koutermolen van Rozebeke (Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1888; transcriptie: Lieven Denewet)

Marie Thérèse, Par la Grace de Dieu Impératrice
Douairière des Romains. A tous ceuxqui ces présentes verront salut. Reçu avons l'humble suplication et requête de Jean Baptiste De Smet contenant qu'il souhaiteroit pour l'avantage du public d'ériger un moulin à vent à moudre grains et à tordre huile dans la paroisse de Roosbeke Baronnie d' Escornaix, Païs d'Alost, à l'endroit nommé le Roosbeke-Cauter et qu'à cet effet il nous auroit très humblem(en)t suplié à lui faire expédier nos lettres patentes d'octroi à ce afférant. Savoir faisons que nous les choses susdites considerées et inclinant favorablement à lad(ite) suplication et requête avons par avis de nos très chers et féaux les trésorier g(é)n(ér)al conseillers et commis de nos domaines et finances, à la délibération de notre très cher et très aimé Beaufrère et cousin Charles Alexandre administrateur etca , octroié, consenti et accordé comme nous octroions, consentons et accordons par les présentes aud(it) Jean Baptiste de Smet qu'il poura faire construire dans la paroisse de Roosbeke Baronnie d'Escornaix Païs d' Alost à l'endroit nommé le Roosbeke Cauter un moulin à vent à moudre grains et à tordre huile à charge de païer à la Recette g(é)n(ér)ale de la Watergravie de Flandres une reconnoissance d'un hoeud et demi de froment selon le cop des grains, à commencer de la date des présentes et aussi longtemps
qu'il existera, laquelle reconnoissance se devra païer double la première année de même qu'à la première échéance qui suivra chaque mutation de /.../

Literatuur

Archieven en landkaarten
- Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad nr. 1888 (oprichting, 1771)
- Rijksarchief Gent (voormalig Rjjksarchief Ronse), Oud Gemeentearchief Sint-Blasius-Boekel - Rozebeke, nr. 205.
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Werken
- Paul Bauters, "Eeuwen onder wind en wolken. Windmolens in Oost-Vlaanderen", Gent, Provinciebestuur, 1985, p. 414-415.
- Paul Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25).
- "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963).
- H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 6. Gemeenten O-R", Opwijk, 2006.
- De Noyette G., Hoebeke M., "Dorpsbeelden uit het verleden, Zwalm", Nazareth, 1994, p. 45.
- (Leo Smet), "De Koutermolen te Rozebeke", Molenecho's, I, 1973, p. 15.
- E. Dhanens, "Inventaris van het Kunstpatrimonium. Provincie Oost-Vlaanderen. Kanton Sint-Maria-Horebeke", 1971.
- "Zwalm, Het twaalf dorpenparadijs", p. 48.
- Verlaeckt F., Van de Velde F. e.a., "De molens van Zwalm. Een lees- en kijkboek", Zwalm, Heemkundekring De Zwalm, 2010, 193 p.

Mailberichten
- Georges De Moor, Rozebeke, 20.03.2012, 08.05.2012.
- Leo van der Drift, Den Haag, 17.02.2014.