De Boonzakmolen is een stenen bergmolen, destijds ingericht als koren- en oliemolen, in de Kruishoutemseweg 26, op 2 kilometer ten noorden van de kerk van Wortegem.

De abt van de Sint-Pietersabij uit Gent liet hier in het begin van de 15de eeuw een houten koren- en oliewindmolen oprichten. De abdij verhuurde deze molen in 1410. Deze molen verdween voor 1745 (mogelijk al lang voordien), maar de molendam bleef bestaan.

Op 24 september 1785 bekwam Pieter de Taevernier, burgemeester van Wortegem, een octrooi voor de oprichting van een stenen graan- en oliemolen op de vroegere molendam. De nieuwe molen werd groots opgevat. De basisdiameter binnenin bedraagt 9 meter en bovenaan is de binnendiameter nog 5,50 meter. De muurdikte onderaan is 1,20 meter en bovenaan 0,60 meter. Er zijn twee reeksen stellinggaten onder elkaar, een aanwijzing dat de molen na verloop van tijd hoger werd opgemetseld. Eigenaar Pauwel Deconinck bezat in de jaren 1930 nog de zegel in was, maar de bijhorende vrijbrief of het octrooi van 1785 was zoek geraakt...

We zien de molen aangeduid op:
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842), met het cirkelvormig grondvlak van een stenen molen en met de benaming "Boonzak Moulin"
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "Boonzak Molen"
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met een tekeningetje van een stenen molen en met de benaming "Boonzak M(oul)in".

Er bleef een prijsschatting bewaard, uitgevoerd door molenmaker Deseyn in 1809.

Uit het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Wortegem uit 1820:
"il existe cinq moulins à vent, dont 4 de la 1e classe et un de 2e classe.
la 1ère construite de bois et briques servent à moudre des grains et presse l'huile, ils sont exploités par leurs propriétaires, excepté le n° 9, Section C, qui est en location moyennant la somme de 200 francs. J'estime la 1ere classe à 150 frs., déduction du tiers pour frais d'entretien 50 frs., reste en produit net 100 frs."

De windmolen werd in 1834 ondergebracht in klasse 1, met een kadastraal inkomen van 228 frank.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Ballekens-Van Reckem Pierre, landbouwer te Wortegem
- alter, efenis: de weduwe Isabelle en consoorten (ovelrijden van Pierre Ballekens)
- 21.12.1875, verkoop: Van Reckem Isabella, weduwe Ballekens Pierre, landbouwer te Wortegem (notaris D'Huyvetter)
- later, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Isabelle Van Reckem)
- 21.07.1879, dleing: Ballekens Ivo, landbouwer te Wortegem (notaris Van de Staepele)
- 14.06.1899, verkoop: De Coninck-Balcaen Jules, molenaar te Wortem (notaris De Ridder - stenen molen  genaamd Den Boonzak)
- 13.03.1945, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Jules De Coninck)
- 15.02.1955, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Balcaen van Jules De Coninck)
- 24.06.1969, erfenis: De Coninck Willy Lucienn Frans, militair te Wortem (notaris Verleyen)
- 20.04.1992, erfenis: (volgens testament) a) (voor 3/4) Bothuyne Edodie Marie, weduwe De Coninck Ovide, te Wortegem (overlijden van Willy Lucien Frans De Coninck)
- 1992, verkoop: De Coster Paul & De Craene Kathy
- 2015, eigenaar: De Craene Katja

In 1904 werd hier een stoommachine geplaatst (thans verdwenen) maar er werd ook nog met de wind gemalen. Rond 1930 werd de molen in werking gebracht door Pauwel Deconinck. De molen was toen uitgerust met een ijzeren wiekenkruis, zes steenkoppels, een graankuiser en een bloembuil. Een motor kon de molenstenen in de kuip aandrijven. De wind en de motor konden zowel afzondelrijk als tegelijkertijd werken. Kort na 1935 werden de beide molenroeden voorzien van het stroomlijnprofiel Dekker, de zogenaamde verdekkering.

In 1947 volgde de ontmanteling van het draaiende werk van de windmolen, nadat in 1946 een wiek was gebroken. De romp geraakte in verval maar werd in 1992 gerenoveerd. door Paul De Coster en Kathy De Craene. Ze werd aangepast tot woning van vijf bouwlagen, ten zuidwesten uitgebreid met winkel, doorlopend in de benedenverdieping.  De romp is afgedekt met een ver overstekende betonplaat - tegen regeninslag op de kuip - en de bevloering van de zolderingen bestaat uit gegoten beton. Tegen de kuip staat nog een plettersteen van de vroegere olieslagerij.
Later kwam er de interieurzaak K-Interiors bvba (interieur, stoffen, meubelen, verlichting), thans is de romp ingericht als vakantiewoning.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (80-81) (uitgegeven handschrift van ca. 1930).
Worteghem
't Noorden in, op misschien een half uur afstand, draait de Boonzakmolen.
Daar waar de oude strate van Worteghem naar Kruishautem den draai miek aan de Kroon om dan aan de Losschaert te splijten naar Nokere en Houthem, staat de steenen molen van Jules Deconinck.
Groote stompe steenen molen op vijftien voet hoog opgevoerden dam met inrijpoort gelijkvloers. Ze meet van binnen 27 voet doorsnee en ze zeilt 42 1/2 voeten.
Ze wordt heden gebruikt door Pauwel Deconinck, met ijzeren kruis, zes koppels maalsteenen, graankuischer en bloembulder.
Ze draait alle winden af en om in de noodwendigheden te voorzien is er een motor bijgeplaatst die met de maalstenen in den molen werkt.
Zoo nodig werken wind en motor afzonderlijk of terzelvertijd.
De eigenaar is nog in 't bezit van eenen prachtigen zegel die volgens zijn zeggen bij den vrijbrief hoort, die bij het bouwen van de molen door de toen regeerende vorsten afgeleverd werd. De brief echter is zoek geraakt: jammer!...

Literatuur

Archieven en kaarten
- Fricxkaart (1712) (niet aangeduid)
- Villaretkaart (1745-1748) (niet aangeduid)
- Ferrariskaart (ca. 1775) (niet aangeduid)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Werken
- Michiel Debrouwere & Etienne Ducatteeuw, "Een nieuwe windmolen te Walem anno 1413", Jaarboek van de Geschied- en Heemkundige Kring De Gaverstreke, jg. 9, 1981, p. 485-487.
- Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (80-81).
- Paul Bauters, "Eeuwen onder wind en wolken. Windmolens in Oost-Vlaanderen", Gent, Provinciebestuur, 1985.
- Lieven Kinds e.a., "Acht eeuwen Nokere", s.l., 1996, p. 163.
- Maurits Coornaert, Artikel over de molens van Walem, Jaarboek Geschied- en Oudkheidkundige Kring van Waregem, 1982.
- Paul Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25);
- Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963), p. 101.
- H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten U-Z", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", Opwijk, 2008.
- Luc Goeminne & Oscar Deseyn, Prijsschatting van de stenen Boonzak graan-oliewindmolen te Wortegem in 1809", Molenecho's, XIV, 1985, 3, p. 123-124.

Mailberichten
- John Verpaalen, Roosendaal, 08.08.2014.
- Leo van der Drift, 18.08.2014.
- Maarten Osstyn, Beveren-Waas, 14.01.2015.