|
De "Molen Moreau" of "Molen Goemaere" was een staakmolen op torenkot aan de noordzijde van de Molenstraat (nr. 60) in de Molenhoek. Tot aan de sloop in 2020 bleef enkel de stenen onderbouw nog over, ingebouwd in een maalderijgebouw uit het laatste kwart van de 19de en het begin van de 20ste eeuw.
De molen werd in 1803 gebouwd als staakmolen op torenkot, als koren- en oliemolen. De houten molenkast waaide om op 12 juni 1862, maar werd weer heropgericht boven het torenkot.
We zien de molen aangeduid op:
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842) met het ronde grondvlak van het torenkot
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met het algemene windmolensymbool
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met het ronde grondvlak van het torenkot
Molenaar Frederik Moreau vroeg op 15 september 1868 de uitbreiding van de molen aan om naast de windmolen een olie- en graanmaalderij op te richten, aangedreven door een stoommachine van 14 PK. Hij verkreeg de toestemming van de Bestendige Deputatie van West-Vlaanderen in het najaar van 1868. Deze uitbreiding werd in het kadaster pas geregistreerd in 1875 en vermeldde de bouw van een 'landgebouw' ten oosten van de molen, met vermelding van de plaatsing van een stoommachine in de oude molen. Uit een expertiseverslag van 1875: "in hout getimmerde molen met een gemetselde voet, bevattende 2 koppels steenen tot het malen van allerlei graan en van onder twee loopers stenen, twee pannnen, twee laden en twee stampers; wel gelegen en goed te winde. Deze molen kan ook door een stoomtuig, hebbende een macht van 12 paard, znder verdikking (= condensatie) aangedreven worden".
Het kadaster vermeldt in 1881 opnieuw de plaatsing van een stoommachine in de oude molen en in 1883 van een nieuwe ketel ("chaudière"). Beschrjiving in 1883 als "graan- en oliemolen door stoom". De windmolen werd niet meer gebruikt en de houten bovenbouw werd gesloopt.
Rond 1887 werd de maalderij door Auguste Vanrespaille-Moreau vergroot en werd opnieuw een stoommachine geïnstalleerd. Het kadaster maakte melding van een stoom-oliemolen van10 pk zonder condensatie.
De maalderij werd in 1906 aan de westzijde uitgebreid en daarbij werd het oude molenkot ingebouwd; beschrijving als "stoomoliemolen".
Germain Vanrespaille verkocht de maalderijsite in 1938 aan de familie Santens, die langs straatzijde vier woningen liet optrekken op de plaats van het vroegere molenaarshuis en magazijn. In 1955 nog omschreven als maalderij.
Tot aan de sloop in 2020 bleef van de windmolen nog enkel het hoge torenkot over. Van de mechanische maalderij bleven nog vele toestellen bewaard. De linkeraanbouw was in 2014 al grotendeels ingestort.
Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Moreau Gervais, molenaar te Wielsbeke
- 22.01.1847, erfenis: en de kinderen (overlijden van de echtgenote van Gervais Moreau)
- 14.04.1868, verkoop: Moreau-Verloo Frederic, molenaar te Wielsbeke (notaris Vermeulen)
- 09.11.1876, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Frederic Moreau)
- na 1883, erfenis: de weduwe en consoorten
- 30.04.1884, verkoop: Biebuyck Clement, koopman te Wielsbeke (notaris Feys)
- 03.03.1886, verkoop: Vanrespaille-Moreau August, landbouwer te Wielsbeke (notaris Feys)
- 1900, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van August Vanrespaille)
- 30.03.1920, deling: Vanrespaillie-Deschilder Germain Jerôme, handelaar te Wielsbeke (notaris Debrabander - "eigendom bestaande uit handelshuis, olieslagerij, maalderij met magazijn begrepen de mekanieken, machienen, ketel, maal- en plettersteenen")
- 29.04.1938, verkoop: a) Santens Joseph Arthur, handelaar te Wielsbeke, b) Santens Judith Maria, c) Santens Angela Isabella, d) Santens Ernestine Alice Marie Louise en e) Santens Juliette Marcelle (notaris Donche - "woonhuis met maalderij")
- 20.04.1964, erfenis: a) Santens Joseph Arthur, handelaar te Wielsbeke, b) Santens Judith Maria, c) Santens Angela Isabella en d) Santens Juliette Marcelle (overlijden van Ernestine Santens)
- 03.06.1968, erfenis: a) Santens Joseph Arthur, handelaar te Wielsbeke, b) Santens Judith Maria en c) Santens Angela Isabella (overlijden van Ernestine Santens)
- 22.05.1969, erfenis: a) Santens Joseph Arthur, zonder berpep te Wielsbeke en b) Santens Angela Isabella, zonder beroep te Wielsbeke (overlijden van Judith Santens)
- 02.02.1970, erfenis: Sanens Angèle Isabelle, zonder beroep te Wielsbeke (overlijden van Joseph Arthur Santens)
- 24.01.1976, erfenis: Debrabandere-Santens Joris Albert Marie Joseph, geneesheer te Wingene (overlijden van Angèle Santens)
Bouwkundige beschrijving (Pieter Santy, Agentschap Onroerend Erfgoed, 2008)
Witgekalkte molenromp, ingebouwd tussen een bakstenen maalderijgebouw onder overkragend half schilddak in Vlaamse pannen (nok schuin ten opzichte van de openbare weg, dak in slechte staat). Gecementeerde conische molenromp met zwarte plint, restant van een hoog torenkot, waarboven vroeger een houten staakmolen stond. Later ingebrachte of vergrote poort, gedichte rondboogvensters. Bouwnaad van vroegere uitlaat van stoommachine.
Bakstenen maalderijgebouw waarin twee bouwfasen te onderscheiden zijn, cf. bouwnaad. 19de-eeuws gedeelte (oost) met rechthoekige muuropeningen onder houten lateien. Gedeelte dat de oude molen omarmt met diverse rondboogopeningen afgewisseld met getoogde muuropeningen. Vensters o.m. met ijzeren roedeverdeling of traliewerk.
Interieur. Oostelijk gedeelte met hoge vlakke roostering, twee bewaarde maalstoelen en haverpletter. Gietijzeren aandrijfassen.
Daarnaast machinekamer met bakstenen sokkel waarop zich de motor bevond.
Molenromp met resterende ligger in de vloer, die getuigt van de vroegere aanwezigheid van een kollergang. Westelijk gedeelte met troggewelfjes.
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
|
Wielsbeke, West-Vlaanderen
