De rosmolen van het Paddegat is een ronde bakstenen rosmolen uit 1854, aan de zuidzijde van de Paddegatstraat (nr. 3), aan de overgang met de Stalhilseweg in Ettelgem (Gistel).

De rosmolen staat ten noorden van het erf. Hij is opgetrokken in gele baksteen (21 x 10 x 5,5 cm) onder zeszijdig pannen tentdak, met buitenwerks een diameter van zes meter. Aan de voorzijde is een ingang, aan de achterzijde drie luikopeningen, elk met 2 diefijzers.
De rosmolen heeft gewerkt tot in 1930. Het laatste technische onderdeel van de molen, de galg met beugels, werd in 1976 door de Provincie aangekocht voor de rosmolen in het Provinciaal Domein Tillegembos. 
De koningspil rustte op de vloer. Er achter lag een koppel maalstenen. Het kroonwiel pakte in een kamwiel waarboven zich een groter kamwiel bevond die de schijfloop op het klauwijzer aandreef. In een balk achter de centrale spil zijn nog sporen aanwezig die betrekking hebben op het aandrijfwerk.
Er werd gewerkt met twee paarden die liepen tegen de richting van de uurwerkwijzers; er was geen leistok en er moest altijd iemand achter de paarden lopen.
Er werd zowel fijn (voor het bakken) als grof (voor dierenvoeder) gemalen. Men zou tot 300 kg per uur gemalen hebben.

De hoeve met de bijgebouwen, waaronder de rosmolen, is niet beschermd als monument, maar is wel opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Luc DEVLIEGHER & Lieven DENEWET

De hoeve (Elise Hooft, Agentschap Onroerend Erfgoed)

De hoeve bestaat uit losse bakstenen bestanddelen onder pannen zadeldaken op een onverhard, deels met bomen omzoomd erf. In de noordwesthoek van het erf, een ronde bakstenen rosmolen.

Een kaart van 1704 geeft de hoeve weer als één volume onder zadeldak met de vermelding "Jesuiten". Op de kaart van Ferraris (1771-1778) is op deze plaats een hoeve met vier losse bestanddelen aanwezig, geschikt op een vierkant omhaagd erf tegen de straat. Het Primitief Kadasterplan laat vier losse bestanddelen zien, nl. een T-vormig huis een schuur en twee stallen. In 1854 wordt een ronde rosmolen gebouwd in de noordwesthoek van het erf. Ca. 1916 wordt de oostelijke helft van het huis heropgebouwd; ten noorden van het huis wordt een zomerkeuken met bakoven gebouwd. In 1936 is de zuidoostelijke stal naar verluidt heropgebouwd. Alle gebouwen werden gedeeltelijk aangepast.

De boerderijwoning is een bakstenen woonhuis van anderhalve bouwlagen op L-vormig grondplan. Westelijke gedeelte met twee opkamertraveeën is het oudste; het volume werd in 1916 aangepast; ook latere aanpassingen o.m. muuropeningen en interieur.
Ten zuiden van het erf, schuur en stal in rode baksteenbouw onder pannen zadeldaken; met rood geschilderd schrijnwerk. Enkelvoudige dwarsschuur met geïncorporeerd wagenhuis. Verbouwd stalvolume met gedeelde staldeuren en kleine vensters. De andere bakstenen gebouwen zijn zwaar aangepast.

Literatuur

Informatie van Marcel Desmedt aan Elise Hooft, januari 2008.
Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Stalhille, 1880/10.
Luc Devliegher, "Rosmolens in de Westvlaamse kuststreek", in: Biekorf, LXXVI, 1975-1976, p. 343-345; ook verschenen als monografie (Brugge, 1977, 110 p. en 1983, 154 p. - 2de herziene uitgave: Provinciaal Museum van het Bulskampveld te Beernem, Katalogen en Bijdragen, 2), p. 127-128.
Elise Hooft m.m.v. Boone B., Callaert G., De Bodt V. & Santy P., Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Jabbeke, Deelgemeenten Snellegem, Stalhille, Varsenare en Zerkegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL35, 2007.
G. Monteyne, "Stalhille, parel van het Noorden", Jabbeke, 2000, p. 154.
A. Van Eenoo, Jabbeke. Histories en legenden, deel I, Jabbeke, s.d., p. 26.