Achter (ten noorden van) het woonhuis stond een ronde rosmolen. Deze had  buitenwerks een diameter van 6,10 m heeft en was gebouwd met baksteen van 21,5 x 11 x 5,75 cm. In de muren waren een ingang en drie luikopeningen (elk met twee diefijzers). De vroegere strobedekking van het dak werd in de 20ste eeuw vervangen door golfplaten.
In het midden van de rosmolen stond de spil (28 x 28 cm), vierzijdig met afgeschuinde hoeken; aan de onderkant was een ijzeren pen aangebracht die draaide in een taatspot die zelf in een natuursteen ingewerkt was. Op een foto uit 1953 stak de spil, met resten van het bekronende dakje, nog boven het dak uit; in de spil was de opening zichtbaar waarin de staartbalk bevestigd was. Later werd de bovenzijde afgezaagd.
Aan de spil was het kroonwiel bevestigd dat - al dan niet met transmissiewerk - de schijfloop op het klauwijzer van de bovensteen aandreef; dit klauwijzer was bevestigd in een raveelbalk tussen twee evenwijdig gelegen balken achteraan in de molen.
Nadat de rosmolen buiten werking was, werd hij met houten wandjes onderverdeeld.

De rosmolen was opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed. Eigenaar Konstantijn Vander Beke brak hem rond 2010 af.

Over de hoeve waar de rosmolen stond

De rosmolen behoorde bij het zgn. "Het Kaproenken", een hoeve die reeds in 1547 werd vermeld, met hoevegebouwen die opklommen tot de 18de eeuw, maar anno 2006 werden heropgebouwd. Op de kaart van Ferraris (1771-1778) werd de hoeve weergegeven als een groot, rechthoekig omwald erf met boomgaard, waarop vier (per twee gegroepeerde) losse gebouwen. De Atlas der Buurtwegen (1844) toont dat de oostelijke helft van het erf is gesupprimeerd voor de aanleg van een afleidingskanaaltje; de westelijke twee gebouwen zijn op deze kaart bewaard (huis en stal), met ten noorden een kleiner volume (wellicht bakhuis), op een deels omwald gr.m. vierkant erf. De rosmolen bevindt zich ten noorden van het hoofdvolume en werd wellicht in de loop van de 19de eeuw gebouwd.
Het is een hoeve met losstaande bakstenen gebouwen, nieuw boerenhuis en schuurtje parallel gelegen op een onverhard erf langs de straat.

Luc DEVLIEGHER, Elise HOOFT & Maarten OSSTYN

Literatuur

Luc Devliegher, Rosmolens in de Westvlaamse kuststreek, in: Biekorf, LXXVI, 1975-1976, p. 257-360; ook verschenen als monografie (Brugge, 1977, 110 p. en 1983, 154 p. (p. 351-353), 2de herziene uitgave: Provinciaal Museum van het Bulskampveld te Beernem, Katalogen en Bijdragen, 2)
P. Anthone e.a., Hoeven in woord en beeld, in Jabbeke extra info, juni 2003, p. 15.
A. Franchoo, Varsenare van weleer in woord en beeld, Brugge, 1985, p.60-61.
A. Vervenne, Oude hoeven en hun bewoners. Varsenare, s.d., s.l., p. 138-140.
Elise Hooft m.m.v. B. Boone, G. Callaert, V. De Bodt  & P. Santy, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Jabbeke, Deelgemeenten Snellegem, Stalhille, Varsenare en Zerkegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL35, 2007.