Molenechos's Homepage Molenechos.org

Sluizen (Tongeren), Vlaanderen - Limburg

Bestaande molen

karakteristiek

Naam
Molen van Bellefontaine
Ligging
Sluizermolenweg 19
3700 Sluizen (Tongeren)
op de Jeker
kadasterperceel A1004
Vlaanderen - Limburg
toon op kaart
Geo positie
50.760315, 5.526310 (Google Streetview)
Eigenaar
Privaat (Guido en Luce)
Gebouwd
1647
Type
Onderslag watermolen
Functie
Koren- en oliemolen
Kenmerken
Wolfsdak, gewit gebouw
Gevlucht/Rad
Onderslagrad (verwijderd)
Inrichting
Nog grotendeels
Toestand
Gerenoveerd gebouw
Bescherming
---,
Niet beschermd
Molenaar
Geen
Openingstijden
Op aanvraag
Database nummer
1231
Ten Bruggencatenummer
51231  
Internet bron
Molen van Bellefontaine
© Foto: Will Urselmann, Maastricht, 10.08.2010

Beschrijving / geschiedenis

De Molen van Bellefontaine (genoemd naar de bezitters) werd in 1647 opgericht op de Jeker. Het was een onderslagmolen met een dubbele functie: graan- en oliemolen.
Op de Ferrariskaart van ca. 1775 (online versie, kaartnummer 169, Tongeren), staat deze "Moulin de Sluse" vermeld. "Sluse" zelf was een "Enclave de Hollande", en werd dus niet op kaart gebracht.
Aan de molen is echter het cijfer 95 toegewezen, wat er op wijst dat hij behoorde tot de parochie van "Glans" = Glons.
De Bestendige Deputatie van de provincie Limburg keurde op 7 oktober 1846 de vastgestelde pegelhoogte van 1,095 m goed. De toenmalige eigenaar was Pierre Bellefontaine.

Eigenaars na 1840:
- voor 1844, eigenaar: Bellefontaine Jan, molenaar te Sluizen
- 1851, erfenis: Bellefontaine Jan, de weduwe en kinderen, molenaars te Sluizen
- 1871, deling: Bellefontaine-De Trooz Franciscus, molenaar te Sluizen
- 1913: de weduwe en kinderen
- 1928: de kinderen en kleinkinderen
- 1937, deling: Bellefontaine-Leonard Jan, landbouwer te Sluizen
- 1972, erfenis: Bellefontaine-Leonard Jan en kinderen, te Sluizen

De oliemolen werd al in 1860 opgeheven en omgevormd tot landgebouw.

De graanmolen is sinds 1978 buiten bedrijf; in 1980-'81 werden de wateras en het molenrad op last van de stad Tongeren bij aanpassingswerken aan de Jeker verwijderd.  Oorspronkelijk was het onderslagrad volledig in hout; later werd een onderslagrad geplaatst met ijzeren velgen en spaken en houten schoepen. Toen werd ook de houten wateras door een ijzeren as vervangen. Het binnenwerk, met gietijzeren overbrenging, is nog grotendeels aanwezig. De woning is onder hetzelfde dak gelegen.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Architectuur
Thans U-vormig geheel, het molenhuis, een diephuis, met aansluitend woonhuis (breedhuis) in de Z.-vleugel, de L-vormige dienstgebouwen ten westen en ten noorden,haaks op het woonhuis. Kern naar verluidt van 1647: silex en mergelstenen delen, resten van vakwerkbouw; aanpassingen uit 19de en 20ste eeuw. Witgekalkte bakstenen gebouwen onder gebogen zadeldaken, wolvendak voor het molenhuis; twee bouwlagen. Het molenhuis behield een aantal silex muurpartijen; het kapgebint is zichtbaar in de geveltop: een ankerbalkstandjuk met standjuktussenstijl, jukstijlschoren, blokkelen en regels. Rondboogdeurtje (17de eeuw) in een verankerde omlijsting van kalksteenblokken.
Woonhuis en stallen behielden eveneens silex muurpartijen; de muuropeningen werden alle aangepast.
Dwarsschuur buiten het erf, aan de Sluizermolenweg. Bakstenen gebouw onder zadeldak (Vlaamse pannen), voorzien van een bakstenen korfboogpoort met datering 1863.
Het binnenwerk bleef vrij gaaf bewaard: gietijzeren raderwerk, twee van de drie steenkringen, haverpletter, windas.

Aanvullende informatie

Sage.

Ontmoeting van een schrikwekkende hond. Een man die in de molen werkte, kwam altijd langs een klein weggetje bij de Jeker. Omdat er een weerwolf door dat weggetje dwaalde, gingen de zussen van de man op een dag met hun broer mee. Hoewel ze een mes bij zich hadden, gingen de vrouwen lopen van angst toen ze zagen hoe groot de hond was.

Bron: M. Dreezen, Leuven, 1967.

Literatuur

Lieven Denewet, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2;
Herman Holemans & Werner Smet, "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1985;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996;
"Watermolens Zuid-Limburg", Tongeren, Werkgroep Molenzorg Zuid-Limburg, s.d., p. 37-38;
Jo Gilissen, "Tongeren in oude Prentkaarten", Zaltbommel, Europese bibliotheek, 1995, 76 p. , ill.;
G. K. Kockelberg, "De Bellefontainemolen te Sluizen", in: Ons Molenheem, jg. 32, 2007, nr. 1, januari-maart, p. 21, ill.
F. Schlusmans m.m.v. C. Vanthillo, "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Riemst - Tongeren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N1", Brussel - Turnhout, 1990.

Persberichten
VRS, VT, "Erfgoed aan de Jeker moet op volle toeren draaien. Extra subsidies voor restauratie watermolens", De Standaard, 30.05.2012.

Overige foto's

Molen van Bellefontaine, Sluizen (Tongeren), Foto: Hubert Terwingen, Tongeren | Database Belgische molens
© Foto: Hubert Terwingen, Tongeren
Molen van Bellefontaine, Sluizen (Tongeren), Foto: Will Urselmann, 10.08.2010 | Database Belgische molens
© Foto: Will Urselmann, 10.08.2010
Molen van Bellefontaine, Sluizen (Tongeren), Foto: Will Urselmann, 10.08.2010 | Database Belgische molens
© Foto: Will Urselmann, 10.08.2010
Molen van Bellefontaine, Sluizen (Tongeren), Onderslag met metalen velgen en spaken. Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Onderslag met metalen velgen en spaken. Verzameling Ons Molenheem
Molen van Bellefontaine, Sluizen (Tongeren), Onderslagrad nog volledig in hout. Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© Onderslagrad nog volledig in hout. Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem