De Molen van Tenbroek stond op de Molenbeek in het gelijknamig gehucht, aan de Oude Nijvelse Baan, op 600 meter ten zuidwesten van de kerk van Sint-Genesius-Rode en bij de grens met Alsemberg.
Hij werd voor 1402 opgericht, als een lemen bouwwerk, ingericht als een slijpmolen. In 1476 is er al sprake van papierslager Rombout van den Broecke. De molen van Tenbroek zorgde voor "grauwpapier" en dus niet voor schrijfpapier. De molen werd uitgebaat door de kloosterlingen van Zevenbronnen.

We vinden hem aangeduid op de Ferrariskaart van ca. 1775.

In 1865 werd de papiermolen omgevormd in een graanmolen.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834: Van Rossum Jan-Baptist, papierfabrikant te Sint-Genesius-Rode
- later, eigenaar: a) Vandervelden Cathérine, te Sint-Genesius-Rode en b) Van Rossum Jeanne Cathérine, te Sint-Genesius-Rode
- 25.06.1861, verkoop: a) Wets-Van Rossum Jacobus, landbouwer te Sint-Genesius-Rode en b) Van Rossum Jeanne, te Sint-Genesius-Rode (notaris Muller - beschreven als graanmolen)
- 03.02.1901, erfenis: Wets Jacobus, landbouwer te Sint-Genesius-Rode en b) Wets Jan-Baptist, landbouwer te Sint-Genesius-Rode
- 01.04.1906, erfenis: Wets Jan-Baptist, molenaar te Sint-Genesius-Rode (overlijden van Jacobus Wets)
- 14.12.1937, erfenis: Van Craenem-Vastiau Frans, landbouwer te Sint-Genesius-Rode (overlijden van Jan-Baptist Wets)

Als belangrijkste molenaarsfamilies worden vermeld: Meerts en daarna van de Velde. In 1824 kreeg J.-B. van Rossum de toelating om de stuwsluis en het molenrad te verplaatsen. Zowel maalsluis als waterrad werden toen verbreed. Door erfenis ging de molen over op de familie Wets. Molenaar Jaak Wets werd in de volksmond "Kobeken Dots" genoemd; de voornaam van zijn zoon, nl. Jean-Baptiste, bezorgde aan de molen de naam "De molen van Tischken Dots". Jan-Baptist overleed ongehuwd in 1937 en had bij testament zijn goederen overgemaakt aan zijn gebuur Frans Van Craenem-Vastiau.

De laatste molenaar die in 1952 de molen definitief stillegde, was Louis Chabert. Hij beschikte o.m. over een koppel "Duitse blauwe" molenstenen. Er was een houten bovenslagrad.

In 1981 werden de molen en de beemden er rond onteigend door de provincie Brabant en er werd een wachtkom aangelegd, die dient om overstromingen stroomafwaarts te voorkomen. Het gebouw takelde steeds verder af. Er bleven naderhand enkel nog wat muurresten over; het dak was geheel verdwenen. Van het interieur was geen spoor meer te bekennen. Wel kon men n de jaren 1990 er nog een koppel Duitse blauwe molenstenen zien liggen.

Op 21 maart 2005 kwam een bulldozer de laatste muurresten platwalsen. Zes dagen voordien had ik er nog een foto van genomen, niet beseffend dat het definitieve einde nakend was...

Aimé SMEYERS, Alsemberg

Literatuur

Constant Theys, "Geschiedenis van Sint-Genesius-Rode", Brussel, 1960, p. 271-273 (met pentekening van Dolf Theys);
Urbaan De Becker & Fernand Vanhemelryck, "Geschiedenis van Sint-Genesius-Rode naar Constant Theys", Sint-Genesius-Rode, Gemeentebestuur, 1982, p. 331-332;
En toen was er papier - Wandelgids voor de tentoonstelling in zaal Auvicom te Dworp op 19, 20, 21 en 23 oktober 2001", p. 13-15 (met foto van de molen omstreeks 1910);
Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985, Brabantse Wind- en Watermolens, Deel 3: arrondissement Halle-Vilvoorde (M-Z)", Kinrooi, Studiekring "Ons Molenheem", 1992, p. 41 (molen behandeld onder nr. 5);
M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
J. De Gelas, "De sporen van de oudste Brabantse papiermolen?" [Een kleine watermolen in Tenbroek, een gehucht van Sint-Genesius-Rode], in: Eigen Schoon en De Brabander, jg. 17 (1988), p. 391-398, ill.;
Jos De Gelas, "Inventaris van de Brabantse papiermolens", in: Tijdschrift industrieel erfgoed, Voortzetting van: Driemaandelijks tijdschrift van de Vlaamse vereniging voor industriele archeologie, Gent, Vlaamse vereniging voor industriële archeologie, nr. 7, 1987, p. 15-25;
M. Maziers, "Les moulins de Rhode", in: Ucclensia, nr. 97, sept. 1983, 9-13, plans;
Herman Holemans, "De Molen van Tenbroek te Alsemberg", in: Ons Molenheem, 2000, nr. 4 (oktober-december 2000), blz. 100-108.
J. De Cock, "De Molen van Tenbroek", in: "Buurten", Uitgave van Gemeenschapscentrum De Boesdaalhoeve en VZW De Rand, jg. 15, 2013, nr. 5, mei, p. 5, ill.