De Lindeveldmolen is een korenwatermolen met (verwijderd) onderslagrad op de Watermolenbeek en maakt deel uit van een boerderij in de Watermolenstraat 32, op de grens met Deftinge.

Hij werd reeds vermeld in 1243: "D(omi)n(u)s Servati(u)s de daftenghes una(m) r(as)s(ariam) bladii a(n)nuatim ad molendinu(m) suu(m) sup(r)a b(eat)i Martini p(er)cipie(n)da(m) in p(er)petuu(m)". (Rijksarchief Ronse, Hospitaal Geraardsbergen, charter nr. 8 - 1 vel op perkament, Latijn). De molen kwam in het bezit van de kartuizerpriorij Sint-Maartens-Bos te Sint-Martens-Lierde, gesticht in 1329 en opgeheven in 1783.

Vermelding in de penningkohieren van Sint-Martens-Lierde van 1571 (f° 10r°): "Christoffel Inghels haudt in pachte van de Chartruesen deser prochie eenen watermuelene metten merssche ende damme daeraenne clevende groet ontrent een half bunder tsamen omme 72 p. (par.)." Hij moet ook de molen onderhouden Wat wordt geschat op 24 p. par.
In het penningkohier van Deftinge van 1572 staat: "Anthuenis Coolens houdt in pachte van Hubrecht Pennewaert een behuyst stedeken te watermeulen." (f° 13r°)

In het begin van de 19de eeuw was de molenhoeve eigendom van molenaar Pieter Livinus Van Waeyenberghe. De bezitting bleef aan de familie Van Waeyenberghe tot in 1934 wanneer deze het goed verkochten aan landbouwer Pieter Johannes Vanderstock-Van Ongevalle. Vanaf 1948 is opnieuw door verkoop, molenaar Achiel De Schrijver-Viville, de eigenaar en na 1952 op naam van zijn kinderen.

De familie Van Waeyenberghe liet in 1855 een houten graanwindmolen bouwen op de Lierdekouter (ten zuiden van de Haltbaan) te Sint-Martens-Lierde, wellicht om ook te kunnen malen bij watergebrek.

Eigenaars na 1830:
- voor 1830, eigenaar: Van Waeyenberghe-Mertens Pieter Livin, molenaar te Sint-Martens-Lierde
- 19.07.1846, erfenis: de weduwe en de kinderen (kinderen: a) Van Waeyenberghe Jean, b) Van Waeyenberghe Charles Louis en c) Van Waeyenberghe Pierre (overlijden van Pieter Van Waeyenberge)
- 19.06.1881, erfenis: a) Van Waeyenberghe Pieter, molenaar te Sint-Martens-Lierde en b) Van Waeyenberghe Charles Louis, molenaar te Sint-Martens-Lierde (overlijden van de weduwe)
- 28.11.1898, erfenis: Van Waeyenberghe-Faingnaert Pieter en de k indern (overlijden van Charles Louis Van Waeyenberghe)
- 28.08.1900, gift: a) Van Waeyenberghe-Spitaels Jan-Baptist en consoorten (voor naakte eigendom), landbouwer en molenaar te Sint-Martens-Lierde en b) Van Waeyenberghe Pieter (voor vruchtgebruik), molenaar te Sint-Martens-Lierde (notaris Minnaert)
- 08.06.1913, einde vruchtgebruik: Van Waeyenberghe-Spitaels Jan-Baptist en consoorten, molenaar te Sint-Martens-Lierde (overljiden van Pieter Van Waeyenberghe)
- 23.08.1921, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Jan-Baptist Van Waeyenberghe)
- 11.09.1921, verkoop: a) Van der Stock-Van Ongevalle Victor Joannes (voor 42a 94 ca), landbouwers te Deftinge en b) Van Waeyenberghe-Spitaels Jan-Baptist, de weduwe en de kinderen (voor 222a 46 a), landbouwers te Sint-Martens-Lierde (notaris Van Wambeke)
- 25.06.1948, verkoop: Deschrijver-Viville Achiel, molenaar te Sint-Martens-Lierde (notaris Maesfrancx)
- 18.07.1951, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Viville)
- 1956, huwelijk: Achiel Deschrijver hertrouwt met Roelandt Maria Irma
- 05.01.1972, erfenis: en de kinderen uit het 1ste huwelijk (voor 25/32 volle eigendom en 5/32 n akte eigendom) en de weduwe (voor 5/32 volle eigendom) (overlijden van Achiel Deschrijver)
- 2014, eigenaar: Janssens A.

Tot in de jaren 1960 bleef de molen, die deel uitmaakt van een gesloten boerderijcomplex, in werking. Het onderslagrad verdween in de jaren 1970. De inrichting bleef nog grotendeels bewaard. Er zijn nog restanten van het sluiswerk in de Molenbeek. Op de bank voor de molen lezen we de suggererende woorden: "malend – kabbelend – rad – vergaan".

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Bouwkundige beschrijving (Agentschap Onroerend Erfgoed)

Klein rechthoekig gebouw onder zadeldak (pannen voor- en golfplaten achterdakschild), wellicht nog deels opklimmend tot minstens 16de-17de eeuw. Watergevel (zuid) bewaart overwegend metselwerk van onregelmatige zandsteenblokken: hoge onderbouw met twee versnijdingen en hoekkettingen tot aanzet punttop; bakstenen metselwerk vanaf de onderdorpels van de vensters; brred zoldervenster in met platen beklede geveltop. Bakstenen westgevel bewaart een rondboogdeur in zandstenen omlijsting met kwartholprofiel; venster met houten latei en hardstenen onderdorpel. Afgebrokkelde natuurstenen strekdam, betonnen brug met buisleuningen. Sluiswerk verdwenen evenals het waterrad. Technische installatie met elektrische aandrijving, niet meer in werking sinds de jaren 1970. Steenbed vervangen door ijzeren liggers op gietijzeren structuur van kolommen verbonden door ring met regelbare taatspotten. Gietijzeren raderwerk en overbrenging. Drie steenkoppels met houten steenkisten en dito toebehoren. Twee houten meelgoten. Bewaarde houten galg. Luiwerk. Kuiser.
De private eigenaar heeft plannen om de watermolen tegen 2010 weer maalvaardig te maken: restauratie watergevel, plaatsing van nieuw waterrad.

De boerderij

De hoeve met de geïncorporeerde voormalige korenwatermolen was voormalig bezit van de kartuizerpriorij "Sint-Maartens-Bos" van Sint-Maartens-Lierde. Aanvankelijk alleenstaande watermolen van laat-middeleeuwse oorsprong; aangeduid op kaart van het Land van Aalst door J. Horenhault van 15(9)6. In 1788 waren molen en woonhuis in slechte staat, bijhorend kleine schuur en stal pas nieuw. Huidige aan de watermolen gehechte hoevegebouwen merendeels uit de tweede helft van de 19de eeuw en met gesloten aanleg; jongere aanpassingen. Onregelmatig vijfhoekig binnenerf, nu merendeels gebetonneerd. Gewitte bakstenen hoevegebouwen onder zadel- en halve schilddaken (pannen en golfplaten) met in grote mate behouden volumes.

Ten oosten, aan de straat, overzolderde brede toegangspoort met doorrit; aansluitende lage stallen met uitzondering van straatgevel gesloopt. Ten westen, achterin gelegen boerenhuis van vijf traveeën, pannen zadeldak bewaart links een hoog houten zolderlaadvenster met katrol en schuif onder overstekende houten punttop. Gewitte erfgevel op gecementeerde plint met schijnvoegen. Aangepaste muuropeningen; rechts twee hoog geplaatste kleine opkamervensters. Binnenshuis sterk gewijzigd.
Ten noorden dwarsschuur; verhoogde schuurpoort in de laag reikende erfgevel. Ten zuiden, geknikte stalvleugel van anderhalve bouwlaag.

Literatuur

Archieven

Stadsarchief Gent, Pennningkohieren Sint-Martens-Lierde, 1571, f° 10 r°.
Stadsarchief Gent, Penningkohieren Deftinge, 1572, f° 13 r°.
Rijksarchief Gent, Abdij Sint-Maartens-Bos te Sint-Martens-Lierde, regesten

Werken

Julien Th. Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974, p. 128-129.
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963), p. 93-94;
 Luc Goeminne, "Molenvermeldingen rond Geraardsbergen in 1243", in: Molenecho's, XXII, 1994, 1, p. 28-29.
H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-T", Opwijk, 2007, p. 48-49
"Lierde vroeger, de dorpen waarin wij kinderen waren", Projectgroep Cultuur Lierde, 1992, p. 299.
C. De Vos, "Het roemloze einde van de kartuizerpriorij te Sint-Martens-Lierde", in: Land van Aalst, XVI, 4, 1989, p. 187.
Mailbericht mevr. Jeannine Tassyns, 22.11.2013.