|
De Wolfputmolen, Walputmolen of Wolputmolen is een watermolen met (verwijderd) metalen bovenslagrad op de Wolfputbeek of Molenbeek, aan de noordzijde van de Walputstraat (nr. 26).
Hij maakt deel uit van het Hof te Wolfput. In 1162 werd het hof te Wol(f)put aan de toenmalige abdij van Ninove geschonken. Dit vormde het centrum van waaruit de abdij het merendeel van haar gronden te Meerbeke beheerde. De kern van het huis dateert uit 1771. Het dak werd vernieuwd in 1829. "Pachter Herremans" kocht zijn huis bij de opheffing van de abdij in 1795.
De watermolen bij de hoeve te Wol(f)put werd voor het eerst vermeld in een oorkonde van 1189 als een koren- en oliemolen. Dan stond Herbrand van Meerbeke de watermolen, samen met de sluis en de vijver, tegen leengeld af aan de abdij van Ninove.
In 1230 verleende Otto van Trzegnies door middel van een bezegelde keure of oorkonde, vrije toegang aan alle inwoners van Meerbeke, om hun graan op deze watermolen te laten malen. De brouwers en de brodobakkers waren echter van deze gunst uitgesloten.
Gewoonlijk werd de watermolen om de 9 jaar door de Ninoofse abdij verpacht. Twee voorbeelden:
- 1468, pachter Nicolaas De Bo, jaarlijks 4 ponden groten Vlaamse munt en 8 zakken molsterkoren Ninoofse maat, te betalen en te leveren in twee beurten: de ene helft in de loop van de maand mei en de andere helft op 1 oktober (Sint-Baafsdag).
- 1732, pachter Niklaas Walckiers, voor 200 gulden per jaar boven de lasten.
Na 1666 werd de molen enkel nog als korenmolen vermeld.
We zien de watermolen aangeduid op:
- Villaretkaart (1745-1748) als "Moulin de Welput"
- Ferrariskaart (ca. 1775) als "Wolput Meulen"
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) als "Wolfput, Moulin à eau"
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) als "Wolfputmolen"
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855).
Eigenaars:
- tot 1189, eigenaar: Herbrand van Meerbeke
- 1189-1796: abdij van Ninove
- 1798, verkoop: De Ro-Clemmen
- voor 1834, eigenaar: De Ro Octaaf Leopold François, eigenaar te Gent
- later, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Octaaf Leopold De Ro)
- 27.12.1851, deling: Van den Bogaerde-Steels Octaaf Guillaume, eigenaar te Heusden (onderhandse akte "une ferme occupée par les enfants Walckiers")
- 29.11.1899, erfenis: van Tieghem de ten Berge-Van den Bogaerde Jean Marie, eigenaar te Gent (overlijden van Octaaf Guuillaume Van den Bogaerde)
- later, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Jean Marie van Tieghem de ten Berge)
- na 1906, eigenaar: a) van Tieghem de ten Berge Pierre Gabriël Albert, burgemeester te Heusden en b) Kervyn 'Oud Moreghem - van Tieghem de ten Berge Albert Charles Marie Valentin, zonder beroep te Heusden
- 02.03.1924, deling: Kervyn d'Oud Moreghem - van Tieghem de ten Berge Albert Charles Marie Valentin, zonder beroep te Heusden (notarissen Van der Eecken en Van der Donckt)
De abdijmolen werd in 1796 door de Fransen aangeslagen en in 1798 openbaar verkocht. De nieuwe eigenaar werd De Ro-Clemmen en later hun erven.
In 1891 werd een stoommachine geplaatst, maar er werd ook nog met waterkracht gemalen.
Rond 1960 werden het metalen bovenslagrad en de inrichting verwijderd. De toenmalige bewoner was Etienne Cosyns, gehuwd met Irène Raes (+ 20.01.1962). Van die inrichting zijn er nog sporen (pilaar van de houten asput, houder van de luias ...). Merkwaardig is dat de molen vroeger ook een onderslagrad had, zoals dat nu nog bestaat bij de Nonnenmolen te Leupegem.
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Bouwkundige beschrijving (Agentschap Onroerend Erfgoed)
Langs de waterkant, bakstenen watermolen op zandstenen onderbouw onder zaagdak (golfplaten) uit 19de eeuw, met oudere kern.
Vrij grote hoeve met gebouwen gegroepeerd rondom een deels gekasseide vierkante binnenkoer met vaalt.
Molenaarshuis met anderhalve bouwlaag van zes traveeën onder zadeldak (niet evenwijdig aan de straat, Vlaamse pannen). Verankerde baksteenbouw, gecementeerde voorgevel en witbeschilderde achtergevel. Rechthoekige vensters, deels aangepast.
Bakstenen dienstgebouwen onder zadeldak.
|
Meerbeke (Ninove), Oost-Vlaanderen
