Leyssens molen, genoemd naar de bouwheer en de molenaarsfamilie, is een stenen bergmolen met getailleerde romp, op de hoek van de Koningsstraat (nr. 1) en de Willem II-straat.

Leyssens molen werd gebouwd in 1899. Bouwheer was Jan Leyssen-Winkels (grootvader van Herman Leyssen van de Bemvoortse Molen, een nog bestaande watermolen te Overpelt). In 1949 werd de windmolen verkocht aan molenaar Hendrik Leyssen-Coninx, afkomstig van de Sint-Jobsmolen te Peer. Om de molen te behoeden voor afbraak, kocht de gemeente Overpelt (thans Pelt) de molen in 1963 aan voor 100.000 frank. Het gemeentebestuur liet de molen in 1966 restaureren door molenmaker Adriaens uit Weert. De voorzijde van de verbusselde roeden waren fraai beschilderd met schuine banen.

Al in 1971 besloot de gemeente Overpelt (thans Pelt) de molen opnieuw te verkopen, een besluit dat door de Bestendige Deputatie van Limburg afgekeurd werd. De gemeente voerde aan niet genoeg geld te bezitten om de molen te onderhouden. In 1976 ging de gemeente over tot de verkoop van de molen, mits enkele voorwaarden: de koper was verplicht de molen te restaureren op eigen kosten en dit binnen vier jaar na de aankoop; de koper mocht inwendig geen veranderingen of verbouwingen uitvoeren; de koper mocht op de gekochte grond geen gebouwen oprichten; de koper moest in de molen die onderdelen behouden die de stabiliteit van het wiekenkruis en de staart verzekerden; de koper mocht geen handel drijven in de molen; de koper mocht de molen niet verkopen, vervreemden, verhuren of ter beschikking stellen van derden.

De koper in 1976 was Roger Vandewayer-Cox uit Lommel, die de molen verbouwde tot woning. Het gelijkvloers is de eetkamer, in de uitgegraven belt zijn een keuken en badkamer te vinden. De meelzolder is de woonkamer en de steenzolder is de slaapkamer. Het wiekenkruis (met verbusselde roeden) werd afgenomen. Het binnenwerk verdween grotendeels en de plankenvloeren werden vervangen door parketvloeren. Omwille van het uitzicht wilde de eigenaar een nieuw wiekenkruis plaatsen, maar de kostprijs werd te hoog bevonden.

In 2004-2006 stond de molenwoning, toen in het bezit van de familie Hendrickx-Aerts, wederom te koop. De verkoop gebeurde via Immo Top uit Bocholt; de vraagprijs voor deze "te renoveren molen op 7 aren met 1 badkamer en 1 slaapkamer" bedroeg 132.000 euro. Door de storm van 18 januari 2007 werd de kap licht beschadigd, waarop de kap met een zeil werd afgedekt.

Op 4 september 2009 heeft Adriaens Molenbouw uit Weert de staart met het kruiwerk, de kap en de wiekenas verwijderd. Er werd een nieuwe, lichtkegelvormige kap geplaatst. De romp onderging in oktober 2009 een grondige renovatie.

Technische beschrijving
Tot in 2009 waren de originele molenkap en de wiekenas nog aanwezig.
De gedemonteerde askop was van het fabricaat Van Aerschot uit Herentals. Er was een ijzeren hoepelvang. De spruiten, staartbalk en windpeluw waren vervangen door ijzeren examplaren. Een gedeelte van het binnenwerk is nu nog aanwezig: een lantaarn, een schuddebak, een stuk van een houten roede, een molensteen (loper), een spoorwiel zonder kammen, een galg, een vondel en een pasbrug en verschillende balken (gebruikt als trappen).

Lieven DENEWET & Rob SIMONS

Intekendatum: 24.06.2003, 11 u.
Molen: Lommel (Limb.), Leyssensmolen, Kattenbossermolen - standaardmolen met gesloten voet
Bouwheer: Gemeente Lommel
Opdracht: Onderhandelingsprocedure met bekendmaking voor aanstelling restauratie-ontwerper
Plaats aanbesteding: Stadhuis, Dorp 57, Lommel
Toewijzing: Eon, Mol (Bart Van Ham)

Krantenbericht van 21 november 1962: S.O., "Windmolens te Overpelt buiten gebruik - Werden aangekocht door de gemeente"
Windmolens geven de Kempen een specifiek landelijke uitzicht. Ze zijn de getuigen van (vroegere) welvaart en vormen en dankbaar onderwerp voor de kunstschilders.
Veel voorlopers van de kosteloze drijfkracht hebben ook het onverbiddelijk lot ondergaan van komen en gaan, ofschoon in algemene regel het praktisch een traditie vormde dat de molen en het molenaarsvak overgingen van vader op zoon.
Geen jaar gaat voorbij of er zijn molens die verdwijnen uit het landschap waarmee ze vergroeid zijn. De tand des tijds knaagde onverpoosd. De wieken, het dak en het staketsel gingen aan het rotten bij gebrek aan onderhoud, en het werden wrakken.
Een molenaar merkte terecht op dat de herstellingswerken aan een molen voor een eigenaar te zwaar vallen ; anderzijds dat de inschakeling van mazout en elektrische molens het molenaarsvak in een gunstiger zin heeft gebracht. Daarbij dient nog aangestipt dat vijf op tien grote landbouwers een eigen elektrische molen bezitten en zelf hun graan malen. Het lot is dat de molenaar die met hart en ziel aan zijn vak en molen is verbonden, het behoud van zijn windreus niet kan verzekeren, tenminste niet in zijn oorspronkelijke vorm. Gelukkig zijn er nog verenigingen en gemeentebesturen die de bestaande molens aankopen of helpen onderhouden omwillen van hun archeologische en geschiedkundige waarde, dat van toeristisch oogpunt mag toegejuicht worden.
GEMEENTEBESTUUR KOCHT DE TWEEDE WINDMOLEN
Na de windmolen, het standaardtype, gelegen in de Kloosterstraat, eigendom van Mooren, te hebben aangekocht, heeft het gemeentebestuur onlangs ook de stenen windmolen, gelegen in ’t Hasselt, eigendom van Henri Leyssen uit Peer, tot eigendom van de gemeente gemaakt.
De windmolen van het “torentype” waarvan alleen de kleine bovenbouw beweeglijk is, heeft geen ver teruggaande geschiedenis in haar annalen. De onderbouw en molenhuis in baksteen opgetrokken, zijn kegelvormig en het geheel wordt ook wel eens “wipmolen” genaamd.
Jozef Leyssen, die maalder was op de watermolen te St.-Huibrechts-Lille en deze huurde, kocht in 1898 een stuk grond van de familie Laenen, gelegen in ’t Hasselt. Henri Van de Broeck en Frans Schildermans sloopten de grachten en vormden het grondwerk voor de bouw van de molen. Met paard en kar werden stenen gehaald te Hamont en Jozef Leyssen kocht te Brussel het volledig binnenhoutwerk en de wieken (ramen) van een torentype-molen.
Na zes jaar arbeid was in 1905 het sierlijke kunstgewrocht voltooid.
Jozef Leyssen was de eerste eigenaar en ook de eerste maalder. Nadien werd de toren eigendom van Willem Leyssen en diens zuster en weer later ging hij over naar Henry Leyssen uit Peer, die daar een zelfde type molen bezat. Sinds enkele tijd is deze windmolen buiten gebruik gesteld.
Het gemeentebestuur heeft hem nu aangekocht, wat de veiligste waarborg blijft om hem van verval te vrijwaren en zijn geschiedkundige waarde te behouden. S.O.

"Vandaag gezien...", in: internetgazet.be/overpelt.aspx, 04.09.2009.
Vrijdag 4 september 2009  De windmolen op het kruispunt van Hoevenstraat en Willem II-straat is zijn kap kwijt en het binnenwerk  is er uit verwijderd. Misschien krijgt de molen nu een nieuw binnenwerk en een nieuw dak. De gemeente had destijds, bij de verkoop, als voorwaarde gesteld dat het binnenwerk zou worden behouden.

Literatuur

Werken
A.L., "Windmolens worden gered", Ons Heem, XVIII, 1963, p. 127.
(L. Smet), "Molen Leyssen", Molenecho's, IV, 1976, p. 27.
(L. Smet), "Overpelt. Verkoop stenen molen", Molenecho's, IV, 1976, p. 52.
"De stenen molen van Overpelt", De Belgische Molenaar, LXXI, 1976, p. 15.
W. Smet & H. Holemans, "Limburgse windmolens in heden en verleden", Nieuwkerken-Waas, 1981, p.141-145;
E. D(e) K(inderen), De gemeente Overpelt verkoopt de stenen molen, in: De Belgische Molenaar, LXXI, 1976, p. 90-91;
H. Leynen, "Overpeltana, de drie molens", in: Limburg, XIII, 1931, p. 29-30;
J. Molemans, "Toponymie van Overpelt", Gent, 1975;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996.

Persberichten
S.O., "Windmolens te Overpelt buiten gebruik - Werden aangekocht door de gemeente", in een krant, 21 november 1962
"Overpelt wil molen verkopen", Het Belang van Limburg, 02.04.1976.
"Le Moulin d'Overpelt", Le Sillon Belge, 18.03.1977.
Ir., "Koop een molen voor je vrouw", in: De Krant, 31.12.1975.
B. Lindekens, "Overpelt", Het Rijk der Vrouw, 07.05.1969.
L.V., "Ovepelt wil zijn windmolen verkopen", Volksgazet, 11.01.1976.
Kerkuil, "Van zwaaiende wieken en tuimelende raderen in de Kempen en in Haspengouw", Moeder van Goeden Raad, september 1964, p. 205-208.
Nx., "Overpelt herstelt de stenen molen", Het Laatste Nieuws, 07.04.1966.
Sh., "Wil iemand windmolen?" De Standaard, 30.12.1975.
S.0., "De Noorderkempen: land van heide, molens, moderne fabrieken en cultuurwerking", Het Volk, 26.12.1975.
S.O., "Overpeltste windmolen te koop?" Het Volk, 26.12.1975.
S.O., "Windmolens sterven staande in Limburg", Het Volk, 19.01.1976.
S.O., "Overpelt wil windmolen verkopen", Het Volk, 04.04.1976.
Vo., "Molen te koop in Overpelt", Het Nieuwsblad, 03Z.10.1971.
"Stenen Molen van Overpelt", Het Nieuwsblad, 18.01.1966.
"Herstel van de stenen molen", Het Belang van Limburg, 07.04.1966.
"Vandaag gezien...", in: http://internetgazet.be/overpelt.aspx, 04.09.2009.

Mailberichten
Michiel Hooijberg, 11.11.2017.