Anderlecht, Brussels Hoofdstedelijk Gewest - Brussels Hoofdstedelijk Gewest
- Naam
- Troostmolen, Moulin de la Consolation, Royersmolen, Molen achter den Horen, Moulin Speeckaert, Schorsmolen (van Herbos), Moulin de la Passerelle, Moulin du Barrage
- Ligging
- Rue des Goujons 26
1070 Anderlecht
Grondelstraat 26
à l'est / oostzijde
tegenover Jules en Edmond Miessesquare
Quaet Curegem / Kwaad Kuregem
op nu overwelfde arm van de Zenne
kadasterperceel B299
Brussels Hoofdstedelijk Gewest - Brussels Hoofdstedelijk Gewest
- Gebouwd
- voor 1280 / 1866
- Verdwenen
- 1912, gedeeltelijke sloop / 1939, sloop gebouw
- Type
- Watermolen
- Functie
- Korenmolen, runmolen
- Bescherming
- ---,
- Database nummer
- 2374
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Troostmolen / Moulin de la Consolation, Royersmolen, Molen achter den Horen, Schorsmolen, Moulin de la Passerelle of Moulin du Barrage stond op een thans overwelfde arm van de Zenne, aan de oostzijde van de huidige Rue des Goujons 26 / Grondelstraat 26, in Quaet-Curegem / Kwaad-Kuregem.
Hij werd voor 1280 opgericht.
We zien hem o.m. aangeduid op de Fricxkaart (1712), de Ferrarriskaart (ca. 1775) met de benaming "Spiekaut Molen", de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (1858) als "'Moulin de la Consolation à la Vapeur" en op een plan uit 1877.
In 1866 werd op de andere oever een schorsmolen gebouwd.
Eigenaars:
- 15de eeuw, eigenaars: Gielis en Willem Clieners
- 1754, eigenaar: Speeckaert Jacobus, molenaar (met 2 werknemers)
- 1812, eigenaar: Speeckaert François, de weduwe, molenaar
- voor 1834, eigenaar: Speeckaert Jan, de weduwe te Anderlecht
- 15.03.1847, verkoop: Van Hoegaarden Carolus en consoorten (notaris Langendries)
- 08.05.1867, verkoop: Herbos-Vanzuune Willem, molenaar te Anderlecht (notaris Ectors).
- 29.12.1886, erfenis: a) Herbos-Van Aelen Jan-Baptist Eduard, molenaar te Anderlecht en b) Herbos-Vanopdenbosch Eduard Willem, bediende te Anderlecht (overlijden van Willem Herbos)
In 1892 werden de stoomtuigen weggenomen en maalde men opnieuw enkel op waterkracht. De molen werd in 1912 na gedeeltelijk afbraak in het kadaster omschreven als magazijn. Kort voor de tweede wereldoorlog werd het gebouw afgebroken bij de overwelvingswerkenn van de Zenne en de urbanisatie van het kwartier.
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
--------------
Le Moulin de la Consolation (en néerlandais Troostmolen) était un moulin à eau qui se situait à Quaet Curegem (Kwaad-Kuregem), sur un bras de la Senne du Milieu (reliant la Senne de Ransfort à la Senne de la Blanchisserie), le long du chemin du Moulin (Molenweg), ainsi dénommé au 19e siècle (actuelle rue des Goujons - Grondelsstraat) n° 26, face au square Jules et Edmond Miesse.
Moulin à grain déjà connu au 14e siècle, il porta le nom de "Troostmolen" (Moulin de la Consolation) du 16e jusqu'au milieu du 18e siècle, ensuite Moulin Speeckaert, du nom de son exploitant.
Conu sous le vocable de "Schorsmolen van Herbos", il fut reconverti en moulin à écorces au milieu du 19e siècle.
Au 15e siècle, le moulin appartenait à Gielis et Willem Clieners.
En 1754, Jacobus Speeckaert exploitait le moulin, aidé de deux ouvriers. Son fils François hérita du bien en 1785.
Le "Tableau des classifications des propriétés foncières" de 1812 indiquait que le moulin, cadastré section B n° 243, était exploité par la propriétaire veuve François Speeckaert. Il comportait un tournant et deux paires de meules. Son revenu brut était estimé à 675 francs ('revenu net: 450 francs).
Vendu par Jan Speeckaert à Carolus Van Hoegaarden et consorts en 1847, il fut transformé en moulin à écorces en 1866. L'année suivante, il sera acquis par Willem Herbos, meunier à Anderlecht, par acte notarié du 8 mai 1867. Au décès du propriétaire, survenu en 1886, le moulin passa à J.B. Herbos-Van Aelen, meunier et à Edouard Herbos-Vanopdebeek, employé.
A l'instar d'autres moulins à eau anderlechtois en 1877, on y annexa une guinguette à l'enseigne "A l'Ile", qui attira de nombreux promeneurs et amoureux de coins champêtres. On pouvait y déguster du cramique, des tartines au fromage blanc ou au fromage de Hollande, des omelettes au jambon, le tout arrosé d'un verre de lambic, de gueuze ou de kriek.
Partiellement démoli en 1912, il disparut peu avant la Seconde Guerre mondiale, suite aux travaux de voûtement de la Senne et à l'urbanisation du quartier.
Jean VAN AUDENHOVE
Literatuur
De Beul Joris, Bijdrage tot de geschiedenis van de molens in het Land van Gaasbeek: de watermolens van Aa en Veeweyde (14de-18de eeuw), in: Eeckhout Godelieve, Liber amicorum Dr. Herman Vandormael. Lennik, J. Verhoeven, 2003, 247 p.
Jean Van Audenhove, Les Moulins d'Anderlecht, Anderlecht, Anderlectensia, 2001, p. 63-65.
G. Van den Berghe, Anderlecht door de tijden heen, Brussel, 1938.
G. Abeels, Anderlecht in oude prentkaarten, Zaltbommel, 1972.
J. Van Overstraeten, De molens van Anderlecht, in: Toerisme, XXIII, 1944, p. 122-123.
M.A. Duwaerts e.a., De molens in Brabant, Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961.
Herman Holemans, Kadastergegevens: 1835-1980. Brabantse wind- en watermolens. Deel 1: arrondissement Brussel-Hoofdstad, Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem", 1989.
Jan Lanckmans, "Anderlecht - Beelden van weleer, s.l., Het Streekboek, 1993, 96 p., geïll. + kaart
Paul Bauters & Marc Villeirs, Les moulins à eau et à vent de Woluwe-Saint-Lambert et de la région bruxelloise. Histoire et technologie / Water- en windmolens van Sint-Lambrechts-Woluwe en van het Brussels gewest. Geschiedenis en techniek, Woluwe-Saint-Lambert/Sint-Lambrechts-Woluwe, 1996 (Musée communal de Woluwe-Saint-Lambert, cahier n° 2 / Gemeentelijk museum van Sint-Lambrechts-Woluwe, tijdingen n° 2)