Molenechos's Homepage Molenechos.org

Brussel, Brussels Hoofdstedelijk Gewest - Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Windmolen bij de Anderlechtse Poort, Molen Van der Meeren, Molen Servaes
Ligging
Boudevard du Midi
1000 Brussel
Zuidlaan (deel van Kleine Ring)
op de Vestingen
bij de Anderlechtse Poort
1,5 km W v.h. centrum
kadasterperceel C2206
Brussels Hoofdstedelijk Gewest - Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Gebouwd
1638 / 1672 / voor 1702 (hout) / na 1775 (steen)
Verdwenen
1672 / 1695, oorlog / 1838 - december, sloop
Type
Staakmolen, later stenen stellingmolen
Functie
Korenmolen
Bescherming
---,
Database nummer
3269
© Repr. Verzameling Ons Molenheem.

Beschrijving / geschiedenis

Van in de 16de eeuw tot in het tweede kwart van de 19de eeuw stonden er meerdere windmolens op de tweede Brusselse omwalling (de huidige Kleine Ring), steeds in de buurt van een stadspoort.

De Molen Van der Meeren werd in 1638 op de vestingen bij de Hallepoort gebouwd als een standaardmolen. Het betrof een heropbouw, aangezien vele Brusselse vestingsmolens in 1637 werden vernield door de Hollanders tijdens het Beleg van Breda.

De staakmolen werd uiteengenomen in 1672 en heropgebouwd op de vestingen nabij de Anderlechtse Poort, rechtover het tweede torentje van de omheining, in de richting van de Hallepoort. Thans te situeren op het kruispunt van de Boulevard du Midi (Zuidlaan) en de Bodegemstraat (rue Bodeghem).

De molen werd vernield in 1695 door de Fransen bij de "bombaerdinghe" van Brussel.

Voor 1702 werd de molen als staakmolen heropgericht. Dan was Jan van Boxhem er meester-molenaar. Hij werkte er met zijn meederjarige zoon en een knecht. Dit leren we uit de telling van Brussel (1702): "183. De Windtmolen op de vesten. Jan van Boxhem, m(eeste)r molder 1 sone meerderjar(igh) 1 knecht.  8-10".

We vinden de molen aangeduid op de Villaretkaart (1745-1748) en de Ferrariskaart (ca. 1775) telkens met het bruin symbool van een staakmolen. 

Na 1775 gebeurde de heroprichting als een stenen stellingmolen.

Eigenaar-molenaar rond 1830 was de weduwe van Arnould Servaes uit Brussel.

Na aankoop door de stad Brussel op 26 november 1838 (akte notaris Vanderlinden), volgde in december 1838 de sloop, als laatste Brusselse walmolen, bij het aanleggen van de ringlaan.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven
Algemeen Rijkarchief Brussel, Notariaat, nr. 4424

Landkaarten
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)

Werken
- Paul Lindemans, "Stadsmolens in oorlogstijd (1637)", Eigen Schoon en de Brabander, XXIV, 1951, p. 50.
- Alexandre Henne & Alphonse Wauters, "Histoire de la Ville de Bruxelles",  Brussel, I-II, 1845.
- M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961.
- Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1980. Brabantse wind- en watermolens. Deel 1: arrondissement Brussel-Hoofdstad", Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem", 1989.
- Paul Bauters & Marc Villeirs, "Les moulins à eau et à vent de Woluwe-Saint-Lambert et de la région bruxelloise. Histoire et technologie / Water- en windmolens van Sint-Lambrechts-Woluwe en van het Brussels gewest. Geschiedenis en techniek", Woluwe-Saint-Lambert/Sint-Lambrechts-Woluwe, 1996 (Musée communal de Woluwe-Saint-Lambert, cahier n° 2 / Gemeentelijk museum van Sint-Lambrechts-Woluwe, tijdingen n° 2).

Mailberichten
- Herman Swinnen, 09.12.2017 (melding van de Telling van Brussel, 1702)

Overige foto's

Windmolen bij de Anderlechtse Poort, Molen Van der Meeren, Molen Servaes, Brussel, De Anderlechtse Poort rond 1780. Aquarel van Louis Spaak (+1840). Repr. verzameling Ons Molenheem | Database Belgische molens
© De Anderlechtse Poort rond 1780. Aquarel van Louis Spaak (+1840). Repr. verzameling Ons Molenheem
Windmolen bij de Anderlechtse Poort, Molen Van der Meeren, Molen Servaes, Brussel, Tekening Wagemans, 03.09.1775 | Database Belgische molens
© Tekening Wagemans, 03.09.1775