Brugge, Vlaanderen - West-Vlaanderen
- Naam
- De Buck, De Bock, De Bril, Molen van Oreel
- Ligging
- Kazernevest
8000 Brugge
rechts van het uiteinde van de Ganzenstraat
kadasterperceel B393
Vlaanderen - West-Vlaanderen
- Gebouwd
- voor 1562
- Verdwenen
- 1859-1860, sloop
- Type
- Staakmolen, later stenen windmolen
- Functie
- Oliemolen, korenmolen
- Bescherming
- niet,
- Database nummer
- 3336
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Buck of de Bril was een houten korenwindmolen op de Kazernevest, rechts van het uiteinde van de Ganzenstraat, op het kadasterperceel B393.
In het Sint-Donaeszestendeel van 1580 werd een naamsverandering aangehaald ("Een wijntmuelene Den Buck en nu Den Bril"). In de 18de en 19de eeuw werd toch steeds opnieuw de eerste benaming "De Buck" als naam gebruikt.
De staakmolen staat aangeduid op de kaarten van Marcus Geraerts uit 1562 en van Jacob van Deventer (1558-1575) als de tweede molen tussen de Gentpoort en de Kruispoort.
Eigenaar in 1580 was Jan Goossens. Op 30 juni 1590 verkochten de erfgenamen Cobrysse aan Willeboort van Landschoot een oliemolen genaamd “De Bocq” op het einde van de "Gansestrate".
Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: a) Derijcke Gilles, de weduwe en b) Oreel Jan, de weduwe
- later, mutatie: Derijcke Ferdinand en consoorten
- 23.11.1840, verkoop: a) Van Caillie Joseph Louis, notaris te Brugge en b) Oreel Josephus, molenaar te Brugge (notaris Delarue)
- later, mutatie: a) Van Caillie Euphanie, Van Caillie Camille en Van Caillie Herminia en b) Oreel Joseph, molenaar te Brugge
- 04.10.1853, verkoop: Oreel-Noé Josephus, molenaar te Brugge
Van de laatste molenaar Joseph Oreel, eigenaar sinds 1853, bleef een foto uit 1890 bewaard. Deze werd genomen door Léon De Caluwé en het origineel wordt bewaard in het Stadsarchief Brugge. Molenaar Oreel woonde in de Ganzenstraat, op de hoek met de Kazernevest. Deze huizenrij werd kort na 1933 gesloopt en werd o.m. geschilderd door Clossey in 1933.
De molen werd in 1859-1860 gesloopt.
Op 21 juni 1873 keurde de Brugse gemeenteraad de aankoop van de molenwal voor 1000 frank goed. Na de afvoer van de wallen van De Zeepe en De Buck, werden plannen ontworpen voor de aanleg van dit gedeelte van de Kazernevest. Op 8 juli 1876 werd de rooilijnstelling goedgekeurd met o.m. een rechtlijnig tracé voor een nieuw aan te leggen straat, nl. de Kazernevest. Nog eens zes jaar later, in 1882, begon de Gentse landschapsarchitect Hubert Van Hulle met de eigenlijke parkaanleg van de Kazernevest.
Lieven DENEWET, Jaak A. RAU & Herman HOLEMANS
Literatuur
Archieven
- Stadsarchief Brugge, Registers van de Zestendelen, Sint-Donaeszestendeel, 15e cirkel, f° 995 (1580-1796)
- Stadsarchief Brugge, Registers van de Zestendelen, Sint-Niclaeszestendeel, 10e cirkel, f° 1204. Jan Goossens, eigenaar van een oliemolen (vanaf 1580) (uitgave Gilliodts p. 290).
- Stadsarchief Brugge, nr. 103/311111 (verkoopsakte 30.06.1590)
- Stadsarchief Brugge, Fotoverzameling, inv.nr. FO/A28115 (foto van molenaar Oreel door Léon De Caluwé, 1890).
- Privaat archief juf. Marie-Antoinette Hoenraet (1988), Schilderij van Clossey van de huizenrij op de hoek van de Ganzenstraat en de Kazernevest uit 1933, waar voorheen molenaar Oreel woonde.
Uitgegeven bronnen
L. Gilliodts-Van Severen, "Les registres des "Zestendeelen" ou la cadastre de la ville de Bruges de l'année 1580". Brugge 1894, p. 126, 290.
Werken
K. De Flou, Woordenboek der Toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1914-1938.
Herman Holemans, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-B, Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1993.
Guillaume Michiels, Iconografie der stad Brugge, III, Brugge, 1968.
Jaak A. Rau & Jan D'hondt, Een eeuw Brugge. Deel 1: 1800-1900, Brugge, Marc Vande Wiele, 2001 (hoofdstuk De windmolens in het 19de eeuws Brugge, p. 207-219).
Marc Ryckaert, Historische Stedenatlas van België, Brussel, 1991.
J.A. Rau & J. D’hondt, "De Brugse parochies. 2. Het leven in Sint-Salvator, Sint-Jacobs, Sint-Gillis", Brugge, 1988, p. 16.
Lucien Bols, "De verdwenen windmolen Den Buck op de Kazernevest", Brugge die scone, IX, 1988, 2, p. 8-9.
Mailberichten
Hans Van Landschoot, Knokke-Heist, 06.03.1590.