De Nieuwe Molen was een stenen grondzeiler met een ronde bakstenen molenromp in de Karel Martelstraat 16, op een perceel dat tot 1979 bij Volkegem (Oudenaarde) behoorde.

Hij werd opgericht als graan- en oliemolen in 1785. Een staakijzer droeg het jaartal 1783. De molen en de bijhorende boerderij komen nog niet voor op de Ferrariskaart (1771-1777). We vinden de molen wel terug op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844, met een rond teken), op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "Nieuwe Molen" en op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860).

Uit het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Volkegem uit 1821:
"Moulin à vent, section unique n° 680, appartenant qu sieur J(ean) B(aptis)te Van den Abeele à Volkegem. Ce moulin à farine, l'unique qui existe dans la commune a été évalué, d'après des données et renseigenemtns, dignes de foi, en revenu brut à f 180; sur quoi qui déduisant un tiers pours les réparations, reste en produit net f 120."

De molen werd in 1834 ondergebracht in klasse 1, met een kadastraal inkomen van 266 frank.

Eigenaars:
- 1786, oprichting: Vermeersch Jan Baptist
- voor 1821, eigenaar: Van den Abeele Jean Baptiste en consoorten, molenaar te Volkegem
- 16.01.1844, verkoop: Vermeersch Félicité, landbouwster te Volkegem (notaris Platteau)
- 23.03.1850, erfenis: Vermeersch Eugène (broer van Félicité), landbouwer te Volkegem (overlijden van Félicité Vermeersch - "moulin en briques")
- 06.03.1858, erfenis: Noterman Clementine, landbouwster te Volkegem (overlijden van Eugène Vermeersch)
- 1873, huwelijk: Van der Cleyen-Noterman Auguste, molenaar te Volkegem
- 25.03.1876, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Auguste Van der Cleyen)
- later, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Noterman van Auguste Van der Cleyen)
- 06.10.1903, deling: a) Van der Cleyen Emile (voor 1/3), molenaar te Volkegem, b) Van der Cleyen Leonie (voor 1/6), c) Van der Cleyen Jules (voor 1/3) en d) Van der Cleyen Céleste (voor 1/6), landbouwer te Volkegem (notaris Van de Velde)
- 01.07.1911, verkoop: a) Van der Cleyen Emile, molenaar te Volkegem en  b) Van der Cleyen Céleste (notaris De Beer - Jules en Leonie Van der Cleyen doen hun deel van de hand)
- 18.07.1914, verkoop: a) Van der Cleyen Emma, b) Van der Cleyen Remi en c) Van der Cleyen Louis, molenaar te Volkegem (notaris De Raedt)
- 17.08.1918, afstand: a) Van der Cleyen Marie Emma, b) Van der Cleyen Celeste Alexia Sophia, c) Van der Cleyen Ludovicus Alphonsus Napoléon en d) Van der Cleyen Remi Theophiel Henri, molenaar te Volkegem (notaris De Temmerman)
- 18.12.1927, erfenis: a) Van der Cleyen Marie Emma, b) Van der Cleyen Celeste Alexia Sophira, de erfgenamen, c) Van der Cleyen Ludovicus Alphonsus Napoléon en d) Van der Cleyen Remi Theophiel Henri, molenaar te Volkegem (overlijden van Céleste Van der Cleyen)
- later, eigenaar: a) Van der Cleyen Filip Victor Antoon (voor 1/2), landbouwer te Volkegem en b) Van der Cleyen Louis Alfons (voor 2/3), molenaar te Volkegem.
- 31.10.1943, gift: a) Van der Cleyen-De Backere Filip Victor Antoon (voor 1/3), landbouwer te Volkegem en b) De Sutter- Van der Cleyen Petrus Sylvain Marcel, hoofdtreinwachter te Bevere-Oudenaarde
- 04.04.1950, verkoop: a) Van der Cleyen Elisabeth Maria (voor 1/3), landbouwster te Volkegem en b) De Sutter-Van der Cleyen Petrus Sylvain Marcel (voor 2/3), hoodtreinwachter te Bevere-Oudenaarde (notaris Wijgaerts)
- 18.02.1953, deling: Van der Cleyen Elisabeth Maria, landbouwster te Volkegem
- later, huwelijk: Gaeremynck-Van der Cleyen Firmin Frederik uit Avelgem
- 28.06.1990, verkoop: Van den Haute-Tallieu Arnold Emile, te Volkegem

Vanaf circa 1844 werd de molen enkel nog gebruikt als graanmolen.

Notaris Platteau verkocht in 't Gemeentehuis te Mater op 16 januari 1844 om 3  uur: "ten verzoeke der kinderen van wijlen Johanna-Marie Saegaert overleden te Volkegem, verwekt in haer eerste huwelijk met Jan Bapt. Vermeersch en de kinderen uit haer tweede huwelijk met Jan Baptiste Vandenabeele, landbouwer en molenaer tot hetzelve Volkegem, de patrimoniële goederen, waeronder eene Hofstede en vermaerden steenen Koorn- en Olie-windmolen, genaemd den Nieuwen molen digt aen de plaetse te Maeter, sectie A n° 678 à 681 incluus, groot in medegaende erve onder bebouwenden grond, molendam, cour en lochting 21 aren 40 centiaren, paelnde oost weduwe Louis Vandenbroecke, zuid de Groenstraete, west koop twee en noord Josephus de Cock". Het is een dochter uit het eerste huwelijk, Félicité Vermeersch, die het hof en de molen aankocht en bij haar overlijden in 1850 overliet aan haar broer Eugène. Laatstgenoemde probeerde de molen bij bemiddeling van dezelfde notaris op 13 februari 1854 in het gemeentehuis bij de kinderen Reynaert te Mater te verkopen. Het goed was verhoogd tot 3000 frank en geraakte niet verbleven.

Sinds 1945 was de molen niet meer in bedrijf. In 1960 werd de laatste roede weggehaald. In die periode kwam de kap open te ligge. In de jaren 1980 was de konische molenkuip, die vroeger mooi witgeverfd was, sterk afgbrokkeld en vertoonde zware barsten. Er waren twee brede steekboogdeuren in de noordzuid-as en kleine steekboogvensters: twee op het gelijkvloers, vier op de steenzolder en twee op de luizolder. Boven de zuidelijke toegangsdeur was er een met baksteen omlijst gevelnisje voor een heiligenbeeld. Ere waren twaalf vierkante steigergaten. Twee van de drie aanvankelijke steenkoppels waren in de jaren 1980 nog aanwezig, evenals de staande as en een balklaag, maar het binnenwerk verkeerde in ruïneuze toestand.

De sterk vervallen molenromp werd in 1992 geheel gesloopt. Kort voordien werd de gietijzeren kop van het wiekenmechanisme verkocht en nadien gemonteerd in de stenen molen te Achicourt (Frankrijk) die sinds 1994 opnieuw draait. Eveneens in 1992 werden de houten as en het rad verkocht aan het Centre de molinologie te Villeneuve d'Asq bij Rijsel.

De nog bestaande molenaarshoeve is van het semi-gesloten type met voormalig molenaarshuis, gesitueerd achter de verdwenen molen en waarschijnlijk opgericht op het eind van de jaren 1770. Bewaarde U-vormige aanleg van de oude hoevegebouwen rond deels verhard erf vóór de woning met naar de straat gerichte erfgevel. De molenhoeve is opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven en landkaarten
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860)

Werken
- Paul Bauters, "Eeuwen onder wind en wolken. Windmolens in Oost-Vlaanderen", Gent, Provinciebestuur, 1985,  p. 243-245.
- Paul Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25);
- Julien Th. Vandeputte, De molens van het arrondissement Oudenaarde, Uit hun geschiedenis, Oudenaarde, 1974, p. 113-115
- G. Van Hoolandt, Bijdrage tot de geschiedenis van Mater, Mater, 1986, p. 349-350.
- Berings G., Landschap, geschiedenis en archeologie in het Oudenaardse, Oudenaarde, 1989, p. 23-25, 52-53, 58-59.
- Catulle M., Uit de Geschiedenis van Volkegem, (H.G.O.K.O., XIX, 1978, p. 165-169).
- Kerckaert N., Oude Oostvlaamse hoeven, Gent, 1988.
- Raepsaet L., Volkegem, (Oost-Vlaanderen, VI - nr. 6, 1957, p. 132-133).
- Velghe C., Volkegem in oude prentkaarten foto's en doodsbeeldekens, Oudenaarde, 1978.
- Bogaert C., Lanclus K., Tack A. & Verbeeck M., Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Oudenaarde, Stad Oudenaarde met fusiegemeenten, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15N1, Brussel - Turnhout, 1996.
- Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963).
- H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten U-Z", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", Opwijk, 2008.

Mailberichten
- Robert Van Ryckeghem, 15.07.2014.