De Vanderlindensmolen is een watermolen in de Biestmolenstraat 16, op 400 meter ten oosten van de kerk, op een aftakking van de Peerdestokbeek of Boekelbeek, een zijarm van de Zwalm. Deze molen beschikte niet altijd over voldoende water en werd daarom (rond 1816) enkel in de winter gebruikt.
De molennaam is afkomstig van een vroegere eigenaar vanaf 1877.

De oorsprong gaat waarschijnlijk terug tot de 11e eeuw, in ieder geval voor 1157 (eerste vermelding).
Er gebeurde een heropbouw in de 17de eeuw.
In 1801 werd de molen heropgericht als een blekerij of wasmolen. Voor 1816 werd het een oliemolen (met stampers en heien, zonder kollergang) en in 1870 werd het een graanmolen.

Uit het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Nederzwalm uit 1816:
"il existe dans la commune deux moulins mûs par l'eau. (...) Le deuxième situé sur un ruisseau et appartenant à la veuve Constant Van der Eecken (n° 162) n'a qu'une roue appelée "bakwiel" et ne sert qu'à faire de l'huile, à l'aide de pilons à bois au lieu de meules. C'est seulement en hiver qu'on fait valoir cette usine qui se trouve dépouvue d'eau dans les autres saisons, attendu qu'elle est attenante à une blanchisserie pour l'usage de laquelle on est obligé de détourner les eaux du ruisseau. D'après ces considérations, l'expert en a fixé le revenu brut à frs. 90. Déduction faite d'un tiers pour réparations et entretien frs.30,00, donne un revenu net de frs. 60,00".

De watermolen werd in 1834 ondergebracht in klasse 1, met een kadastraal inkomen van 152 frank.

Eigenaars na 1810:
- 1816, eigenaar: Van der Eecken Constant, de weduwe, handelaarster te Nederzwalm
- na 1834, eigenaar: Van der Eecken Seraphin, te Nederzwalm
- 04.05.1877, erfenis: Vanderlinden Henri, molenaar te Mariakerke (overlijden van Seraphin Van der Eecken)
- 08.02.1922, verkoop: a) Vanderlinden Henri, eigenaar te Mariakerke en b) De Backer-Libert Louis Joseph, molenaar te Welden (notaris Torekens)
- 01.03.1924, verkoop: De Backer-Libert Louis Joseph, molenaar te Mariakerke
- 12.11.1953, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Libert van Louis Joseph De Backer)
- 10.03.1953, deling: De Backer-Merchie Jan-Baptist, molenaar te Mariakerke (notaris Van der Beken - graanwatermolen A89h)
- 07.04.1982, erfenis: de weduwe (voor 1/4 naakte eigendom en 3/4 vruchtgebruik) en de kinderen (elk voor 3/16 naakte eigendom) (overlijden van Jan-Baptist De Backer)
- 29.07.1991, erfenis: de kinderen: a) De Backer Majella Leonia Urserina, te Nederzwalm-Hermelgem, b) De Backer Marcel Omer Robert, te Nederzwalm-Hermelgem en d) De Backer Louis Maria, echtgenoot De Vos Marie José, te Oudenaarde (overlijden van de weduwe Merchie van Jan-Baptist De Backer)

In de 20ste eeuw was de molen lange tijd in handen van de familie De Backer. De laatste molenaar was Jan-Baptist De Backer, door iedereen als "Robert" aangesproken.

In 1887 werd een stoommachine geplaatst. Die werd omwille van allerlei moeilijkheden vrij vlug vervangen door een gasmotor, later een benzinemotor en in 1926 een elektromotor.
Sinds 1963 wordt de molen niet meer gebruikt.

Het molenhuis is een zelfstandig gebouw met twee toegangsdeuren, waarvan één met een mooi oud slot. De inrichting is nog vrij volledig, maar het waterrad is verwijderd. De vorm van het gebouw en de ligging, tegen een bosje, vormen een mooi landschappelijk geheel. Het grachtensysteem dat voor de wasmolen noodzakelijk was, is nog aanwijsbaar. Er zijn bovendien nog grondvesten aanwezig van twee wachthuisjes (tegen het stelen van het wasgoed); de molen lag immers vrij verscholen en afgelegen.

Op 14 juni 1985 werd de molen (inclusief alle sluiswerk, bruggen en overgangen, keermuren en roerende en staande werk) beschermd als monument en samen met zijn omgeving als dorpsgezicht. Helaas heeft dit nog niet geleid tot de redding van de molen: na het beschermingsbesluit werd het scheefgezakt, versleten waterrad (diameter 2,40 meter) wegens breuk van de wateras zelfs afgenomen en op de grond gelegd. Er is een verval van 1,3 meter. Op de linkeroever is er een bypass die thans droog staat.

Restanten van ijzeren sluiswerk met verdwenen woelrol bij de betonnen brug over de beek.
Houten maalsluis bediend door houten hefboom vanuit de maalderij. Bakstenen molengebouw onder afgewolfd pannendak, verankerd jaartal 1801 in rechter zijgevel afgewerkt met vlechtingen. Voorgevel met getoogde deur en twee venstertjes met ijzeren roedeverdeling; eerste venster was voorheen een deur. IJzeren ring voor het vastleggen van leidsels. Klimmend houten dakvenster met laadluik boven rechter venster. Dakoversteek rustend op houten schoren. Tegen de rechter zijgevel twee later (eind 19de eeuw) toegevoegde aanbouwsels, één onder zadeldak en één onder lessenaarsdak, de linker gevel heeftt een getoogd deurtje voorzien van het oude ijzeren geheng.
De Watergeve heeft houten beplanking in de geveltop en had een nu gedemonteerd ijzeren bovenslagrad.

Volledig binnenwerk. Asruimte zonder ringmuur, voorzien van ijzeren spoorwiel en ijzeren sterrewielen met houten kamraderen. Steenlichten met handwieltjes op conische houten sokkel. Erboven, op steenbed van geprofileerde balken, twee koppels stenen. Het luiwerk bevindt zich op het gelijkvloers: de zakken worden opgetrokken door het luitouw over een katrol te brengen

Er zijn plannen om de molen te herstellen. Het gedemonteerde waterrad (type metalen bovenslagrad) zou na grondig herstel weer aangebracht worden.

Lieven DENEWET, Herman HOLEMANS & Paul BAUTERS

Literatuur

Marc Blaton, "Van Der Lindensmolen", in: De Zwalmgalm, 1996, nr. 2, p. 8;
P. Bauters & R. Buysse, "De Oostvlaamse watermolens. Inventaris 1980", Gent, 1980, p. 121-126 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 11);
P. Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1985 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25);
Julien Th. Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974;
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963); Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004;
Jan Bauwens, "Zuid Oostvlaams molennieuws [Klepmolen van Balegem, De Guillotine te Balegem, Windekemolen te Balegem, Opbrakel, Nederbrakel, Nederzwalm, Velzeke]", in: Levende Molens, jg. 6 (1984), nr. 3, p. 20 en 24;
Robert Desart, "Les Moulins à Eau du Hainaut et des Flandres", Soignies, Lemaire, 1968, p. 118; Marc Blaton, "Molens te Nederzwalm - Hermelgem", in: De Zwalmgalm, Driemaandelijks tijdschrift van de Heemkundekring De Zwalm, jg. 7, 2002, p. 14 e.v., ill.;
"Zwervend doorheen de Zwalmvallei bij het ruisen der watermolens", in: Ons Volk, Weekblad voor het gezin, jg. XLVIII, 1965, nr. 33, 19 augustus, p. 20-23, ill., krt.
E. D(e) K(inderen), "Nader kennismaken met de Zwalmstreek en Van der Lindensmolen", in: Levende Molens, III, nr. 24, p. 248-250;
Info Vicky De Backer, 18.12.2009 (kleindochter van de laatste molenaar Jean-Baptist De Backer).
"Zwalm, Het twaalf dorpenparadijs", blz. 43
F. Verlaeckt, F. Van de Velde e.a., "De molens van Zwalm. Een lees- en kijkboek", Zwalm, Heemkundekring De Zwalm, 2010, 193 p.
Mailbericht Maarten Osstyn Adegem, 05.05.2014.