Molenechos's Homepage Molenechos.org

Evergem, Vlaanderen - Oost-Vlaanderen

Verdwenen molen

Karakteristiek

Naam
Kerkbrugmolen Kerkbruggemolen
Ligging
Elslo 188
9940 Evergem
zuidoostzijde
Kerkbrugge
2,4 km NO v.d. kerk van Evergem
kadasterperceel C1002
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
Gebouwd
1389 / 1553-1555 / tussen 1587 en 1594
Verdwenen
na 1499 / ca/ 1580, oorlog / 1925, omgewaaid
Type
Staakmolen
Functie
Oliemolen, later korenmolen
Bescherming
niet,
Database nummer
4878

Beschrijving / geschiedenis

De Kerkbruggemolen was een houten korenwindmolen aan de zuidoostzijde van Elslo (nr. 188), in het gehucht Kerkbrugge, op 2,4 km ten noordoosten van de kerk van Evergem.

Op deze plaats werd in 1389 een houten oliewindmolen gebouwd. Deze verdween ina 1499, maar de molenwal bleef bestaan.

Aangezien de inwoners van Kerkbrugge, Wippelgem, Langerbrugge en Geetschure de afstand tot de Asschoutmolen te groot vonden, richtten ze in 1552 een verzoek tot de bisschop van Sint-Baafs voor de bouw van een tweede molen binnen het Graafschap Evergem. Ze suggereerden om de nieuwe molen op de wal van de vroegere oliemolen in Kerkbrugge te bouwen. Zo gebeurde en in 1553 mocht Jan van Hecke er een molen bouwen en die gedurende 12 jaar uitbaten. Hierna volgden verschillende andere pachters.

De molen verdween in de godsdienstoorlogen rond 1580, maar werd tussen 1587 en 1594 herbouwd.

Toponymische vermeldingen
- ter keercbrugghen ande muelene, 1499, SAG-WH 270, 52v;
- eenen cooren muelene ... up de zuutzijde vander straete loopende vander voors. kercbrugghe naer everghem, 1553, RAG-SBS, O;
- eenen Cooren muelene ghenaempt kerckbrugghen muelenne, 1571, SAG-28/23/85, 74v;
- eenen Cooren muelen te kerckbrugghen, 1574, SAG-28/23/85, 102r.

We zien de molen aangeduid op:
- Ferrariskaart (ca. 1775), met het bruin sumbool van een staakmolen op teerlingen
- Atlas er Buurtwegen (ca. 1844), met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "Keirbrugge Molen"
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) 

In 1851 werd naast de windmolen een rosmolen gebouwd om ook in windstille periodes te kunnen malen. Deze rosmolen werd in 1884 omgebouwd tot een stoomgraanmolen

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Geers Dominicus, onderwijzer te Oostakker
- na 1851, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Dominicus Geerts)
- 22.08.1858, deling: Geers Marie, echtgenote De Visscher Charles, dokter te Oostakker (onderhandse akte)
- 08.07.1864, verkoop: Neyt-Standaert Pieter, molenaar te Evergem (notaris De Backere)
- later, erfenis: de weduwe (die hertrouwt met een Claeys) (overlijden van Pieter Neyt)
- 04.10.1881, verkoop: Kerckaert-Schamp Pieter, molenaar te Evergem (notaris De Henau)
- later, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Pieter Kerckaert)
- 28.03.1899, erfenis: de kinderen: a) Kerckaert Gustaaf, molenaar te Evergem, b) Kerckaert Sidonie, kloosterlinge te Merksem, c) Kerckaert Rosalie, te Sint-Amands en d) Kerckaert Octavie, zonder beroep te Oost-Eeklo (overlijden van de weduwe Schamp van Pieter Kerckaert)
- 15.07.1923, verkoop: Dhont-Vernaeve Eduard, landbouwer te Evergem (notaris Vermeersch)

In 1925 werd de staakmolen gesloopt.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven en landkaarten
- Stadsarchief Gent, WH 270, 52v: ter keercbrugghen ande muelene, 1499, 
- Rijksarchief Gent, SBS, O: - eenen cooren muelene ... up de zuutzijde vander straete loopende vander voors. kercbrugghe naer everghem, 1553, 
- Stadsarchief Gent, 28/23/85, 74v: - eenen Cooren muelene ghenaempt kerckbrugghen muelenne, 1571,
- Stadsarchief Gent, 28/23/85, 102r.: - eenen Cooren muelen te kerckbrugghen, 1574.
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas er Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Literatuur
- A. De Vos, "Graanwindmolens te Evergem", in: Appeltjes van het Meetjesland, XI, 1960, p.175-246.
- Achiel De Vos - Werkgroep, "Geschiedenis van Evergem", Aalter, 1994.
- "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Tweede aflevering. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962);
- Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-E", Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 1998, p. 79-80.
- Hanne Van der Bauwhede, “Bijdrage tot de toponymie van Evergem tot 1650”, Universiteit Gent, Vakgroep Nederlandse taalkunde. Masterproef, voorgelegd aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte voor het behalen van de graad Master in de Taal- en Letterkunde Nederlands - Latijn (Promotor: Prof. Dr. Jacques Van Keymeulen - Co-promotor: Prof. Dr. Magda Devos), Academiejaar 2010 - 2011.