Zwevezele (Wingene), Vlaanderen - West-Vlaanderen
- Naam
- Rickmolen
- Ligging
- Ricksteenweg
8750 Zwevezele (Wingene)
aan de westzijde
tussen de Rickplaats en de Stampkotmolenstraat
1,9 km NW v.d. kerk
kadasterperceel F569
Vlaanderen - West-Vlaanderen
- Gebouwd
- 1798
- Verdwenen
- 1929, sloop
- Type
- Staakmolen
- Functie
- Korenmolen
- Bescherming
- ---,
- Database nummer
- 4923
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Rickmolen was een houten koren- en oliewindmolen, type driezolder-staakmolen, op het gehucht de Rick, op de westzijde van de Ricksteenweg, in het gedeelte tussen de Rickplaats en de kruising met de Stampkotmolenstraat.
De benaming "Rickmolen" is afkomstig van het gehucht De Rick, wat een vervorming is van "Ter Eect" en oorspronkelijk een van de tiendehoeken was. "Ter Eeckt" is een van de oudste bewoningskernen van Zwevezele en de enige wijk die over een eigen marktplaats voor de paardenhandel beschikte. In het begin van de 20ste eeuw was er ter plaatse ook herberg "De Rickmolen".
De Rickmolen werd gebouwd in 1798 door Pieter Gevaert. Hij was geboren te Zerkegem in 1757, huwde met Maria Anna Roose (°Aartrijke 1770).
Karel Meeuws ging op 22 december 1798 een kijkje nemen, maar viel om half elf 's ochtends van de trap en was op slag dood. Het slachtoffer was geboren te Zwevezele op 2 oktober 1723, als zoon van Petrus en Maria Joanna Leke. Hij was gehuwd te Zwevezele op 17 januari 1758 met Brigitta Verstraete uit Egem. Getuigen waren: Pieter Gevaert (die de molen had laten oprichten), Emmanuel Frans Van Haelemeersch (°Zwevezele 02.02.1730, zoon van Gillis en Isabella Claeys, gehuwd te Zwevezele op 08.05.1755 met Maria Anna Claeys) en Jozef Scherrens (geboren te Ruddervoorde, gehuwd te Zwevezele met op 22 mei 1792 met Barbara Le Fevre). Onmiddellijk verwittigde Pieter Gevaert het gemeentebestuur van Zwevezele. Bediende Jan Martin Van Ruymbeke deed de nodige vaststellingen en verwittigde de vrederechter van Pittem.
Pieter Gevaert en Maria Anna Roose kregen slechts één kind te Zwevezele, met name Anna, op 13 december 1799. Kort daarop, in ieder geval voor 1814, verkocht hij de molen aan Karel De Pré (°Loppem, 1763, gehuwd te Zwevezele op 08.11.1785 met Maria Joanna Van Renterghem, °Zwevezele 30.04.1760, dochter van Passchier en Maria Francisca Van Coppenolle.
In de telling van 1814-1815 werd Karel Depré molenaar genoemd en woonde zijn schoonbroer Jozef Van Renterghem (°Zwevezele 26.10.1756) als hulp bij hem in. Karel was op 19 januari 1811 kandidaad voor het lidmaatschap vanhet Bureel van Weldadigheid. Hij en zijn vrouw betaalden op 20 december 1807 hun intrede in de Sint-Hubertusgilde, elk met een Franse kroon. Karel werd in 1817 gemeenteraadslid. Toen hij op 13 december 1825 opnieuw kandidaat was voor het Bureel van Weldadigheid, werd hij rentenier genoemd. Karel Depré en zijn vrouw Maria Joanna Van Renterghem werden op dezelfde dag, 9 februari 1848, begraven.
Molenaar was dan zijn neef Jan Van Renterghem (°Zwevezele 31 maart 1799), oudste zoon van Frans Van Renterghem. Frans was geboren te Zwevezele op 28 februari 1711, als zoon van Passchier en Maria Francisca Van Cappenolle. Hij was gehuwd met Francisca De Cloedt en bewoonde de hofstede sectie D nr. 211 ("hofstede De Keijser in de jaren 1970-1980. Later heeft Jan Van Renterghem de molen voor eigen rekening uitgebaat. Maar de dochter van Karel Depré, Eugenie (°Zwevezele 1802) huwde met dokter Hubert Pattyn, zodat de molen zijn eigendom werd. Jan Van Renterghem wilde ook zijn eigen molen hebben. Hij deed op 11 november 1843 zijn aanvraag deed om een molen te mogen bouwen (zie: Zwevezele, Molen Van Renterghem).
De Rickmolen staat reeds getekend op een kaart van 1798. We vinden hem ook aangeduid op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1843), de kaart van Vandermaelen en de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860).
De Rickmolen van Karel Depré werd bij de telling van 1821 in de eerste klasse ondergebracht.
De Rickmolen overleefde de eerste wereldoorlog. Nochtans hebben de Duitsers bij hun terugtrekking in 1918 vernielingen aangericht in de directe omgeving, om de opmars van de geallieerden te vertragen, zoals o.m. het kruispunt aan het Vanneke (Vannekenstraat). Hierbij werden de brouwerij, de brouwersput, de mouterij en de helft van de herberg vernield.
Op 9 juli 1919 werd de staakmolen verkocht aan Leon Van Wanzeele-Deschrijvere, landbouwer te Ruddervoorde.
In april 1929 gebeurde een wiekbreuk. Aangezien de herstelling ongeveer 10.000 frank zou bedragen en er toch al met een motor werd gemalen, werd besloten tot afbraak van de molen, hetgeen nog hetzelfde jaar gebeurde. De molenwal werd afgevoerd in 1931.
Eigenaars:
- 1798, oprichting: Gevaert Pieter
- voor 1814,verkoop: Depré Karel (gehuwd met Van Renterghem Joanna Maria), rentenier te Zwevezele; molenaar werd later zijn neef Jan Van Renterghem, oudste zoon van Frans Van Renterghem
- februari 1848, erfenis: de kinderen (Karel Depré en zijn vrouw Maria Joanna Van Renterghem werden op dezelfde dag, 9 februari 1848, begraven)
- 24.03.1848, deling: Pattyn Hubert (gehuwd met Eugenie Depré, dochter van Karel Depré), dokter in de geneeskunde te Zwevezele (notaris Vuylsteke)(molenaar was een De Geytere of Geyters)
- later, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Hubert Pattyn)
- 13.08.1867, deling: kinderen van Hubert Pattyn-Depré: a) Pattyn Victor, dokter te Zwevezele, b) Pattyn Sophie, handelaarster te Zwevezele en c) Pattyn Sylvie (voor 1/3), zonder beroep te Zwevezele (notaris Vuylsteke)
- later, erfenis: a) Pattyn Victor (voor 2/3), dokter te Zwevezele en b) Pattyn Sylvie (voor 1/3), zonder beroep te Zwevezele (overlijden van Sophie Pattyn)
- 15.11.1875, verkoop: Pattyn-Vandenbroecke Victor, dokter te Zwevezele (notaris Vuylsteke)
- 15.10.1901, erfenis: de weduwe (overlijden van Victor Pattyn)
- 1902, erfenis: Isebaert-Vandenbroecke Leo Jules, dokter te Zwevezele (of huwelijk)
- 09.07.1919, verkoop: Vanwanzeele-Deschrijvere Leon, landbouwer-molenaar te Ruddervoorde (notaris Vermeersch)
Lieven DENEWET, André VANDEWIELE & Herman HOLEMANS
Literatuur
Archieven
Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, n r. 2571.
Rijksarchief Brugge, Verzameling Kaarten Mestdagh, nr. 2157.
Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Zwevezele, 1932/24.
Heemkundige Kring Ons Wingene, Fototheek.
Werken
G. Lams & A. Vandewiele, Een verleden voor mensen van heden. Wingene en Zwevezele door de jaren heen, 1990, Roeselare, p. 109.
Herman Holemans, "West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten V-Z , Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2005.
Lams L. i.s.m. Vandewiele A., Zwevezele, in Hollevoet F., Als straten gaan... praten, Tielt, 2005, p. 308.
A. Vandewiele, Zwevezele. Deel 1. De Parochie Zwevezele tot 1795, Zwevezele, 1981.
A. Vandewiele., Zwevezele. Deel II. De Gemeente Zwevezele tot 1940, Zwevezele, 1981, p. 90-91, 137, 263-264, 382.
Gilté S. & Baert S., Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Wingene, Deelgemeente Zwevezele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL43, (onuitgegeven werkdocumenten), 2009.
"De molens van Zwevezele", Het Houtland, jg. 1972, p. 5-11.