Zwevezele (Wingene), Vlaanderen - West-Vlaanderen
- Naam
- Molen Maes
- Ligging
- Hille
8970 Zwevezele (Wingene)
hoek met Bruggestraat
1,3 km NO v.d. kerk kadasterperceel B494
Vlaanderen - West-Vlaanderen
- Gebouwd
- 1792
- Verdwenen
- 1885, sloop
- Type
- Staakmolen
- Functie
- Oliemolen, later ook korenmolen
- Bescherming
- ---,
- Database nummer
- 4926
Karakteristiek
Beschrijving / geschiedenis
De Molen Maes was aanvankelijk een houten oliewindmolen, die voor 1876 ook als graanmolen was ingericht. Hij stond in het gehucht Hille, ten zuiden van de kruising van de Hillestraat (deel van de steenweg Brugge-Kortrijk) en de Bruggestraat (vroegere Temmerweg). op 1,3 km ten noordoosten van de kerk van Zwevezele. In de jaren 1980 stond nog op die plek Café Vienne.
De staakmolen werd in 1796 opgericht door Frans Vercruysse, zoon van Jozef, geboren te Ardooie in 1741. Hij huwde te Zwevezele op 4 maart 1794 met Anna De Riemaecker (°Zwevezele 8 augustus 1770), dochter van Jan en Maria Agnes Heydens. Bij de geboorte vanhun derde kind Barbara op 12 februari 1798 werd Frans al molenaar genoemd. Net als bij de Rickmolen ging de molen spoedig in andere handen over.
Voor 1814 kwam de molen in handen van Frans Maes en Godelieve Lamsens. Frans Maes was geboren te Koolskamp in 1761 als zoon van Martinus Maes en Joanna Pincket. Hij was gehuwd met Godelieve Lamsens, geboren te Koolskamp in 1762 als dochter van Jan Baptist Lamsens uit Lichtervelde en Maria Anna Logghe.
Deze Frans Maes uit Koolskamp had al op 14 janauri 1792 een aanvraag ingediend om een oliewindmolen te mogen oprichten in Zwevezele.
In de volkstelling van 1814 woonden de kinderen Jan, Dominique, Regina, Amelie en Felix nog thuis bij Frans Maes en Godelieve Lamsens. Frans bereikt een hoge leeftijd. Maar Godelieve deed nog beter: ze overleed te Zwevezele op 26 april 1861, 99 jaar, 3 maanden en 12 dagen oud. Zoon Dominique werd ook olieslager.
Diezelfde Francis Maes vroeg in augustus 1820 een wateroliemolen op te richten op de Ringbeek te Ruddervoorde. Hij richtte zijn vraag tot het gemeentebestuur van Zwevezele, want de molen zou draaien met water afkomstig van de Rick in Zwevezele, waar het zou opgehouden worden. De molen zelf kwam echter een 350 m over de grens met Ruddervoorde (kadasterperceel sectie F nr. 690, thans Watermolenstraat nr. 2). Deze watermolen bestaat nog (zie: Ruddervoorde, Watermolen).
De oliemolen van Frans Maes werd bij de telling van 1821 in de tweede klasse ondergebracht.
Met de linnennijverheid ging ook de vlasnijverheid achteruit, en meteen ook het lijnzaad en de oliewinning. Daarbij kwam nog de opkomst van de stoommachines. Rechtover de molen op de Hjlle had Camiel Vanneste een eigendom gekocht van smid Karel Tanghe, sectie C nr. 194 en vroeg het schepencollege op 17 mei 1867 "te mogen daerstellen een gebouw in welk er olieslagerie en graanmaalderie, bewogen door stoomtuig zullen geplaatst worden". Van concurrentie gesproken!
Na de aankoop door de familie Vienne in 1885 werd de molen nog hetzelfde jaar gesloopt.
Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Maes Frans, olieslager te Zwevezele
- later, eigenaar: Maes Regina en consoorten (overlijden van Frans Maes)
- 18.04.1876, verkoop: Maes Benoni, koophandelaar te Antwerpen (notaris Fraeys - graan- en oliewindmolen)
- 22.01.1885, verkoop: a) Vienne Charles, beestenkoopman te Zwevezele, b) Vienne Julia, zonder beroep te Zwevezele en c) Vienne Mathilda, zonder beroep te Zwevezele (notaris Colens)
Lieven DENEWET, André VANDEWIELE & Herman HOLEMANS
Literatuur
Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1933. Octrooi voor Frans Maes uit Koolskamp om een oliewindmlen te mogen oprichten in Zwevezele, 14.01.1792.
Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nr. 2571.
Werken
G. Lams & A. Vandewiele, Een verleden voor mensen van heden. Wingene en Zwevezele door de jaren heen, 1990, Roeselare, p. 109.
Herman Holemans, "West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten V-Z , Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2005.
Lams L. i.s.m. Vandewiele A., Zwevezele, in Hollevoet F., Als straten gaan... praten, Tielt, 2005, p. 308.
Vandewiele A., Zwevezele. Deel 2. De Gemeente Zwevezele tot 1940, Zwevezele, 1981, p. 91-92, 137, 263.
Gilté S. & Baert S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Wingene, Deelgemeente Zwevezele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL43, (onuitgegeven werkdocumenten).