Op de Dijle aan het huidige Raghenoplein werd in 1470 een groot watermolencomplex gebouwd. De "Kronijk" van Rombout Gootens verhaalt: "Dit werck is een van de schoonste ende wonderbarigste wercken van geheel Nederlandt, waer op drayen seven molens: In den eersten, die men noemt 'den Watermolen" ofte 'Graanmolen" sijn vier paer molenstene, te weten; twee voor 't maelen van rogge, eenen voor tarwe ende eene voor brouwgoet; ende ieder paer steene heeft syn wiel en watergat; het tweede Batiment is 'den Schorsmolen', tot dienste van de huydevetters, die de selve altyt in pacht hebben; het derde batiment is 'den Volmolen', daer alle lakenen en sargiën worden gevolt; het vierde batiment is 'het Waterhuys' genoemt, omdat men met eenen molen, ende daer innen staende 14 à 16 pompen, het water wel 16 voeten hoogh in alle stadsgrachten ofte vesten brengt.".

Jan van Werchtere de oude richtte in 1526 een volmolen op. In 1537 was er een proces voor de Grote Raad van Mechelen over de afstand van de volmolen en de korenmolen aan de stad Mechelen. Eiser waren de  stad, gemeente, poorters en inwoners van Mechelen. Verweerder was Jan van Werchtere de oude, de oprichter van de volmolen. Het ging over de willige condemnatie tot naleving van een voor notaris Jan Boeynants Jansz. afgesloten akkoord ter beëindiging van een proces voor de Grote Raad van Mechelen. Er werd overeengekomen dat de verweerder de volmolen en de korenmolen aan de stad zou afstaan.

Op 20 september 1823 verwoestte een felle brand de watermolens. De schors-, zaag-, vol- en smoutmolens brandden in de vroege ochtend van 20 september volledig uit. Door de inzet van talrijke burgers en soldaten van het garnizoen kon men de grote sluis, de graanmolens en enkele smoutmolens van het vuur redden. De oorzaak van de brand kon men niet direct achterhalen, maar er bestond een algemeen vermoeden dat het vuur was ontstaan in een slecht onderhouden zaagmolen. Door te weinig smeren van de assen was reeds in het verleden in deze molen een kleine brand ontstaan. Deze werd toen op tijd geblust.

Het complex werd herbouwd en in 1834 waren aanwezig: een zaagmolen, een papiermolen, een schorsmolen, een volmolen, een waterolie-, graan- en schorsmolen en een graanmolen:

I. Zaagmolen, kadasterperceel C589,  oppervlakte 216 m², kadastraal inkomen 1904 frank, opgericht voor 1834,
- voor 1834, eigenaar: (papierfabriek) Baujoz-Roelants Carolus Dionisius en consoorten, huidevetter te Mechelen
- ca. 1865, eigenaar: (waterzaagmolen) Lauwers Gommarus Henri Jan, koopman te Antwerpen
- 1881: "bâtiment convertie en sciérie à vapeur. C'est par erreur que ce bâtiment a été porté sans aucune destination, les ustencils n'ayant jamais été enlevés"
- 1885: stoomzaagmolen vernield door brand

2. Papiermolen, kadasterperceel C590, oppervlakte 1680 m², kadastraal inkomen 858 frank, opgericht voor 1834
- voor 1834, eigenaar: Baujoz-Roelants Carolus Dionisius, huidevetter te Mechelen
- 21.11.1861, verkoop: Lauwers Gommarus Hendrik Joannes, handelaar te Antwerpen (notaris Slavon - perceel C590 = "moulin à ecorces"; C591 = "une fabrique de papier et bâtiments"; C588 = "une petite maison" en C589 = "un moulin à moudre les chiffons"
- 1863: wordt veranderd in rijstbreek(water)molen ("moulin à triturez les déchets de riz")
- 1876: perceel C590 wordt samengevoegd met C591 om samen een schorswatermolen te vormen
- 1877: terug omschreven als rijstbreek(water)molen
- 03.03.1889, verkoop: Van Schendel Theodore Marie, ingenieur te Dour (F) (notaris Gheysens - al de rechten in: a) "grande fabrique, anciennement papeterie, aujourd'hui sciérie industrielle avec toutes dépendances sauf la partie designée ci-après et appartenant à la ville de Malines", b) "une petite maison",..., c) "grand magasin ou hangar", d) "le droit d'usage à perpétuité de la propriété ci-dessus"). Nota: "cette explotation occupe une superficie de 915 m², se trouve bâtie en partie sur les deux rivières et pour le restant sur le terrain appartenant, comme une partie des bâtiments à la ville de Malines et est située à Malines sur le boulevard entre les portes de Louvain et de Diest."
- 30.12.1884, maatschappij: Maatschappij 'Th. Van Schendel et Cie', te Mechelen (notaris Gheysens - "fabrique et dépendances pour la sciérie de bois, bâtie en partie sur les deux rivières la Dyle et la Melan"; perceel C590 = rijstbal(=pel)watermolen)
- 26.04.1888, maatschappij: Société anonyme "Manufactures malinoises" (notaris Gheysens)
- 05.08.1892, verkoop: Naegels-Leemans Philippe, aannemer te Mechelen (notaris Cluydts - "l'établissement industriel 'Manufactures Malinoises' (notaris Gheysens)
- 05.08.1892, verkoop: Naegels-Leemans Philippe, aannemer te Mechelen (notaris Cluydts - 'l'établissement industriel 'Manufactures Malinoises' servant de sciérie de bois et de fabrication de meubles, situé boulevard de la porte Sablon entre la Dyle et la rue des Augstins et le droit d'usage à perpétuité d'un bâtiment appartenant à la ville de Malines construit sur la Dyle sur laquelle se trouve la turbine, alimentée par une chute d'eau")
- 1892: de rijstpelmolen is omgevormd in magazijn, de turbine is niet meer in werking ("le moulin à moudre le riz est converti en magasin, la turbine est en non activité")
- 13.01.1893, verkoop: Domeinen van de Staat (belissing gouverneur - "tous les droits de propriété d'usage à perpétuité qu'ils ont acquis par acte devant Cluydt le 05.08.1892 à l'exception des parcelles vendues par acte Fris le 14.10.1892. Les droits ont pour l'objet l'usage à perpétuité d'un bpatiment et d'une turbine alimentée par une chûte d'eau").
- 1908: wegneming van de turbines ("suppression des turbines")

3. Schorsmolen, kadasterperceel C591, kadastraal inkomen 534 frank, opgericht in 1470
 - voor 1834, eigenaar: Stad Mechelen
- 1876: verenigd met de percelen C590 tot C590a, zijnde schors(water)molen. Zie aldaar.

 4. Volmolen, kadasterperceel C592, oppervlakte 352 m², kadastraal inkomen 700 frank, opgericht voor 1470
- voor 1834, eigenaar: Stad Mechelen
- 1878: wordt beschreven als "wol"molen
- 1889: gedeeltelijke herbouw
- 13.10.1891, verkoop: Domeinen van de Staat (beslissing gouverneur - "moulin à eau à foulon avec chute d'eau, sis sur la Dyle, y compris le mouvement fixe et tournant")
- 1909: verandering van bestemming na verwijdering van de turbines.

 5. Olie- en schorsmolen "Groenenmolen", dubbelmolen met nr. 6, later graan-, olie- en schorswatermolen, kadasterperceel C688, oppervlakte 284 m², kadastraal inkomen  1220 frank, opgericht voor 1834
 - voor 1834, eigenaar: de Villers-Deloose Corneille, rentenier te Mechelen
- later, erfenis: de kinderen
- 12.11.1840, verkoop: Van Reeth-Bosselaer Paulus Jacobus, wijnstoker te Mechelen (notaris Fremie)
- 08.05.1867, verkoop: a) Van Hoochten Jan Corneel, molenaar te Mechelen en b) Van Hoochten Eduard, molenaar te Mechelen (notaris Van Melckebeke)
- 24.03.1870, verkoop: a) Van Hoochten-Verspreeuwen Antoine Joseph Edouard, molenaar te Mechelen en b) Verspreeuwen Joseph, molenaar te Mechelen (notaris De Keersmaecker)
- 1875: wordt na vergroting beschreven als graan- en oliewatermolen
- 01.08.1887, verkoop: Domeinen van de Staat (notaris Delvaulx)
- 1904: wordt beschreven als graanstoommolen op perceel C689f

6. Graanmolen "Wolmolen", dubbelmolen met nr. 5, kadasterperceel C689, oppervlakte 202 m², kadastraal inkomen  3428 frank, opgericht in 1437
- voor 1834, eigenaar: Stad Mechelen
- 30.12.1869, verkoop: Ceulemans Alexandre Michel, industrieel te Court-Saint-Etienne (notaris Van Melckebeke)
- 30.12.1869, verkoop: De Bontridder-Ceulemans Jean François, industrieel te Diegem (notaris Van Acker)
- 1870: wordt na gehele vernieling terug opgebouwd en beschreven als graanwatermolen
- 1877: wordt na plaatsing van een stoommachine beschreven als graanstoommolen

In de 20ste eeuw viel de laatste molenactiviteit stil.

Op het einde van de 19de eeuw was er, vlakbij de volmolen, de "Société Anonyme des Usines Lainières de Malines & de Duffel Réunis" gevestigd. Deze "fabrique brevetée de couvertures de laine" lag aan het Raghenoplein 17.

Op 1 september 2004 besliste de gemeenteraad om het verkommerde Molenhuis te restaureren. Alvorens de eigenlijke restauratie aan te vatten werd een archeologisch onderzoek uitgevoerd.
Op 22 juni 2005 tekende Vlaams minister Dirk Van Mechelen het ministeriaal besluit met de toekenning van de restauratiepremie van € 374.000,81.
Op 3 mei 2006 werden de restauratiewerken toegewezen aan de NV PIT uit Kapellen. De werken hebben 2 jaar geduurd en het kostenplaatje van deze restauratiewerken bedroeg 725 000 euro. Het Vlaamse Gewest betaalde 370.000 euro, de stad 225.000 euro en de provincie Antwerpen 125.000 euro. De karkasrestauratie geraakte in 2008 klaar en het gebouw kon in concessie  worden gegeven. De gemeenteraad keurde hiervoor op 2 september 2008 de concessievoorwaarden goed. De stad lanceerde op 23 oktober 2008 een eerste oproep voor het in concessie geven van dit uniek gebouw; helaas werden er geen biedingen ingediend.  Daarom besloot het bestuur om de voorwaarden aan te passen; in vergadering van 30 juni 2009 heeft de gemeenteraad deze aanpassingen goedgekeurd zodat een tweede oproep gestart werd.
Het stadsbestuur besliste in september 2010 om een concessie voor 27 jaar toe te wijzen aan Joker. Vanaf 2012 heeft deze reisorganisator in het Molenhuis een ViaVia geopend.

Het Spuihuis werd gerenoveerd in 1949, 1980 en 2013. De Vlaamse overheid keurde in 2012 een premie van 29.040 euro goed voor de renovatie van het Spuihuis. Zowel de renovatie van het interieur als het exterieur zijn gepland. De totale renovatiekost bedraagt 66.387 euro.
De interieurwerken omvatten onder meer het herstellen van de plankenvloeren, het vervangen van aangetaste houten elementen, het beitsen van de houten binnenwand en het plaatsen van een ladder tussen gelijkvloers en de eerste verdieping. De werken aan de buitenkant houden vooral het reinigen en restaureren van het gevelmetselwerk samen met het herstellen van het voegwerk in. De aanbestedingsprocedure werd in februari 2013 opgestart. Het stadsbestuur voorzag in 2013 ook de opmaak van een bestek voor de renovatie van de natuurstenen rondom de sokkel van het Spuihuis.

Het gebouw is nu ingericht als Via Via Joker Reiscafé Mechelen.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap. Zitting 1977-1978, nr. 12. Bulletin van Vragen en Antwoorden, 20 juni 1978.
Minister van Nederlandse Cultuur en van Vlaamse aangelegenheden.
Vraag nr. 97 van 24 mei 1978 van de heer W. Jorissen.
Volmolen te Mechelen - Bescherming
Het antwoord van de geachte Minister op mijn vraag nr. 68 dd. 1 maart 1978 (Bulletin van Vragen en Antwoorden nr. 8 van 18 april 1978, blz. 109) betreffende het gaafhouden van het stedelijk landschap rond de Volmolen te Mechelen, kan me moeilijk bevredigen. De geachte Minister antwoordde me inderdaad dat de plannen voor de bescherming van de Volmolen te Mechelen nog ter studie liggen. In het Belgisch Sbaatsblad van 1 7 januari 1978 staat echter vermeld als nr. 25 van 46 nieuw beschermde gebouwen te Mechelen ,Raghenoplein : volmolens en molenhuis". Het gebouw is dus beschermd. Mag ik voor het overige vernemen of de procedure betreffende beschermde gebouwen in dit geval werd gevolgd en kan dc geachte Minister me de data geven van de inleiding van de procedure en van de uiteindelijke beslissing?
Antwoord:
In antwoord op zijn vraag heb ik de eer het geachte lid mede te delen dat de procedure betreffende beschermde gebouwen inderdaad werd gevolgd. Bij de ‘bescherming van de Volmolen te Mechelen werd de inleiding tot de procedure genomen op 26.4.11977 en werd de uiteindelijke beslissing getroffen op 13.12.1977.

Intekendatum: 31.01.2006, 11 u.
Molen: Mechelen (Antw.), Molenhuis van de Volmolen - overblijfsel van een watermolencomplex
Bouwheer & ontwerper: Stad Mechelen, Stedelijke infrastructuur (Paul Romeyns)
Opdracht: Restauratie; cat. D, kl. 4, o/cat. D24, kl. 4; 240 werkdagen
Plaats aanbesteding: De Zeeridder, Befferstraat 25, 2800 Mechelen
Offertes: PIT nv, Kapellen, €524.234,79; Renotec nv, Geel, €527.054,70; Monument nv, Ingelmunster, €541.608,63; Van Loy Herselt, €555.779,68; Vochten bvba, Brecht, €571.537,10; Denys nv, Wondelgem, €594.995,29; Ramast nv, Kampenhout,  €671.218,24; Van Poppel, Mechelen, €716.303,45
Toewijzing: PIT nv, Kapellen

Fotonummer: SME000102142
Collectie: Mechelen - Stadsarchief
Archieffonds / Verzameling: Iconografie
Titel: De brand van de watermolens op 20 september 1824. (vandaag de 'volmolen' aan het Raghenoplein)
Beschrijving: De De watermolens dreven een gans complex van molens aan, waarvan de schors-, zaag-, vol- en smoutmolens in de vroege ochtend van 20 september volledig uitbrandden. Door de inzet van talrijke burgers en soldaten van het garnizoen kon men de grote sluis, de graanmolens en enkele smoutmolens van het vuur redden. De oorzaak van de brand kon men niet direct achterhalen, maar er bestond een algemeen vermoeden dat het vuur was ontstaan in een slecht onderhouden zaagmolen. Door te weinig smeren van de assen was reeds in het verleden in deze molen een kleine brand ontstaan. Deze werd toen op tijd geblust. (Bron : Modern Archief, inv. nr. 5094) Links bemerkt men de koepel van de Onze Lieve Vrouw-van-Hanswijkbasiliek, rechts de sierlijke ingangspoort van de tuin van Pitzemburg. Op de rechteroever (links op de prent) is ook de 18de eeuwse bovenbouw van de middeleeuwse verdedigingstoren, alias het Ketenhuis, goed zichtbaar. Van daaruit kon met een ketting de Dijle afgesloten worden. De sluizen konden bovendien de laaggelegen weilanden voor de stadsvesten onder water zetten waardoor eventuele vijanden de stad aan deze zijde niet konden naderen.
Plaats: Mechelen
Straat: Raghenoplein
Datering: 1824
Vervaardiger: De Noter Jan-Baptist
Materiële omschrijving: Aquarel
Bijzonderheden: Origineel: C 6826
Opschriften op het origineel: "brand des waeter molens den .. September 1824 te Mechelen omtrent 6 ueren smorgens J.B. De Noter" (Onderaan, datering is niet correct)

Literatuur

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Grote Raad van Mechelen,  reg. 837, zaak nr. 15, f° 129-132, dd° 02.05.1537 - Nederlandstalig dossier).
Stadsarchief Mechelen, Modern Archief, inv. nr. 5094 (over de brand van 20.09.1823).

Werken
Geëxtendeerde sententiën Grote Raad van Mechelen, dl. III, p. 285
Neckers J., Mechelen zoals J.B. De Noter het zag, Mechelen, 1981.
H. Holemans & P. Lemmens, Molens van Klein-Brabant, Mechelen en de Rupelstreek, Nieuwkerken-Waas, Ten Bos, 1987, p. 59-64;
Frans J.B. Dirks, "Watermolens van de provincie Antwerpen", Antwerpen, 1990, p. 107-111;
M. Eeman, H. Kennis, L. Mondelaers, "Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen. Inventaris van het Cultuurbezit en Architectuur", deel 9, Gent, 1984, p. 377-380;
Lieven Denewet, "Volmolens voor wol en zeemleder in Vlaanderen en Waals-Brabant. Deel 1. Geografische en chronologische inventaris", Molenecho's, jg. 15, 1987, nrs. 2-3, 158 p. (themanummer).
G.K. Kockelberg, "De Molens van Mechelen", in: Ons Molenheem, s.l., s.d. [2005], p. 25-27, ill.;
H. Thys, "Molens in het arrondissement Mechelen, circa 1865-1870", in Heemkundig Handboekje voor de Antwerpse Kempen, Borgerhout, jg. 14, 1966, p. 3-14.

Persberichten
Theo Derkinderen, "Gerenoveerd molenhuis wordt horecazaak. Facelift van twee jaar kostte ruim 700.000 euro", in: Het Nieuwsblad, 24.06.2008.
BWB, "Mechels Molenhuis wordt Via Via Reiscafé", in: Het Nieuwsblad, 24.09.2010.
CLH, "Spuihuis wordt gerestaureerd", Het Nieuwsblad, 19.07.2011.
EVB, "Spuihuis krijgt grondige renovatie", Het Nieuwsblad, 19.01.2013.

Mailberichten
Maarten Osstyn Adegem, 02.09.2017.