Deze graanwatermolen op de Mark wordt voor het eerst vermeld in 1219, samen met de Boesmolen te Herne: "... fluvioli de marke a molendino s(an)c(t)e Waldetrudis usq(ue) ad alium molendinum quod vocatur Bosemuel ... In 1224 verkreeg het Kapittel van Sint-Waldetrudis uit Bergen (Mons) het zesde deel van de molen. In 1347 kocht het nog andere rechten op de molen; hij werd toen in erfpacht gegeven aan Coteriau de le Crombeke tegen 5 mudden graan per jaar. In 1466 was de molen overgegaan in de handen van Gerard van Pierre Colin. In 1671 was Jan Borremans er molenaar, in 1750-'60 Guillaume Van Lierde.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Orins-Rens Franciscus, molenaar te Herne
- 13.05.1845, deling; a) Orins-Rens Franciscus, de weduwe (voor vruchtgebruik) en b) de kinderen: Orins Jeanne, echtgenote De Valckeneer Pierre, herbergier te Tollembeek; Orins François, molenaar te Herne; Orins Amelie, echtgenote De Valckeneer Jozef, herbergier te Viane; Orins Christine, landbouwster te Herne; Orins Thérèse, echtgenote Paridaens Jan-Baptist, landbouwer te Herne; Orins Jozef, molenaar te Herne; Orins Carolina, religieuse te Deftinge en Orins Bernard, molenaar te Herne (samen voor naakte eigendom) (overlijden van Franciscus Orins)
-08.05.1848, verkoop: Vanholder-Dero Leon Jacobus, molenaar te Herne (notaris Wielant)
- 30.06.1879, verkoop: Van Oudenhove-Carlier Désiré, molenaar te Herne (notaris Wielant)
- 02.04.1902, verkoop: Decoen-Mertens Pieter, landbouwer te Herne (notairs Van den Berghe)
- 25.11.1911, verkoop: Thiebaut Frans, molenaar te Herne (notaris Van den Berghe)
- 01.01.1958, erfenis: a) Thiebaut Frans, de weduwe (voor vruchtgebruik) en b) Thiebaut Marie Julie (voor naakte eigendom), zonder beroep te Herne (overlijden van Frans Thiebaut)
- 20.08.1964, einde vruchtgebruik: Thiebaut Marie Julie, zonder beroep te Herne (overlijden van de weduwe Bauwens van Frans Thibaut)
- 25.01.1966, verkoop: Mergam-Dero Marcus Jan, ingenieur te Brussel (notaris Van Laer)

De molen bleef in werking tot in 1955. (De benaming "Molen van Looiken" verwijst naar de laatste molenaar). Het gebouw wordt thans als woning gebruikt. Het peil wordt geregeld door een klepstuw langs het onderslagrad (diameter 4,70 m, breed 0,50 m). Het verval wordt opgedeeld in een verval van 1 m en een verval van 0,2 m. Pegel op 31,60 m. Op de linkeroever is er bebouwing; op de rechteroever een tuin.

Onlangs werden het gebouw en het metalen onderslagrad hersteld door de huidige eigenaars Marcus Mergam-Deru uit Brussel. Het maalwerk is evenwel verdwenen. De molen verdient zeker een bescherming als monument.

Literatuur

Archieven
Archives départementales du Nord Lille, 36 H 67/742 (Archief Sint-Aubertusabdij Cambrai, met vermelding uit 1196 - waarvan evenwel bewezen werd dat het deel betreffende Herne van een latere datum is.
Algemeen Rijksarchief Brussel, Arenbergfonds, D 5 LA 7162 (anno 1619)
Algemeen Rijksarchief Brussel, Schepengriffies arrondissement Brussel, nr. 4011, a. 5 (anno 1750-1760)
Algemeen Rijksarchief Brussel, Arenbergfonds, D 52 S 816, f° 87 v. (anno 1750-1760)

Werken
L. Devillers, "Chartes du Chapitre de Sainte-Waudru de Mons", I, Bruxelles, 1899, p. 146-147; II, p. 267-270.
R. Billiet, Toponymie van Herne, Brussel, 1955.
L. Goeminne, "Het molenbezit van de abdij Sainte-Wudru te Mons in de XII° eeuw", Molenecho's, X, 1982, 23, p. 98-101.
J. Dewert, Les Moulins du Hainaut. Tome IV. Arrondissement de Mons", Bruxelles, 1938, p. 75.
H. Temperman, "Histoire de H oves et graty, 4e supplément", Annales du Cercle Archéologique d'Enghien, XX, 1981, p. 147.
R. Goffin, "Généalogie de la Famille Pauwels dite de vroede", Tablettes du Brabant, III, 1958, p. 102.
Bernard Roobaert, "Voor meyer ende scepenen van Herneghewault", Het Oude Land van Edingen en Omliggende, XVII, 1989, p. 157, noot 23.
J. Verbesselt, Het parochiewezen in Brabant..., XXV, 1993, p. 106-107.
Bernard Roobaert, "Overzicht van de molens van de streek van Edingen met hun oudste vermeldingen", Molenecho's, XXIV, 1996, nr. 3-4, p. 116-180;
vzw Tsap, "Watermolens als 'potentiële kleinschalige waterkrachtcentrales' toegepast op de Mark (bijrivier van de Dender) vanaf Edingen", in: Molenecho's, XXIV, 1996, nr. 3-4, p. 181-203;
R. Billiet, "Enkele aardrijkskundige, historische en toponymische wetenswaardigheden over de gemeente Herne", in: Eigen Schoon en de Brabander, XLIII, 1960, p. 191-202;
Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 2: arrondissement Halle-Vilvoorde (A-L)", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem", 1991;
M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
B. Roobaert, "Een overzicht van de molens van het Oude Land van Edingen en hun oudste vermeldingen", in: "Het oude Land van Edingen en Omliggende, Herne, jg. XXI, 1993, nr. 2, p. 97-133, ill.;
Jan Bauwens, "De watermolens van de 'Mark' ", in: Levende Molens, jg. 7 (1985), nr. 9, p. 69-71, ill.
A. Roeykens en R. Vannerom, "Contestatie tussen de hertog van Arenberg en molenaar Guillaume van Lierde omtrent de opbrengst van de Hernemolen 1752-1754", in "Het Oude Land van Edingen en Omliggende", jg. VII, 1979, p. 34-38, p. 92-96
Mededeling Luc Favijts, 19.03.2009.