De Galgenmolen is een achtkante houten bovenkruier. Hij werd rond 1800 gebouwd aan de noordzjide van de Grotestraat (nr. 28) in Berbroek, nabij de gerechtslinde waar galgen stonden opgesteld (vandaar de molennaam).
In 1833 kocht Michael (roepnaam Machiel) Van Grootel-Beukers, Nederlander van geboorte, de molen te Berbroek aan. Hij was molenaar op de Stevertse molen bij Steensel, die hij overgenomen had van zijn vader Willem. Machiel weigerde tijdens de oorlog, die tot de Belgische afscheiding zou leiden, om onder de wapens te gaan. Door de zaken die hij steeds in de grensstreek gedaan had, had hij veel vrienden in België, en daar zou hij dan tegen moeten strijden. Er werd een 'verdrinking' geënsceneerd, en Machiel kreeg geld om in België een nieuwe toekomst op te bouwen. Hij kocht toen de molen van Berbroek.
We zien hem aangeduid in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met een rond grondoppervlak en op de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "M(oul)in de Berbroek".
In 1851 werd de molen verrold naar zijn nieuwe standplaats op 't Gerecht onder Schulen, langs de weg Hasselt-Diest. Naast de molen stond de ‘galg’, een gerechtslinde waar vroeger recht gesproken werd. Vandaar de nieuwe naam Galgenmolen, ook al was Van Grootels molen (naar de molenaars) veruit de populairste naam.
De reden voor de verplaatsing was dat molenaar Michael Van Grootel bij de molen niet voldoende grond kon aankopen van de vroegere moleneigenaar om er een huis te bouwen. Bij het verrollen van de molen kreeg hij hulp van personeel van de graanstokerij van Herk, die hij als klant had. Zodra het karwei er op zat, tracteerde Machiel jenever. Of de alcohol niet goed samenging met de vermoeidheid, of dat er teveel giftige alcohol in de jenever terecht gekomen was, blijft een raadsel, maar feit is dat alle werklieden ziek werden, en Machiel overleed.
Bij deling in 1892 kwam de molen in handen van Jan Rodiers-Van Grootel en na het overlijden van Jan in 1910 van zijn weduwe en kinderen. Molenaar Theodoor Rodiers kreeg in 1930 bij het scherpen van de molenstenen een stuk metaal in het linkeroog, waarbij hij het gezicht uit dat oog verloor. In 1967 vierden "Dore en Lewis van de molen" hun 60ste huwelijksverjaardag.
De molen werd in 1954 overgebracht naar het provinciaal domein Bokrijk. Daar werd hij opgebouwd, evenwel zonder aanbreng van schaliebedekking op het planken beschot. Hierdoor ontstond een grote kans op waterinsijpeling.
In 1986 werd de molen gedemonteerd door molenmaker Walter Mariman uit Zele uit veiligheidsoverwegingen. Hierbij werd het achtkant verticaal doormidden gezaagd. Bij de heropbouw werd geopteerd voor een andere loatie binnen Bokrijk. Dat had te maken met de vochtigheid van de eerste locatie. Vandaar plaatsing op een andere plek, deze keer op een aarden wal of belt. De uitvoering gebeurde door molenmaker Rik Caers uit Retie en werd pas in 1997 voltooid. Bij de heropbouw werden o.m. 7 achtkantstijlen vernieuwd, nieuwe vloeren, nieuw gevlucht en nieuwe bekleding van het achtkant (opnieuw schaliën, vanaf 1954 waren het gepotdekselde planken).
De inrichting van de zolders is wel bijzonder: onderaan is bergruimte, daarboven is de meelzolder en dan de steenzolder waar zich ook het luiwerk bevindt. Op het vangwiel staat, slordig geschilderd, het jaartal 1889.
De molen is uitgerust met een gietijzeren askop van de firma Van Aerschot uit Herentals. Tot in 2006 had de molen te kampen met technische problemen. De vaste berriebalken waren een 4-tal cm doorgezakt in het midden. Hierdoor lag een voeghout op het boventafelment en kruide de molen zeer moeilijk en dan alleen nog maar krimpend, dus als de wind iets ruimde moest de molen 360 graden gekruid worden (hetgeen neerkwam op ongeveer 45 minuten kruitijd). Er werd door de molenaar voorgesteld de kap op te krikken en dan de berriebalken te versterken met 2 L-profielen van 200/200/20. Het probleem is thans verholpen. In 2006 kreeg de molen een nieuwe kruihaspel. Het spoorwiel en de rondsels zijn fraai rood geschilderd.
De eikenhouten pestelroeden, die in slechte staat waren, werden in 2011 uit veiligheidsoverwegingen verwijderd.
Op 1 juni 2017 startten nieuwe restauratiewerken door Adriaens Molenbouw bv uit Weert, naar een ontwerp van architect Patrick Vanroy uit Meerhout, als eerste gebouw in de reeks restauraties van het domein, in het kader van een meerjarenovereenkomst met het Agentschap Onroerend Erfgoed van de Vlaamse Overheid.
De molen werd opnieuw maalvaardig gemaakt Er werd o.m. een nieuw houten pestelkruis gestoken. Op 18 april 2018 volgde de inhuldiging, met o.a. de aanwezigheid van Vlaams minister-president Geert Bourgeois.
De molen is uitwendig bezoekbaar tijdens de openingsuren van het Openluchtmuseum, van 1 april tot 1 oktober. Op geregelde tijdstippen geeft de molen draai- en maaldemonstraties en is hij ook inwendig te bezoeken zijn.
Zie ook: Berbroek, Molen Van Groote Schulen, Galgenmolen, Molen Rodiers
Lieven DENEWET, Herman HOLEMANS, Rob SIMONS
Aanvullende informatie
Intekendatum: voorjaar 2006 Molen: Genk-Bokrijk (Limb.), Galgenmolen - houten achtkante bergmolen Bouwheer & ontwerper: Provincie Limburg, Het Domein Bokrijk vzw, Genk, (Kristien Ceyssens, architect-technische dienst) Opdracht: Oplossen kruiproblemen, veroorzaakt door het doorbuigen van de zetelbalken waardoor de kap op het boventafelment kwam te liggen Toewijzing: Adriaens Molenbouw bv, Weert (Ned.)
"Meerjaren-premieovereenkomst voor restauratie Openluchtmuseum Bokrijk", www. limburg.be (09.09.2016). De Vlaamse regering kent op initiatief van Geert Bourgeois, Vlaams minister-president en Vlaams minister van Onroerend Erfgoed, een premie toe van 14,5 miljoen euro aan vzw Domein Bokrijk voor de restauratie van het onroerend erfgoed in het Openluchtmuseum in Bokrijk voor de periode 2017-2021. Het Openluchtmuseum Bokrijk herbergt een unieke verzameling authentieke gebouwen met huisraad en bijhorend alaam, afkomstig uit verschillende Vlaamse regio’s en tijdsperiodes. Dankzij deze indrukwekkende verzameling representatief onroerend erfgoed van 120 historische gebouwen is het Openluchtmuseum sinds 1996 beschermd als monument. De historische gebouwen vormen de kern van het Openluchtmuseum dat een jarenlange ervaring heeft met het onderhoud van zijn gebouwenbestand. Tijdens de opmaak van een masterplan werd echter duidelijk dat een grondige en duurzame restauratie van het patrimonium zich opdringt. Gelet op de omvang van het project en de complexiteit ervan ging men over tot de aanvraag van een meerjaren-premieovereenkomst. De Vlaamse regering besliste vandaag om tegemoet te komen aan deze vraag en sluit met vzw Openluchtmuseum Bokrijk een meerjarige overeenkomst van 14,5 miljoen euro, gespreid over vijf fases voor een periode van vijf jaar. Aangezien het museum erkend is als open erfgoed, dekt de premie zowat 80 % van de geraamde kosten. Dankzij deze ondersteuning start een grootschalige restauratiecampagne van de verschillende gebouwen, een primeur voor het openluchtmuseum. De provincie Limburg engageert zich voor de bijkomende financiering waarbij ook de bijkomende kosten voor ontwerpdossiers, voorafgaand onderzoek, erelonen en niet-betoelaagbare werken inbegrepen zijn. De timing van de werken is strikt vastgelegd. Hierbij werd rekening gehouden met de museale projecten die in Bokrijk op stapel staan zoals "bokrijk brandmerkt" (in museumdeel Kempen) of "De Wereld van Bruegel" (2019). Concreet gaat Bokrijk onmiddellijk van start met de restauratie van elf historische gebouwen, waaronder de water- en windmolens en de kerk uit Erpekom in museumdeel Kempen. Gespreid over een periode van vijf jaar zullen alle monumenten in het Openluchtmuseum aan de beurt komen. Deze werken zullen voor de nodige bedrijvigheid zorgen in het Openluchtmuseum dat in 2018 haar 60-jarig bestaan viert. Ze maken een bezoek aan het museum ook extra interessant. De bezoekers krijgen zo een beter zicht op de uiteenlopende bouwtechnieken die bij een restauratie komen kijken, waaronder ook traditioneel vakwerk zoals lemen, vitsen en strodekken. En na 2021 kan Bokrijk helemaal opgeknapt een volgende fase in zijn geschiedenis tegemoet gaan. Achtergrondinformatie: geschiedenis van het museum Het domein kwam via de graven van Loon in 1252, als bos “Buscurake” genaamd, in het bezit van de cisterciënzerinnenabdij van Herkenrode, die het gebied beboste, er visvijvers aanlegde en het als landbouwgebied ontgon. De abdij liet het domein tot de Franse Revolutie uitbaten. Oorspronkelijk maakte het domein deel uit van het grondgebied Hasselt, maar na een twist tussen Hasselt en Herkenrode (1550- 1556) kwam het in bezit van Genk. Een oudere hoeve, gelegen op de plaats van het huidige kasteel, werd in 1744-1745 vervangen door een herenwoning met hoeve. In 1938 kocht de provincie Limburg het kasteeldomein van Bokrijk van de Belgische Boerenbond. Het 540 hectare groot domein bestond toen uit akkerland, bos, moeras, vijvers en weide. In de jaren veertig van de vorige eeuw werd al het idee geopperd om op het domein een Openluchtmuseum op te richten, naar Scandinavisch model. In 1953 gaf de bestendige deputatie van Limburg, onder impuls van Louis Roppe, het startschot voor de oprichting. Men wilde met het museum vooral verhinderen dat gebouwen met culturele of historische waarde zouden verdwijnen. Met de naoorlogse industriële versnelling en de toenemende welvaart dreigde het Vlaamse woonlandschap op korte tijd verloren te gaan. Het museum werd officieel geopend in 1958 onder leiding van conservator Dr. Jozef Weyns. Onder zijn impuls werd er een wetenschappelijk verantwoord museum opgebouwd. Hoewel het oudste gebouw van 1507 dateert, bestaat de collectie hoofdzakelijk uit bouwwerken van de late 17de tot het einde van de 19de eeuw. De nadruk ligt vooral op landbouwhoven en –schuren. Daarnaast zijn ook gebouwen die een grote rol spelen in het dorpsleven (smid, school, kerk, herberg en handwerkers- en nijverheidsgebouwen) in de collectie opgenomen.
"Meerjarenpremieovereenkomst voor restauratie Openluchtmuseum Bokrijk", geertbourgeois.be (09.09.2016) De Vlaamse regering kent op initiatief van Geert Bourgeois, Vlaams minister-president en Vlaams minister van Onroerend Erfgoed, een premie toe van 14,5 miljoen euro aan vzw Domein Bokrijk voor de restauratie van het onroerend erfgoed in het Openluchtmuseum in Bokrijk voor de periode 2017-2021. Het Openluchtmuseum Bokrijk herbergt een unieke verzameling authentieke gebouwen met huisraad en bijhorend alaam, afkomstig uit verschillende Vlaamse regio’s en tijdsperiodes. Dankzij deze indrukwekkende verzameling representatief onroerend erfgoed van 120 historische gebouwen is het Openluchtmuseum sinds 1996 beschermd als monument. De historische gebouwen vormen de kern van het Openluchtmuseum dat een jarenlange ervaring heeft met het onderhoud van zijn gebouwenbestand. Tijdens de opmaak van een masterplan werd echter duidelijk dat een grondige en duurzame restauratie van het patrimonium zich opdringt. Gelet op de omvang van het project en de complexiteit ervan ging men over tot de aanvraag van een meerjarenpremieovereenkomst. De Vlaamse regering besliste vandaag om tegemoet te komen aan deze vraag en sluit met vzw Openluchtmuseum Bokrijk een meerjarige overeenkomst van 14,5 miljoen euro, gespreid over vijf fases voor een periode van vijf jaar. Aangezien het museum erkend is als open erfgoed, dekt de premie zowat 80% van de geraamde kosten. Dankzij deze ondersteuning start een grootschalige restauratiecampagne van de verschillende gebouwen, een primeur voor het openluchtmuseum. De provincie Limburg engageert zich voor de bijkomende financiering waarbij ook de bijkomende kosten voor ontwerpdossiers, voorafgaand onderzoek, erelonen en niet-betoelaagbare werken inbegrepen zijn. De timing van de werken is strikt vastgelegd. Hierbij werd rekening gehouden met de museale projecten die in Bokrijk op stapel staan zoals ‘bokrijk brandmerkt’ (in museumdeel Kempen) of ‘De Wereld van Bruegel’ (2019). Concreet gaat Bokrijk onmiddellijk van start met de restauratie van elf historische gebouwen, waaronder de water- en windmolens en de kerk uit Erpekom in museumdeel Kempen. Gespreid over een periode van vijf jaar zullen alle monumenten in het Openluchtmuseum aan de beurt komen. Deze werken zullen voor de nodige bedrijvigheid zorgen in het Openluchtmuseum dat in 2018 haar 60-jarig bestaan viert. Ze maken een bezoek aan het museum ook extra interessant. De bezoekers krijgen zo een beter zicht op de uiteenlopende bouwtechnieken die bij een restauratie komen kijken, waaronder ook traditioneel vakwerk zoals lemen, vitsen en strodekken. En na 2021 kan Bokrijk helemaal opgeknapt een volgende fase in zijn geschiedenis tegemoet gaan. Quotes Geert Bourgeois. Vlaams minister-president en Vlaams minister bevoegd voor Onroerend Erfgoed: “Door gebruik te maken van de procedure van de meerjarige subsidieovereenkomsten slagen we er in om, grote of langdurige werkzaamheden, aan een of meer beschermde goederen versneld af te ronden. We bieden jaarlijks een premie aan waarmee de vzw Bokrijk haar patrimonium op korte termijn kan restaureren. Het Openluchtmuseum van Bokrijk verkreeg ook de erkenning als open erfgoed en blijft voor iedereen toegankelijk tijdens de werken”. Igor Philtjens, voorzitter van vzw Het Domein Bokrijk en gedeputeerde van Toerisme, Cultuur en Erfgoed: “We zijn verheugd met deze overeenkomst, het museum verzamelt immers een unieke collectie erfgoed met huizen, schuren, kapellen en andere constructies uit heel Vlaanderen. Dankzij deze structurele aanpak en de Vlaamse betoelaging kunnen we ons patrimonium op een duurzame manier klaarmaken voor de volgende generaties.” Achtergrondinformatie: Geschiedenis van het museum Het domein kwam via de graven van Loon in 1252, als bos “Buscurake” genaamd, in het bezit van de cisterciënzerinnenabdij van Herkenrode, die het gebied beboste, er visvijvers aanlegde en het als landbouwgebied ontgon. De abdij liet het domein tot de Franse Revolutie uitbaten. Oorspronkelijk maakte het domein deel uit van het grondgebied Hasselt, maar na een twist tussen Hasselt en Herkenrode (1550- 1556) kwam het in bezit van Genk. Een oudere hoeve, gelegen op de plaats van het huidige kasteel, werd in 1744-1745 vervangen door een herenwoning met hoeve. In 1938 kocht de provincie Limburg het kasteeldomein van Bokrijk van de Belgische Boerenbond. Het 540 hectare groot domein bestond toen uit akkerland, bos, moeras, vijvers en weide. In de jaren veertig van de vorige eeuw werd al het idee geopperd om op het domein een Openluchtmuseum op te richten, naar Scandinavisch model. In 1953 gaf de bestendige deputatie van Limburg, onder impuls van Louis Roppe, het startschot voor de oprichting. Men wilde met het museum vooral verhinderen dat gebouwen met culturele of historische waarde zouden verdwijnen. Met de naoorlogse industriële versnelling en de toenemende welvaart dreigde het Vlaamse woonlandschap op korte tijd verloren te gaan. Het museum werd officieel geopend in 1958 onder leiding van conservator Dr. Jozef Weyns. Onder zijn impuls werd er een wetenschappelijk verantwoord museum opgebouwd. Hoewel het oudste gebouw van 1507 dateert, bestaat de collectie hoofdzakelijk uit bouwwerken van de late 17de tot het einde van de 19de eeuw. De nadruk ligt vooral op landbouwhoven en –schuren. Daarnaast zijn ook gebouwen die een grote rol spelen in het dorpsleven (smid, school, kerk, herberg en handwerkers- en nijverheidsgebouwen) in de collectie opgenomen. Foto's van het openluchtmuseum op de website Onroerend Erfgoed: https: // www. onroerenderfgoed.be/nl/over-ons/voor-de-pers Meer technische informatie: htttps: // inventaris.onroerenderfgoed.be / aanduidingsobjecten / 2489 Contact Lisa Lust Adjunct-woordvoerder van Geert Bourgeois, minister-president en Vlaams minister van Buitenlands Beleid en Onroerend Erfgoed Tel: 02 552 60 80 – GSM: 0476 493 426 lisa.lust@ vlaanderen.be Miet Feytons Perscontact voor het Domein Bokrijk Tel: 011 26 53 18 - GSM: 0496 48 32 58 miet.feytons @ limburg.be
-----------------------------
"Meerjarenovereenkomst voor restauratie Bokrijk", Bouwkroniek, 16.09.2016 / 10.11.2016 (bijgewerkt) De Vlaamse regering kent op initiatief van Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Geert Bourgeois een premie van 14,5 miljoen ' toe aan vzw Domein Bokrijk voor de restauratie van het onroerend erfgoed in het Openluchtmuseum in Bokrijk voor de periode van 2017 tot 2021. Openluchtmuseum Bokrijk herbergt een unieke verzameling authentieke gebouwen met huisraad en bijhorend alaam uit verschillende Vlaamse regio's en tijdsperiodes. Dankzij deze indrukwekkende verzameling representatief onroerend erfgoed van 120 historische gebouwen is het openluchtmuseum sinds 1996 beschermd als monument. Masterplan De historische gebouwen vormen de kern van het openluchtmuseum dat een jarenlange ervaring heeft met het onderhoud van zijn gebouwenbestand. Tijdens het opstellen van een masterplan werd echter duidelijk dat een grondige en duurzame restauratie van het patrimonium zich opdringt. Gelet op de omvang van het project en de complexiteit ervan ging men over tot de aanvraag van een meerjarenpremieovereenkomst. De Vlaamse regering besliste zopas om tegemoet te komen aan deze vraag en sluit met vzw Openluchtmuseum Bokrijk een meerjarige overeenkomst van 14,5 miljoen ', gespreid over vijf fases voor een periode van vijf jaar. Omdat het museum erkend is als open erfgoed dekt de premie zowat 80% van de geraamde kosten. Dankzij deze ondersteuning start een grootschalige restauratiecampagne van de verschillende gebouwen, een primeur voor het openluchtmuseum. De provincie Limburg engageert zich voor de bijkomende financiering waarin ook de bijkomende kosten voor ontwerpdossiers, voorafgaand onderzoek, erelonen en niet-betoelaagbare werken begrepen zijn. De timing van de werken is strikt vastgelegd. Hierbij werd rekening gehouden met de museale projecten die in Bokrijk op stapel staan zoals 'Bokrijk brandmerkt' (in museumdeel Kempen) of 'De Wereld van Bruegel' (2019). Concreet gaat Bokrijk onmiddellijk van start met de restauratie van elf historische gebouwen, waaronder de water- en windmolens en de kerk uit Erpekom in museumdeel Kempen. Gespreid over een periode van vijf jaar zullen alle monumenten in het openluchtmuseum aan de beurt komen. Lemen en vitsen Deze werken zullen voor heel wat bedrijvigheid zorgen in het museum, dat in 2018 zijn 60-jarige bestaan viert. Ze maken een bezoek aan het museum ook extra interessant. De bezoekers krijgen zo een beter zicht op de uiteenlopende bouwtechnieken die bij een restauratie komen kijken, waaronder ook traditioneel vakwerk zoals lemen, vitsen en strodekken. En na 2021 kan Bokrijk helemaal opgeknapt een volgende fase in zijn geschiedenis tegemoet gaan. 'Dankzij de procedure van de meerjarige subsidieovereenkomsten kunnen we grote of langdurige werkzaamheden aan één of meer beschermde goederen versneld afronden. We bieden jaarlijks een premie aan waarmee de vzw Bokrijk zijn patrimonium op korte termijn kan restaureren. Het Openluchtmuseum van Bokrijk verkreeg ook de erkenning als open erfgoed en blijft voor iedereen toegankelijk tijdens de werken', stelt minister Bourgeois. Igor Philtjens, voorzitter van vzw Het Domein Bokrijk en gedeputeerde van Toerisme, Cultuur en Erfgoed, is verheugd met de overeenkomst. 'Het museum verzamelt immers een unieke collectie erfgoed met huizen, schuren, kapellen en andere constructies uit heel Vlaanderen. Dankzij deze structurele aanpak en de Vlaamse betoelaging kunnen we ons patrimonium op een duurzame manier klaarmaken voor de volgende generaties', besluit Philtjens. Hoewel het oudste gebouw van Bokrijk dateert van 1507 bestaat de collectie hoofdzakelijk uit bouwwerken van de late zeventiende tot het einde van de negentiende eeuw. De nadruk ligt vooral op landbouwhoven en 'schuren. Daarnaast zijn ook gebouwen die een grote rol spelen in het dorpsleven (smid, school, kerk, herberg en handwerkers- en nijverheidsgebouwen) in de collectie opgenomen.
---------------
"Vlaamse Regering keurt 'meerjaren-premieovereenkomst' voor restauraties in Bokrijk goed", www. igorphiltjens.be (09.09.2016) De Vlaamse Regering heeft op vrijdag 9 september een ‘meerjaren-premieovereenkomst’ voor Bokrijk goedgekeurd. Door de erkenning van het Openluchtmuseum van Bokrijk als ‘Open Erfgoed’ kan Bokrijk bij toekomstige restauraties rekenen op een co-financiering van 80% met Vlaamse middelen. “Alle noodzakelijke werken zijn in een meerjarenplan gegoten dat vanaf nu in uitvoering gaat”, zegt Igor Philtjens, voorzitter van vzw Het Domein Bokrijk en gedeputeerde van Toerisme, Cultuur en Erfgoed. “In de periode 2017 tot 2021 worden alle 120 monumenten en landschappen onder handen genomen. Dankzij deze structurele aanpak en de Vlaamse betoelaging kunnen we ons patrimonium op een duurzame manier klaarmaken voor de volgende generaties.” Uitzondering in erfgoeddecreet Het Openluchtmuseum van Bokrijk valt sinds 1996 onder het beschermingsbesluit voor monumenten en landschappen. Dit houdt in dat alle 120 historische gebouwen in het museum – en het museum in zijn geheel – als een geklasseerd landschap en geklasseerde monumenten zijn erkend. In mei 2014 keurde de Vlaamse Regering het nieuwe Onroerend-erfgoeddecreet goed. Dit decreet legt strengere voorwaarden op waaraan een monument moet voldoen om subsidies te verkrijgen, wat zou betekenen dat het Openluchtmuseum – net zoals de overige provinciale gebouwen – geen beroep meer kon doen op Vlaamse premies bij restauratiewerken. “Na intensieve gesprekken met minister-president Geert Bourgeois, Vlaams minister van Buitenlands Beleid en Onroerend Erfgoed, en met het Agentschap Onroerend Erfgoed werd voor Bokrijk een uitzondering gemaakt in het nieuwe decreet. Het museum verzamelt immers een unieke collectie erfgoed met huizen, schuren, kapellen en andere constructies uit heel Vlaanderen. Enkel een langdurige overeenkomt kan garanties bieden om dit waardevol historisch patrimonium in stand te houden”, aldus gedeputeerde Igor Philtjens. Die overeenkomst tussen de Vlaamse Regering en het provinciebestuur Limburg is nu dus een feit. Alle noden gebundeld Ter voorbereiding voerde het studiebureau Studio Roma, in opdracht van de deputatie van de provincie Limburg, een grondige audit uit van alle museumgebouwen en -erven. Zo werden alle noodzakelijke restauratie- en onderhoudswerken nauwkeurig in kaart gebracht. Op basis van deze studie kunnen de werken op korte, middellange en lange termijn ingepland worden. Er werd eveneens een beheersplan opgesteld dat alle aspecten met betrekking tot de ontsluiting van Bokrijk als erfgoedsite, het praktische beheer en de publiekswerking bundelt. Dit is een voorwaarde bij de erkenning als ‘Open Erfgoed’. De totale kost om alle 120 monumenten te restaureren wordt geraamd op 20.000.000,00 euro (incl. btw). Hiervan neemt Vlaanderen 80% voor haar rekening. De provincie Limburg engageert zich voor de bijkomende financiering waarbij ook de bijkomende kosten voor ontwerpdossiers, voorafgaand onderzoek, erelonen en niet-betoelaagbare werken inbegrepen zijn. Uitvoering op korte termijn De timing van de werken is strikt vastgelegd. Hierbij werd rekening gehouden met de museale projecten die in Bokrijk op stapel staan zoals ‘bokrijk brandmerkt’ (in museumdeel Kempen) of ‘De Wereld van Bruegel’ (2019). Concreet gaat Bokrijk onmiddellijk van start met de restauratie van 11 historische gebouwen, waaronder de water- en windmolens en de kerk uit Erpekom in museumdeel Kempen. Gespreid over een periode van 5 jaar zullen alle monumenten in het Openluchtmuseum aan de beurt komen. Deze werken zullen voor de nodige bedrijvigheid zorgen in het Openluchtmuseum dat in 2018 haar 60-jarig bestaan viert. Ze maken een bezoek aan het museum ook extra interessant. De bezoekers krijgen zo een beter zicht op de uiteenlopende bouwtechnieken die bij een restauratie komen kijken, waaronder ook traditioneel vakwerk zoals lemen, vitsen en strodekken. En na 2021 kan Bokrijk helemaal opgeknapt een volgende fase in zijn geschiedenis tegemoet gaan.
TvD, "22 miljoen euro voor volledige restauratie openluchtmuseum Bokrijk", Het Belang van Limburg, 09.09.2016. Genk - De Vlaamse regering heeft zonet beslist om 14,5 miljoen euro vrij te maken voor de volledige restauratie van het onroerend erfgoed in het Openluchtmuseum Bokrijk. De totale kostprijs van de werken bedraagt om en bij de 22 miljoen euro. Met dat geld worden de komende vijf jaar alle huisjes en monumenten gerestaureerd. Het openluchtmuseum Bokrijk telt zo’n 120 historische gebouwen, afkomstig uit verschillende Vlaamse regio’s en tijdsperiodes. De afgelopen jaren werd duidelijk dat een grondige restauratie van dat onroerend erfgoed zich opdrong. Daarom maakt de Vlaamse regering nu dus 14,5 miljoen euro vrij. In totaal gaat het om een investering van zo’n 18 miljoen euro. “Door gebruik te maken van de procedure van de meerjarige subsidieovereenkomsten slagen we er in om grote of langdurige werkzamheden aan een of meer beschermde goederen versneld af te ronden. Daardoor kan Bokrijk op korte termijn haar patrimonium restaureren”, zegt minister-president Geert Bourgeois (N-VA), die ook bevoegd is voor Onroerend Erfgoed. De restauratiewerken zullen plaatsvinden tussen 2017 en 2021. Het museum blijft al die tijd open. Voor de timing werd rekening gehouden met de museale projecten die in Bokrijk op stapel staan zoals ‘bokrijk brandmerkt’ of ‘De Wereld van Bruegel’ (2019). Concreet gaat Bokrijk onmiddellijk van start met de restauratie van elf historische gebouwen, waaronder de water- en windmolens en de kerk uit Erpekom in museumdeel Kempen. Gespreid over een periode van vijf jaar zullen alle monumenten in het Openluchtmuseum aan de beurt komen. De werken zullen vanzelfsprekend voor de nodige bedrijvigheid zorgen, maar het Openluchtmuseum – dat in 2018 haar 60-jarig bestaan viert – wil van de gelegenheid gebruik maken om bezoekers te laten kennismaken met authentieke restauratietechnieken, zoal lemen, vitsen en strodekken. Zo moet ook de restauratie een attractie op zich worden. “We zijn verheugd met deze overeenkomst, het museum verzamelt immers een unieke collectie erfgoed met huizen, schuren, kapellen en andere constructies uit heel Vlaanderen. Dankzij deze structurele aanpak en de Vlaamse betoelaging kunnen we ons patrimonium op een duurzame manier klaarmaken voor de volgende generaties”, aldus Igor Philtjens, voorzitter van vzw Het Domein Bokrijk en gedeputeerde van Toerisme, Cultuur en Erfgoed.
-------------
Koen Mortelmans, "Vlaanderen investeert in restauratie Openluchtmuseum Bokrijk", engineeringnet. be (17.11.2016) Geert Bourgeois (N-VA) kent als Vlaams minister van onroerend erfgoed een premie toe van 14,5 miljoen euro voor restauraties van gebouwen in het Openluchtmuseum Bokrijk (Genk). Bokrijk start onmiddellijk met de restauratie van elf historische gebouwen, waaronder de water- en windmolens en de kerk uit Erpekom in museumdeel Kempen. De uitvoering van de werken maakt een bezoek aan het museum extra interessant. De bezoekers krijgen zo een beter zicht op de uiteenlopende bouwtechnieken die bij een restauratie komen kijken, waaronder ook traditioneel vakwerk zoals lemen, vitsen en strodekken.
Literatuur
- J. Weyns, "Over klasseren en overbrengen van molens", Ons Heem, XI, 1956, p. 165. - J. Weyns, "Het openluchtmuseum te Bokrijk. Beer- of koffiepotmolen", in: Ons Heem, XII, 1957, p. 34, 48 en 57. - (J.) W(eyns), Achtkantmolen", Ons Heem, XI, 1957, p. 187. - A.L(owyck), "Molens werden gered", Ons Heem, XVIII, 1963, p. 127. - J. Weyns, "Omstandige gids van het openluchtmuseum te Bokrijk", Beringen, 1967. - H. Holemans, "Tweemaal verplaatste windmolens III", Ons Heem, XXII, 1968, p. 234-235. - J. Aerts, "Historische schets van de gemeente en parochie Schulen", Schulen, 1969. W. Smet & H. Holemans, "Limburgse windmolens in heden en verleden", Nieuwkerken-Waas, 1981, p. 52, 54, 159. - Els De Kinderen, "Een gesprek met conservator Laenen van Bokrijk - Naar een heropleving van ambachtelijk werk?", in: De Belgische Molenaar en Levende Molens, jg. 77 (1982), nr. 5 (mei), p. 98-100. - M. Laenen, Openluchtmuseum Bokrijk, Cultura Nostra, Musea in België, Brussel, 1986. - M. Laenen, Gids van het Openluchtmuseum Bokrijk, Brussel, 1989.- - Nico Jurgens, "Nieuwe feiten over het zetelkruiwerk", Levende Molens, december 1993. Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996. - P. Bauters, "Inhuldiging van de hernieuwde molen uit Schulen in het Openluchtmuseum Bokrijk, 8 juli 1997", in: Natuur- en Stedenschoon, LXVI, 1997, nr. 4, p. 27-29. - F. Dirks, "De molen uit Schulen in heropbouw in Bokrijk", in: Natuur- en Stedeschoon, LXVII, 1998, nr. 2, p. 35.
Mededelingen - W.A. van Grootel uit Eindhoven, 25 september 1991, aan Nico Jurgens uit Hoorn over de aankoop van de molen in 1833. Hij gaf enkele aanvullingen en correcties op het artikel in het Belang van Limburg van 4 december 1975 . Al deze informanten noemen hun familielid Machiel. Die laatste was een oom van de vader van W.A. van Grootel. - Ton Slings & Johan Boulanger, 10.04.2012. - Liliane Deferm, kleindochter van Martha Rodiers, dochter van de laatste molenaar Jan Rodiers en Margaretha Van Grootel, 28.04.2014.
Persberichten - "Molenverplaatsing", Gazet van Antwerpen, 16.11.1957. - D.S., "Dore en Lewis van de molen in 't diamant te Schulen", Het Volk, 11.09.1967. - Bdh., "Dore leefde van de wind. Dore en Lewis van de windmolen te Schulen zijn 60 jaar getrouwd", Het Nieuwsblad, 13.09.1967. - L. Cops, "De kinderen van de molen", Het Belang van Limburg, 04.12.1975 (vraaggesprek met Eugène en Martha Rodiers, nazaten van Machiel van Grootel). - TvD, "22 miljoen euro voor volledige restauratie openluchtmuseum Bokrijk", Het Belang van Limburg, 09.09.2016. - Redactie, "3,2 miljoen euro voor restauratie van openluchtmuseum Bokrijk", Limburg Actueel, 20.06.2017. - Erik Evens, "Molen van Schulen is eerste restauratie van 120 huisjes Bokrijk. 'Molen op boomstammen verhuisd", Het Belang van Limburg, 20.04.2018. - Erik Evens, "Inhuldiging Galgenmolen Berbroek", Het Belang van Limburg, 20.04.2018. - "Genk: Windmolen Schulen is aftrap van grootschalige restauratiecampagne", limburgnieuws.be, (20.04.2018). - Xavier Lenaers, "Heel Bokrijk tot 2021 in de stellingen'. 22,5 miljoen euro voor restauratie 120 huizen", Het Laatste Nieuws, 20.04.2018. - Caroline Vandenreyt, "Boksrijk bestaat 60 jaar: "Dankzij trappist in Bokrijk is Fordfabriek er gekomen", Het Belang van Limburg, 30.03.2018. - CN, "Molen van Schulen is eerste van 120 te restaureren historische gebouwen in Bokrijk", Het Belang van Limburg, 19.04.2018.
Websites "Meerjarenpremieovereenkomst voor restauratie Openluchtmuseum Bokrijk", geertbourgeois.be (09.09.2016) "Meerjaren-premieovereenkomst voor restaurtie Openluchtmuseum Bokrijk", www. limburg.be (09.09.2016). "Meerjarenovereenkomst voor restauratie Bokrijk", Bouwkroniek, 16.09.2016 / 10.11.2016 (bijgewerkt) "Vlaamse Regering keurt 'meerjaren-premieovereenkomst' voor restauraties in Bokrijk goed", www. igorphiltjens.be (09.09.2016) Koen Mortelmans, "Vlaanderen investeert in restauratie Openluchtmuseum Bokrijk", engineeringnet. be (17.11.2016) "Projectmanager (Restauratie Openluchtmuseum Bokrijk"), talentlink.be (02.11.2016)
Genk-Bokrijk, Limburg
