De Hostensmolen is een stenen stellingmolen, thans enkel ingericht om graan te malen, aan de noordzijde van de Kruiswegestraat, achter de huisnummers 6-8.

Aanvankelijk stond hier een houten driezolder-staakmolen ingericht als koren- en oliemolen. Deze werd in 1774 gebouwd door Vincent Scheere. In 1834 was griffier Jan-Baptist Vincent eigenaar en in 1842 zijn zoon Vincentius Vincent.

Deze houten molen werd in 1865 omgevormd tot een stenen windmolen, om graan te malen en olie te slaan. Dat gebeurde op initiatief van molenaar Ferdinand Hoste, gehuwd met Maria-Julia Vincent en eigenaar sinds 1849. Later in de 19de eeuw (nog voor 1880) werd de romp verhoogd, zodat een stenen stellingmolen bekomen werd.

Er is nog geen molen te zien op de Ferraiskaart (ca. 1773) die heel kort voor de oprichting werd getekend. Op de topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1860) vinden we de benaming "M(oul)in St. Vincent", een grappige vergissing. De molen werd immers vernoemd naar eigenaar Vincent, maar de kaartenmaker maakte er een "Sint-Vincent" van...

De benaming Kruiswegemolen, zoals die in de jaren 1960-1990 gangbaar was, is nu verlaten ten voordele van Hostens molen. De reden is dat de benaming Kruiswegemolen niet correct was, aangezien het een andere (verdwenen) Ruiseleedse molen betrof (zie op onze database van verdwenen molens).

In 1885 werd een stoommachine geplaatst die in 1910 weer verwijderd werd.

De molen bleef niet van ongevallen gespaard:
- 25 november 1880: de askop viel van de molenas terwijl de molen rustig draaide. Hierdoor stuikten de pestels en einden op de grond, waarbij ze de halve gaanderij meesleurden in de val.
- 1892: nieuwe breuk van de askop; werd vervangen
- 25 augustus 1909, rond 16 uur: blikseminslag, waarbij een molenwiek werd afgerukt en ook aan de molen zelf nogal veel schade werd toegebracht.
- 20 augustus 1911: bliksminslag, wiekenkruis vernield

Bij de bevrijding op 8 september 1944 werd de molen door twee obussen geraakt, vermoedelijk afgevuurd door de Poolse soldaten. De kanonnen stonden opgesteld aan café “Schietspoele”, in de Schietpoelstraat. Gelukkig waren er geen vitale onderdelen getroffen. (Melding door molenaar Willy Hoste aan Robert Hoste). De twee inslagen gebeurden in de kuip boven de gaanderij. Tot aan de restauratie in de jaren 2000 waren de herstelde obusgaten nog goed te zien.

De molen werd in 1959 hersteld, waarbij één roede verdekkerd werd. De windmolen werd weer in gebruik genomen, maar twee jaar later weer stilgelegd, want economisch niet meer rendabel. Werd nog verhuurd in 1970 aan August Goethals en in 1973 aan Eduard Lampaert. Vanaf 1985 werden een aantal herstellingswerken uitgevoerd, waarbij - onder impuls van de Werkgroep West-Vlaamse Molens, financiële ondersteuning werd bekomen van de Koning Boudewijnstichting.

De molen werd aangekocht door het gemeentebestuur in december 1997 en werd volledig gerestaureerd (molenmaker: Roland Wieme uit Deinze) en uitgebreid met een polyvalente zaal en een sanitair blok. Hij werd opnieuw geopend in september 2001. Vrijwillig molenaar Marc Gelaude uit Ruiselede werd in 2011 opgevolgd door Ruud Dekeukelaire uit Aarsele en kort nadien door Stijn Vancauwenberghe uit Sint-Joris-ten-Distel. Sinds 2017 is ook Laurens Verheughe, vrijwillig molenaar op de Pietendriesmolen in Knesselare, er actief. Terwijl Stijn op zondag draait, draait Laurens op zaterdagen bij goed molenweer.

Opeenvolgende eigenaars:
- 1774, eigenaar: Scheere Vincent
- voor 1834, eigenaar: Vincent Jan-Baptist, weduwnaar Everaert Jeanne, en kinderen, griffier te Ruiselede
- 08.08.1842, verkoop: Vincent Vincentius, griffier te Ruiselede (notaris Van Outrive)
- 06.10.1849, verkoop: Hoste-Vincent Ferdinand, molenaar te Ruiselede (onderhandse akte)
- 19.10.1895, verkoop: Hoste-Vanrenterghem Bernard, molenaar te Ruiselede (notaris Geersens)
- 18.04.1897, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Vanrenterghem)
- 09.07.1917, erfenis: de kinderen (overlijden van Bernard Hoste)
- 17.07.1919, verkoop: Vanpachtenbeke-Vandenberghe Henri, handelaar te Ruiselede (notaris Demûelenaere)
- 15.04.1930, verkoop: Verstraete-Maertens Henri, molenaar te Ruiselede (notaris Demûelenaere)
- 09.10.1939, erfenis: de weduwe (overlijden van Henri Verstraete)
- 10.01.1947, verkoop: Hoste-Dewaele Raymond William, schrijnwerker te Ruiselede (notaris Verstraete)
- 27.02.1970, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Raymond Hoste)
- 29.07.1974, liquidatie: de weduwe (notaris Verhaeghe)
- 07.05.1984, erfenis: a) Hoste-Van Overbeke Willy Marcel (voor 1/2), schrijnwerker te Ruiselede, b) Hoste-Vandevoorde Roger Daniël (voor 1/4), houtbewerker te Ruiselede, c) Boogaerts-Hoste Marcel August Georges (voor 1/8), beroepsmilitair te Leuven en d) Hoste-Desmet Luc Raymond (voor 1/8), schilder te Aalter (overlijden van de weduwe Dewaele van Raymond Hoste)
- 05.04.1985, afstand: Hoste-Van Overbeke Willy Marcel Joseph, schrijnwerker te Ruiselede (notaris Verhaeghe)
- december 1997, verkoop: gemeente Ruiselede

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Jaarlijks aantal asomwentelingen
2001: 0
2002: 34.390
2003: 24.857
2004: 8.207
2005: 8.844
2006: 3.464
2007: 8.875
2008: 10.438
2009: 21.191
2010: 6.892

Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen, zaterdag 28.08.1909 (jg. 116, nr. 103), p. 3, kol. 1.
Ruysselede.
BLIKSEM IN DEN MOLEN. - Woensdag n amiddag woedde hier een geweldig onweder. Rond 4 ure viel de bliksem in den windmolen van den mulder Hoste, even buitenh et dorp, in de richting van Thielt.
Eene molenwiek werd afgerukt; en aan den molen zelf werd door het hemelvuur nog al veel schade aangericht.

Het Weekblad voor Oost- West- en Zeeuwsch-Vlaanderen, zondag 29 augustus 1909, jg. 19, nr. 35.
Uit Ruisselede.
- Woensdag namiddag [ = 25 augustus 1909] woedde hier een geweldig onweder. Rond 4 ure viel de bliksem in den windmolen van den mulder Hoste, even buiten het dorp, in de richting van Thielt.
Eene molenwiek werd afgerukt; en aan den molen zelf werd door het hemelsvuur nog al veel schade aangericht.

-------------------

Uit de familiegeschiedenis Hoste, opgesteld door Robert Hoste (Tielt)

Petrus Hoste is geboren op zaterdag 18 november 1741 in Ruiselede, is gedoopt op zaterdag 18 november 1741 aldaar (Akte 12/115 v°) (doopgetuigen waren Alexander Hoste grootvader en Petronella Muylle), is overleden op woensdag 4 juni 1828 aldaar (Akte 73 13.00 uur), landbouwer, timmerman en molenaar 1789. Petrus werd 86 jaar, 6 maanden en 17 dagen.

Petrus wordt vermeld op dinsdag 26 november 1776 in Wontergem Getuigen: Judocus Hoste en Catharina Rotsaert op 35-jarige leeftijd met de 33-jarige Maria Theresia Galle is geboren op dinsdag 8 oktober 1743 in Wontergem, is overleden op dinsdag 4 februari 1812 in Ruiselede (Akte Blz 3 10.00 uur) Getuigen: Pieter Corneille Hoste, schoonbroer en Joseph Van de Walle. Maria werd 68 jaar, 3 maanden en 27 dagen.

Jacobus Augustinus Hoste is geboren op woensdag 29 november 1786 in Ruiselede, is gedoopt op woensdag 29 november 1786 aldaar (Akte 16/93) (doopgetuigen waren Augustinus Schaeck uit Landegem en Anna Maria uit Wontergem), is overleden op donderdag 29 januari 1857 in Tielt, molenaar en olieslager. Jacobus werd 70 jaar en 2 maanden. Hij huurde in 1814 een woning in de Bruggestraat 36 Ruiselede. Op hetzelfde adres woonden ook, Loncke Pierre, knecht geboren rond 1780 in Ingelmunster en Gernaye Caroline, dienstbode geboren in Ruiselede rond 1796. Voor 1834 was hij eigenaar van Molen De Smet, hij verkocht deze molen op 11 mei1838 aan Pycke De ten Aerde Auguste, eigenaar te Gent (notaris Dewilde). Jacobus was eerder partner van Maria Theresia De Vos, natuurlijke dochter van Jacobus De Vos en Marie Van De Voorde. Maria is geboren op zaterdag 30 september 1786 in Lotenhulle, is gedoopt op zaterdag 30 september 1786 aldaar (doopgetuigen waren Barbara Theresia Lampaert en Ignatius Jacobus Devos), is overleden op dinsdag 8 oktober 1822 in Ruiselede Overleden 11 dagen na de geboorte van haar dochter Colete, landbouwster en molenaarster. Maria werd 36 jaar en 8 dagen.

Jacobus trouwt op maandag 16 februari 1824 in Ruiselede op 37-jarige leeftijd (2) met de 27-jarigeCaroline Standaert is geboren op maandag 1 augustus 1796 in Aalter, is overleden op dinsdag 7 maart 1837 in Ruiselede (Akte 29 17.00 uur) Getuigen: Jacobus Augustinus Hoste 50 olieslager en Augustinus Desutter 38 jaar broodbakker, landbouwster 1837. Caroline werd 40 jaar, 7 maanden en 6 dagen.

Zoon:

Bernardus Hoste is geboren op zondag 10 april 1831 in Ruiselede (Akte 31 11.00 uur) Getuigen: Bernardus Craeymeersch 26 jaar koperslager en Carolus Ludovicus Verplaetse 24 jaar regeringsbediende, is overleden op maandag 9 juli 1917 aldaar (Akte 94 07.00 uur) Getuigen: Philimond Hoste herbergier zoon 50 jaar en Emiel Goossens handelaar 50 jaar, molenaar hostens molen ruiselede 1847-1896. Bernardus werd 86 jaar, 2 maanden en 29 dagen.

Het gezin woonde op volgende adressen: Middewijk Ruiselede. Meulenakker Ruiselede. (1871). Omstreeks 1845 bezat Bernardus (Volgens POPP-kaart) de volgende eigendommen. C 166a land C 167 tuin C 168 huis C 169 boomgaard C 170 hooiweide C 176 molenwal C 177 Wind-koornmolen C 178a land

Maria Vanrenterghem is geboren op dinsdag 4 februari 1834 in Ruiselede (Akte 18 12.00 uur) Getuigen: Bernardus Vanrenterghem 41 jaar veldwachter uit Poeke en Napoleon Louis Musschoot veldwachter 26 jaar, is overleden op zondag 18 april 1897 aldaar (Akte 48 20.00 uur) Getuigen: Bernardus Hoste mulder echtgenoot 67 jaar en Romulus Hoste gisthandelaar 27 jaar, koopvrouw in gist. Maria werd 63 jaar, 2 maanden en 14 dagen.

Philimond Edmond Hosteis geboren op vrijdag 26 april 1867 in Ruiselede (Akte 58 05.00 uur) Getuigen: Ignatius Van Renterghem wever 32 jaar kon niet schrijven en Edward Vanderhaeghen 52 jaar schrijver. Uit de akte blijk dat de tweede naam Emond" is en niet Edmond", is overleden op donderdag 15 januari 1942 aldaar (Akte 8 20.30 uur) Overleden in de Aalterstraat 2 Ruiselede. Getuigen: Celina De Waele huisvrouw 37 jaar schoondochter en Remy Hoste schrijnwerker 30 jaar zoon, herbergier en molenaar hostens molen (1885-1919). Philimond werd 74 jaar, 8 maanden en 20 dagen.

Hij woonde op volgende adressen: Kruiswegestraat Ruiselede. Aalterstraat 2 Ruiselede. Na de 1ste oorlog Poekestraat "Café De Spiegel" Ruiselede. Aalterstraat 2 Ruiselede. Door grote oorlogsschade moesten ze verhuizen. Daarom gingen ze in café "De Spiegel", Poekestraat Ruiselede wonen. Na herstelling verhuisden ze terug naar Aalterstraat 2, café "De Reisduif".

Tijdens de oorlog was de herberg "De Reisduif" zwaar beschadigd, een H. Antoniusbeeldje overleefde het geweld. Eén jaar na het overlijden van het echtpaar werden ze, door hun dochter Elza opnieuw (samen) begraven. Dit graf waaide in 198 ?? omver. Bij zijn begrafenis had het weken gesneeuwd. Hij afhalen van zijn lijk gleed pastoor Carboney van de twee trapjes bij de voordeur van het café. Het echtpaar werd meerdere malen betrapt op het verkopen van sterke dranken. Daarom werd het café op hun zoon Remi gezet. Philimond trouwt op woensdag 3 februari 1897 in Ruiselede op 29-jarige leeftijd met de 25-jarige Romania Maria Tack (Akte 5 16.00 uur). Getuigen: Polydor Adam landbouwer 39 jaar, Hilaire de Maeght slachter 34 jaar, Henri Vanderbeken bakker 40 jaar en Arthur Dauw negociant 21 jaar. Moeder bruidegom kon niet schrijven.

Romania Maria Tack is geboren op dinsdag 12 december 1871 in Ruiselede (Akte 139 07.00 uur) Getuigen: Joannes Tack wever 66 jaar en Bernardus Dewalesche landbouwer 57 jaar. Beide getuigen konden niet schrijven. In de akte staat de naam van haar moeder verkeerd geschreven, De Meese i.p.v. De Meu, is overleden op donderdag 5 juni 1941 in Tielt (Akte 139 14.30 uur) Overleden in het St.-Andriesziekenhuis Tielt. Getuigen Raymond Hoste molenaar zoon 41 jaar en Arthur Verhelst bediende 33 jaar uit Tielt. De oorzaak van overlijden was een gesprongen maag. Deze werd aan dochter Elza en schoondochter getoond, als bewijs dat de dokters niet hadden gefaald, is begraven in Ruiselede, breidster, herbergierster en winkelierster. Romania werd 69 jaar, 5 maanden en 24 dagen.

Bernard Hoste (1831-1917), gehuwd met Maria Vanrenterghem (1834-1897)
Zoon: Philimond Edmond Hoste (1867-1942), gehuwd met Romania Maria Tack (1871-1941).
Zoon: Raymond Hoste (1900-1970), gehuwd met Celina Dewaele (1904-1984)

Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen, eind november 1880
Op 25 november is de mlen met eenen keer, al stilletjes draeiende, den kop van den as afgevallen en gevolgentlijk waren pestels, einden en zeilen ten gronde gestuikt, ook ontrent de helft van de gaandeirj was door de val van dit gevaarte meêgerukt.

Literatuur

Archiefbronnen en kaarten
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1855)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860)

Gedrukte bronnen
- Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen, eind november 1880 (askop valt van de molenas)
- Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen, zaterdag 28.08.1909 (jg. 116, nr. 103), p. 3, kol. 1 (blikseminslag)
- Het Weekblad voor Oost- West- en Zeeuwsch-Vlaanderen, zondag 29 augustus 1909, jg. 19, nr. 35 (blikseminslag) 

Werken
Chr. Devyt, "Westvlaamse windmolens. Inventaris volgens de toestand op 1 januari 1965", Brugge, 1966, p. 105.
Luc Devliegher, "De molens in West-Vlaanderen", Tielt/Weesp, 1984, p. 354-355 (Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, 9). 
Jeroen Cornilly, "Monumentaal West-Vlaanderen. Beschermde monumenten en landschappen in de provincie West-Vlaanderen. Deel 1. Arrondissementen Ieper, Kortrijk, Roeselare, Tielt", Brugge, 2001, p. 206.
Geert Deguffroy, "Ruiseleeds Molenpatrimonium", in: Oud Ruysselede, XIV, 1997, nr. 2, p. 43-95.
Jan De Ketelaere, "De Kruiswegemolen in het molendorp Ruiselede: een geschiedenis van vallen en opstaan, en zijn toekomst?" in: Mededelingenblad Werkgroep West-Vlaamse Molens, XIII, 1997, p. 17-20.
Lieven Denewet, "Rapport. Dertig jaar molenzorg in het Tieltse Molenland", in: Molenecho's, XXXI, 2003, nr. 1, p. 120-145.
J. Vangaver, "Een stukje molenhistorie uit Ruiselede. De molen van Delanghe. Billietsmolen of Knokmolen. Hostensmolen", in: Jaarboek Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijjk, XXXI, 1959-60, p. 277-279.
Robert Hoste, "Familieboek Hoste', Tielt, eigen beheer, 1984.
Marnik Braet, "Omtrent de familie Vincent en Hostesmolen", Oud Ruysselede, 2001, 2, p. 67-71.
H. Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten P-R", Rotem, 2001.
Robert Hoste en Jos Laporte, "Genealogisch fragment van het geslacht Hoste uit Ruiselede", in: Vlaamse Stam, Tijdschrift voor familiegeschiedenis, Antwerpen, jg. 24, 1988, nr. 6, juni, p. 295-303.
Paul Vandepitte & Jaak Billiet, "Tielt en de Molenlandroute: een historisch-toeristische verkenning", Tielt, De Roede van Tielt, 1973, 136 p.
Wies Lema, "De oorlog der seksen bij Hostens molen", Ruiselede, bij de auteur, 2000, 62 p. (script van toneelstuk).
"Provinciale draaipremie voor ambachtelijke molens. Aantal asomwentelingen van West-Vlaamse molens in 2004-2009", in: /West-/Vlaams Molenblad, XXVI, 2010, 3, p. 115-118.
"Aantal asomwentelingen van West-Vlaamse molens in 2010", in: /West-/Vlaams Molenblad, XXVII, 2011, 1, p. 50.

Persberichten
Het Weekblad voor Oost- West- en Zeeuwsch-Vlaanderen, zondag 29 augustus 1909, jg. 19, nr. 35.
R.D., "De molens te Ruiselede", in: De Zondag, 27 april 1957;
R.D., "Molens van Ruiselede vroeger en nu", in: De Zondag, 28 april en 5, 12 en 19 mei 1972;
ICA, "Hostens Molen", in: Het Nieuwsblad, 05.06.2009.
Ingrid Castelein, "'Ik koester mijn herinneringen aan élke editie'. Oscar De Paepe (78) blikt terug op 50 jaar Molenfeesten", Het Nieuwsblad, 29.07.2009.
ICA, "Vijftig jaar Molenfeesten met Luna Twist en Laura Lynn, programma 2009", Het Nieuwsblad, 29.07.2009.
Ingrid Castelein, "Muchachos op Molenfeesten. Gratis", in: Het Nieuwsblad, 01.08.2009.
Ingrid Castelein, "50ste verjaardag Molenfeesten groot succes", Het Nieuwsblad, 03.08.2009.
ICA, "Molenwieken", in: Het Nieuwsblad, 22.09.2009.Ica, "Kunst in molen", Nieuwsblad, 07.08.2009.
Ingrid Castelein, "'Hostens' Molen is ideale trouwlocatie'. Oppositie wil huwelijken afsluiten buiten de trouwzaal", in: Het Nieuwsblad,21.11.1009.
JD, "Trouwen in Hostens Molen?", in: De Weekbode, 27.11.2009.
Ingrid Castelein, "Telkens vroeg opstaan zie ik echt niet zitten. Leerlingen maken brood in Week van de Smaak", Het Nieuwsblad, 22.11.2006.
DoS, "Open Monumentendag op zondag 12 september. Water, vuur, aarde en wind", Krant van West-Vlaanderen, ed. Tielt, 03.09.2010.
ICA, "Hostens' Molen", 07.09.2010.
AVR, "Ommegangstraat in de geschiedenis", in: Het Nieuwsblad, 11.09.2010.
Ingrid Castelein, "Ruiselede heeft nu meester-molenaar", in: Het Nieuwsblad, 23.07.2003.
Ingrid Castelein, "Open Monumentendag in en rond Hostens Molen: sfeerfoto's", in: Het Nieuwsblad, 13.09.2010 (enkel digitaal).
Ingrid Castelein, "Ruiselede even mekka van wandelsport", Het Nieuwsblad, 15.02.2011
Nick De Vlieger, "Stijn Vancauwenberghe is de nieuwe meester-molenaar van Ruiselede. 'Romantiek van molens'". De Weekbode, ed. Tielt, 17.06.2011.
Ingrid Castelein, "Marc Gelaude geeft na 10 jaar de molensteen door. Nieuwe molenaar voor Hostens molen", Het Nieuwsblad, 28.06.2011.
"De zingende molenaar", Brugsch Handelsblad, 12.08.2011.
Edith Van Wuytswinkel, "1914-1918…Omdat we het nooit zouden vergeten", Het Nieuwsblad, 07.11.2013.
Edith Van Wuytswinkel & Germain Van de Weghe, "Oud-Ruiselede in beeld (64)", Het Nieuwsblad, 14.02.2014.
Mailbericht Robert Hoste, Tielt, 24.06.2014 (met info over de oorlogsbeschadiging in 1944, hem medegedeeld door wijlen Willy Hoste).
Edith Van Wuytswinkel, "Ruiselede lanceert eigen bier 'Molenaar', Het Nieuwsblad, 16.07.2015.
VDI, "Ruiselede lanceert dorpsbier Molenaar", Het Laatste Nieuws, 15.07.2015.

Mailberichten
Laurens Verheughe, Ruiselede, 20.08.2017