De Zwarte Molen of 't Grote Werk (later de Grandmere) was een houten korenwindmolen op de Kruisvest, op het einde van de Carmersstraat.

De staakmolen werd voor 1541 opgericht: hij wordt aangehaald in het Grondboek van de Proosdij van 1541.

We zien hem aangeduid op de plannen van Marcus Gerards (1562) en van Jacob van Deventer (1558-1575) als de vierde molen tussen de Kruispoort en de Dampoort.

In het Carmerszestendeel (1580) vinden we hem vermeld als "Eene coornewijndmuelene ghenaemt 't Groot Werck", in het bezit van de weduwe van Steven Vlamync en Frans Hane.

Het molenhuis en de paardenstal aan de noordzijde van de Carmersstraat, die paalden aan het klooster van Bethanië, waren in 1589 verdwenen: ‘... eene plaetse van lande metten toebehoorten daer wylen een huus ende peertstal up ghestaen heeft’.

Inghel Meeuws was in 1589 eigenaar van de helft.

Guillaume Nys verkocht in 1641 een vierde van de molen aan Pieter Mys.

Lieven DENEWET & G. VAN NIEUWENHUYSE

Archieven
Rijksarchief Brugge, Proosdij,  nr. 209 (Grondboek, 1541).
Stadsarchief Brugge, nr. 138. Registers van de Zestendelen, Carmerszestendeel, 33e cirkel, f° 818 (1580-1796).

Uitgegeven bronnen
L. Gilliodts-Van Severen, "Les registres des "Zestendeelen" ou la cadastre de la ville de Bruges de l'année 1580". Brugge 1894, p. 326.

Werken
P. Beaucourt de Noortvelde, Beschrijving der Heerlijkhede en Lande van den Proossche, Brugge 1764.
G. van Nieuwenhuyse, De windmolens van de Kruisvest te Brugge 1580-1650, Biekorf, jg, 71, 1970, p. 210-214
K. De Flou, Woordenboek der Toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1914-1938.
Herman Holemans, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-B, Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1993.
Guillaume Michiels, Iconografie der stad Brugge, III, Brugge, 1968.
Jaak A. Rau & Jan D'hondt, Een eeuw Brugge. Deel 1: 1800-1900, Brugge, Marc Vande Wiele, 2001 (hoofdstuk De windmolens in het 19de eeuws Brugge, p. 207-219).
Marc Ryckaert, Historische Stedenatlas van België, Brussel, 1991.
J.A. Rau & J. D’hondt, De Brugse parochies. 2. Het leven in Sint-Salvator, Sint-Jacobs, Sint-Gillis,Brugge, 1988, p. 9-10.