De Molen van Callant of De Kruier is een stenen korenwindmolen, type grondzeiler op wal, in de Ramskapellestraat 65, op 200 meter ten zuiden van de dorpskom.

De oudste vermelding is uit 1416: ‘te Ramscapelle, eene meulne toebehoo­rende Janne van Dud­zeele’, bij het Stratenleen in Knokke. De molen, een houten staakmolen, was op een kleine kunstmatige heuvel gebouwd, vermoede­lijk om de mensen die in de nabijgelegen steenovens werkten, van brood te voorzien. Bij de molen hoorde immers ook een bakke­rij.

Enkele jaren later werd de Ramskapelse Molen bij het leenhof Veldegoed in Heist gevoegd. Waarschijnlijk was de molen al rond 1330 van het Hof van Dudzele naar het Stratenleen overgegaan, dit is in de tijd waarin het Stratenleen aan Jan van Dudzele behoorde.

Aantekening over de molen van Ramskapelle in het rekeningboek van het Brugse Vrije van 1440-1441: "Lodedewijc (sic, lees Lodewijc) van lugghenvoorde Jan de Grise en(de) Jan van Borneem de Jonghe sdonderdaechs XXII in wedem(aen)t (het betreft dus 22 juni 1441) te Raemscappelle om(m)e te ov(er)ziene de scade ghesciet an eene muelne toebehoren(de) Jan de Baenst onlanx om(m)e ghevallen bi wanrousinessen (???, wellicht werd bedoeld dat de molen niet goed onderhouden werd, maar het gebruikte woord vind ik niet terug in middelnederlandse woordenboeken) van Jan f Claies Verclem(m)en ende piet(er) f lambrechts van werden pachters vander vorsc(reven) muelne also de vorsc(reven) Jan de Baenst zeide".

Pourbus tekende de molen van Ramskapelle op zijn kaart van 1571.

Rond 1580, tijdens de godsdiensttroebelen, is de molen verbrand en werd pas rond 1630 heropgericht, opnieuw als een staakmolen.

De laatste staakmolen begaf het in 1896 tijdens een storm.

In 1897 bouwde Jozef De Vos met hergebruik van bepaalde 17de- of 18de-eeuwse onderdelen van de afgebroken staakmolen, een stenen molen in gele baksteen (formaat 22 x 11 x 6,5 cm) met rond­boogvensters en twee ingangen, bestaande uit eenvoudige bakstenen dorpels en klampdeuren. In de roodgeschilderde sluitsteen boven de ingang staat de inscriptie: ‘J. De Vos / Deckers 1897’.

In 1912 werd door een Duits bedrijf een gasmotor geïnstalleerd, waardoor de molen mechanisch of door de wind kon worden aangedreven. De motor stond buiten de molen en werd door een riem verbonden met de onderaandrijving, waarvan de aandrijfwielen aan de buitenkant van de romp bevestigd waren. De huidige eigenaarsfamilie Callant verwierf de molen in 1924.

In 1934 werd één roede uitgehaald, in 1936 de andere. Op 5 januari 1936 waaide door een storm de kap van de molen. Vanaf dan tot 1960 maalde de molen mechanisch, het maalwerk werd via een extern riemwiel door een buiten de molen opgestelde motor aangedreven. Het mechanisme - twee maalstoelen op de steenzolder, het spoorwiel dat twee kamwielen aandrijft - bleef gelukkig aanwezig. Charles Callant was molenaar tot 1960. De molen kwam daarna buiten gebruik. Doordat de koppen van de moerbalken volledig uitgerot waren, was er instortingsgevaar. Ofwel moest men alles stutten, ofwel de volledige binneninrichting verwijderen. Er werd gekozen voor de laat­ste oplossing.

De huidige eigenaar, Wilfried Callant, die in de vroegere molenaarswoning het restaurant "De Kruier" uitbaat, gaf de molen in erfpacht aan de vzw De Kruier. Op 10 juni 1999 werd de molen beschermd als monument en samen met zijn omgeving als dorpsgezicht.  Hierop ontstonden plannen voor de restauratie.

In 2001 demonteerde Thomaes Molenbouw nv uit Beveren-Roeselare het binnenwerk en plaatste een puntvormig nooddak. De maalinrichting en de zolders werden in juni 2001 uit de molen gehaald met een hijskraan. Alle onderdelen werden van een etiket voorzien, behandeld tegen houtworm en verdere verrotting en opgeslagen in een loods.

Intussen werd de molenromp, vloeren en trappen en het overige metselwerk gerestaureerd.

In 2003-2005 voltrok zich de maalvaardige restauratie. Begin 2003 werd door de firma Fondedile Belgium nv (Aartselaar), in onderaanneming van nv Arthur Vandendorpe, een funderingsversterking door middel van VHP-grouting (groutkolommen) uitgevoerd. Hierbij dragen twaalf, door cementinjecties in de grond gevormde kolommen, met een diameter van ca. 80 cm, de lasten over op de dichter gelegen goed draagkrachtige lagen. De kostprijs van deze funderingswerken bedroeg zo'n 65.000 euro excl. BTW.

Als één van de weinige molens in Vlaanderen werd de molenromp opnieuw bepleisterd. Als afwerking werden een kalkverf in twee lagen en een hydrofuge aangebracht.

Thomaes Molenbouw nv plaatste op 15/16 maart 2005 de nieuwe mansardekap en geklinknagelde roeden. Er kwam een nieuwe maalinrichting. Op 7 augustus 2005 volgde de feestelijke inhuldiging.

Bouwkundige en molentechnische beschrijving

De huidige conische bakstenen molenromp is volledig met een cementlaag bezet. De benedenvloer is uit baksteen op kant, de zoldervloeren bestaat uit zowel brede als smalle planken. De molen heeft een steen- en een luizolder. De ingang en de vensters zijn omsloten door een rondboog met regenlijst. De molen heeft twee koppels maalstenen, op de klauwijzers respectievelijk gedateerd 1626 (oudst vermelde datum in het West-Vlaams molenbestand!) en 1735. Op een balk op de benedenverdieping is de naam van de laatste molenaar geschilderd ‘19 C. Callant 23’, op het ene klauwijzer staat ‘isb’ en ‘1626’, op het andere ‘1735’.

rondboog ingangen en -vensters
benedenverdieping: conische overbrengingswielen voor het mechanisch aandrijven van de maalinrichting.
1ste zolder = steenzolder: twee maalstoelen, spoorwiel (60 kammen) -> kamwiel (32 kammen) -> kamwiel (32 kammen)
2de zolder = luizolder

Inscripties
Op een steen boven de ingang kan men lezen "J. DE VOS / DECKERS /1897' Op een balk op de benedenverdieping is de naam van de laatste molenaar geschilderd "19 C. CALLANT 23". Op het ene smeedijzeren klauwijzer staat "ISt>" en "1626" op het ander "1735".

Eigenaars:
- 1416: Janne van Dudzele
- 1447: Jan de Baenst, zoon van Jan
- 1635: Pieter Pietersen
- 1669: Corenlis, zoon van Silvester Diele, molenaar
- 1680: weduwe van Dieryck Bruynfaut
- 1823: Pieter Soetaert
- voor 1834, eigenaar: Ghele Frans, molenaar te Ramskapelle
- 23.10.1850, erfenis: (van de grond) Pecsteen de Zwevezeele Francisca, echtgenote de Schietere de Lophem Charles, eigenaar te Brugge (er bestaat een "eeuwigen cheyns" van een molenwal in profijte van Gheyle Frans)
- 1866, rectificatie: de eigenaar is Devos-Gheyle Jacobus, molenaar te Ramskapelle
- later, erfenis: de weduwe (overlijden van Jacobus Devos)
- 19.06.1869, verkoop: Serpieters-Deckers Joseph, de weduwe, landbouwster te Knokke (notaris Proot)
- 1881, huwelijk: Devos-Deckers Joseph, molenaar te Ramskapelle
- 15.06.1909, verkoop: Peel-Devos Karel, molenaar te Ramskapelle (notaris Pollentier)
- 12.02.1921, erfenis: de kinderen (overlijden van Karel Peel)
- 29.03.1923, verkoop: Callant-Busschaert Pieter Joannes, landbouwer te Ramskapelle (notaris Depuydt)
- 29.04.1957, afstand: Callant-Westijn Charles Amandus, landbouwer te Ramskapelle (notaris De Gheldere - huis, molen, ...)
- 28.04.1960, erfenis: de weduwe en de kinderen (kinderen: Callant-Vanhulle Michel Constant, hovenier te Ramskapelle en b) Callant-Vandierendonck Wilfried Hiëronymus Michel, brandweerman te Ramskapelle (overlijden van Charles Callant)
- 07.10.1983, gift: Callant-Vandierendonck Wilfried Hiëronymus Michel, brandweerman te Ramskapelle (notaris Vanlatum - woonhuis, molen en stallingen)

Lieven DENEWET, Maurits COORNAERT & Herman HOLEMANS

Jaarlijks aantal asomwentelingen
2004:           0
2005: 170.016
2006: 331.324
2007: 397.400
2008: 477.513
2009; 458.847
2010: 351.350
2011:

Intekendatum: 23.08.2002 (i.p.v. 05.07.2002)
Molen: Ramskapelle (Knokke-Heist, W.-Vl.), Molen van Callant - stenen bergmolen
Bouwheer: vzw De Kruier - molen van Callant, Ramskapelle (Wilfried Callant)
Ontwerper: Ir.-arch. Sabine Okkerse, Horebeke
Opdracht: Restauratie stenen bergmolen; beperkte aanbesteding, voorafgegaan door openbare oproep van kandidaten, met vooraf gepubliceerde selectiecriteria.
Fase 1: molenromp
perceel 1: funderingsversterking (betonwerken); cat. D, kl. 1; 40  werkdagen
perceel 2: restauratie molenromp; o/cat. D.24, kl. 1; 120 werkdagen
perceel 3: nieuwe balken, vloeren en trappen; o/cat. D.24, kl. 1; 120 werkdagen
Plaats aanbesteding: vzw De Kruier - Molen van Callant, Ramskapellestraat 66, 8301 Ramskapelle (Knokke-Heist).
Toewijzing: nv Arthur Vandendorpe, Sint-Michiels; perceel 1: €65.216,32; perceel 2: €59.830,54; perceel 3: €33.124,15 (excl. 21 % btw)

Intekendatum: 11.07.2003
Molen: Ramskapelle (Knokke-Heist, W.-Vl.), Molen van Callant - stenen bergmolen
Bouwheer: vzw De Kruier - molen van Callant, Ramskapelle (Wilfried Callant)
Ontwerper: Ir.-arch. Sabine Okkerse, Horebeke
Opdracht: Aanvraag tot deelneming aan de beperkte aanbesteding voor de restauratie, fase 2, maalvaardige restauratie; o/cat. D23, kl. 3; 400 kalenderdagen
Plaats aanbesteding: vzw De Kruier - molen van Callant, Ramskapellestraat 66, 8301 Ramskapelle

Intekendatum: 12.09.2003
Molen: Ramskapelle (Knokke-Heist, W.-Vl.), Molen van Callant - stenen bergmolen
Bouwheer: vzw De Kruier - molen van Callant, Ramskapelle (Wilfried Callant)
Ontwerper: Ir.-arch. Sabine Okkerse, Horebeke
Opdracht: Beperkte aanbesteding voor de restauratie, fase 2: maalvaardige restauratie
- reconstructie  molenmechanisme
- nieuwe molenkap
- nieuw wiekenkruis
o/cat. D23, kl. 3; 400 kalenderdagen
Plaats aanbesteding: vzw De Kruier - molen van Callant, Ramskapellestraat 66, 8301 Ramskapelle
Offertes: Thomaes Molenbouw nv, Roeselare, €396.513,65; Adriaens Molenbouw bv, Weert (Ned.), €396.711,46
Toewijzing: Thomaes Molenbouw nv, Roeselare

----------------------

M. Coornaert, Westkapelle en RamskapelIe - De geschiedenis, de topografie en de toponimie van Westkapelle en Ramskapelle, met een studie over de Brugse Tegelrie. Tielt 1981.

MOLEN:
- ,,te Ramscapelle, eene muelne toebehoorende Janne van Dudzeele” (1416) RV 153, Rek. 1416-17, fo 59ro;
- ,,Ian de Baenst f. Jans (7 G 240R) daer de muelenwal in leghet” (1447) KOO, A 8, fo 312vo;
- ,,byder muelene van Ramscapelle” (1500) ABB, F 82, Schets Tiendehoeken Dudzele en R;
- ,,den meulenwal daer de meulen van Ramscapelle op staet” (1576) Wat. 717, fo 559vo;
- ,,den muelewal die Pieter Pietersen heeft anno 1635;
- Corn. fs Silvester Diele, muelenaere anno 1669; vidua Dieryck Bruynfaut 1680” (nota’s) RV 16019, Omm. Reig, f0 559vo;
- ,den molen van Pieter Soetaert” (1823) GAR 13, Lijst Wegen;
- ,,zynen koornwindmolen staande in deze gemeente” (1894) GAR, Notulen. B 52

De molen werd gevestigd 200 m ten zuiden van de dorpskom. We bespreken het molenrecht in hst. 4, par. 1, maar we kunnen niet achterhalen vanaf welk jaar Ramskapelle een molen gekregen heeft. Ongetwijfeld is ook de molen van Ramskapelle in de godsdiensttroebelen vernield. Vermoedelijk ca. 1630 weer opgericht. Het houten gebouw werd ca. 1896 door een storm vernield. In 1897 bouwde Jozef De Vos een stenen molen. Hij werd opgevolgd door zijn knecht Karel Peel (hst. 3, par. 12), die met zijn dochter Eugenie huwde. Toen de kinderen Peel in 1924 de molen aan Pieter Callant verkochten, verhuisde de molenaar Lothaire Peel naar de Kalfmolen te Knokke. Karel Callant, zoon van Pieter, baatte de molen van Ramskapelle uit. Rond 1935 begon hij met een motor te malen. Toen werden de molenkap en de wieken afgebroken (mededelingen vanwege Maria Westyn, de huidige molenarin). Zie ook L. Devliegher, Kunstpatrimonium van de Zwinstreek, p. 178.

MOLENBILK: ‘muelenbilck’ (nota) 1700) RV 16021, Omm. Reig, f0 558ro. B 57 De weide waarin de molenwal ligt.

MOLENHUIS: ,,Ramscappelsche molen ende molenhuijs” (1770) Mestdagh, nr 1331. Het molenaarshuis staat langs de oostzijde van de MOLEN, Ramskapellestraat 66, bewoond door Maria Westeyn.

MOLENWEG: ,,den muelenwegh” (1576) Wat. 717, f° 559vo; ‘meulenweg’ (1848) Mestdagh, nr 1150. B45,49 S0west Dit wegje liep door het 82e Reig, langs de MOLEN heen, tot de GROENE WEG A. Het trace ervan bestaat nog op de westzijde van de percelen A 45 en 49. Het zuideinde is ingenomen door de Heistlaan.

Literatuur

Archieven
Rijksarchief Brugge, Brugse Vrije, Registers, 174, f° 33v° Aantekening over de molen van Ramskapelle in het rekeningboek van het Brugse Vrije, 1440-1441.

Werken
- M. Coornaert, Westkapelle en RamskapelIe - De geschiedenis, de topografie en de toponimie van Westkapelle en Ramskapelle, met een studie over de Brugse Tegelrie. Tielt 1981.

- Paul Braet, "De geschiedenis van de molen van Ramskapelle: De Kruier", s.l.
- M. Coornaert, Een overzicht van de molens in het Noordvrije, in: Liber Amicorum René De Keyser, Speciale uitgave, Geschied- en Heemkundige Kring Sint-Guthago, 1985, p. 43-78.
- J. Ballegeer, "Molens in de Zwinstreek", in Rond de poldertorens, jg. 47, nr. 2, 2005.
- Luc Devliegher, "De molens in West-Vlaanderen", Tielt/Weesp, 1984, p. 248-249 (Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, 9);
- Jeroen Cornilly, "Monumentaal West-Vlaanderen. Beschermde monumenten en landschappen in de provincie West-Vlaanderen. Deel III. Arrondissementen Brugge, Diksmuide, Oostende en Veurne, Brugge, 2005, p. 125;
- Marc Ryckaert, "Molenrestauraties in West-Vlaanderen", in: In de Steigers, X, 2003, p. 91-95;
- "Brochure Open Monumentendag", Knokke-Heist, 2003, p. 6-7.
- Lieven Denewet, "Vijf ontmantelingen als aanloop tot restauratie (Ramskapelle, Mullem, Bikschote, Denderwindeke, Herkenrode)", in: Molenecho's, XXIX, 2001, nr. 3, p. 118-123.
- Sabine Okkerse, "Enkele technische aspecten bij de restauratie van de Callantsmolen van Ramskapelle (Knokke-Heist)", in: Mededelingenblad Werkgroep West-Vlaamse Molens, XIX, 2003, nr. 2, p. 67-68.
- Johan Ballegeer, "Molens in de Zwinstreek", in: Rond de Poldertorens, 47ste jg., 2005, nr. 2, p. 39-75.
- H. De Vuyst, "Hout werkt", in: M&L, Monumenten, Landschappen & archeologie, tweemaandelijks tijdschrift van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Brussel jg. 24, nr. 4, p.-8-21.
- Lieven Denewet, "Callantsmolen in Ramskapelle draait weer", in Levende Molens, XXVII, 2005, 10, p. 109, 113-114.
"Provinciale draaipremie voor ambachtelijke molens. Aantal asomwentelingen van West-Vlaamse molens in 2004-2009", in: /West-/Vlaams Molenblad, XXVI, 2010, 3, p. 115-118.
"Aantal asomwentelingen van West-Vlaamse molens in 2010", in: /West-/Vlaams Molenblad, XXVII, 2011, 1, p. 50.
"Gemeentelijke subsidie voor onderhoudswerken molen Ramskapelle", knokke-heist.be, 18.12.2015.
"Onderhoudswerken aan molen van Ramskapelle", knokke-heist.be, 23.08.2016.

Persberichten
Norbert Minne, ,,Belgen restaureren beter dan Nederlanders''. Vzw De Distel steunt restauratie Bergmolen", in: Het Nieuwsblad, 13.07.2004.
NMI, "Brochure", in: Het Nieuwsblad, 09.09.2010.
"Subsidies voor molen van Ramskapelle", Krant van West-Vlaanderen, editie Brugsch Handelsblad, 25.12.2015.
"Molen van Ramskapelle in de steigers", Brugsch Handelsblad, 26.08.2016.