Molenechos's Homepage Molenechos.org

Kaster (Anzegem), Vlaanderen - West-Vlaanderen

Bestaande molen

Karakteristiek

Naam
Stampkotmolen
Ligging
Kasterstraat 6
8572 Kaster (Anzegem)
oostzijde
300 m NW v.d. kerk
kadasterperceel A406
Vlaanderen - West-Vlaanderen
Geo positie
50.816200, 3.492696 (Google Streetview)
Eigenaar
M. Brusselle-Malisse, Kaster
Gebouwd
voor 1572 / na 1600 / 1874
Type
Staakmolen op torenkot
Functie
Koren- en oliemolen
Kenmerken
Torenkot met ingang doorheen de molenwal
Gevlucht/Rad
Verwijderd
Inrichting
Houten bovenbouw vernield in 1918
Toestand
Enkel nog stenen torenkot op molenwal
Bescherming
---,
Niet beschermd
Molenaar
Geen
Openingstijden
Op aanvraag (tel. 056 68 04 34, M. Brusselle)
Database nummer
891
Ten Bruggencatenummer
05318  
© Denis Van Cronenburg, 23.09.2021

Beschrijving / geschiedenis

De Stampkotmolen is een houten koren- en oliewindmolen, type staakmolen op torenkot, aan de oostzijde van de Kasterstraat (nr. 6), op 300 meter ten noordwesten van de kerk van Kaster. Enkel het torenkot bestaat nog.

Een eerste houten oliewindmolen werd hier gebouwd voor 1572. We zien hem aangeduid in de Penningkohieren van Kaster van dat jaar. Na zijn vernieling tijdens de troebelen, werd hij na 1600 herbouwd.

We zien hem aangeduid op:
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen op teerlingen en met de benaming "Caster Molen"
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1845)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) als "Stampkot Molen"
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Eigenaars na 1830:
- voor 1829, eigenaar: Vandenbroecke Franciscus, olieslager te Kaster
- 01.10.1861, verkoop: Verriest Marc Antoine, molenaar te Tiegem (notaris Deschietere)
- later, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Marc Antoine Verriest)
- 26.01.1872, deling: Verriest-Demeulemeester Leon, olieslager te Kaster (notaris Reynaert)
- 25.07.1895, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Leon Verriest)
- 08.09.1910, erfenis: a) Verriest Achiel, zonder beroep te Kortrijk en b) Verriest René, geestelijke te Bertrée (overlijden van de weduwe Demeulemeester van Leon Verriest)
- 05.04.1915, erfenis: Verriest-Dekimpe Achiel, eigenaar te Kortrijk (overlijden van René Verriest)
- later, erfenis: de weduwe (voor vruchtgebruik) en de erfgenamen (voor naakte eigendom) (de erfgenamen: a) Desutter Petrus Arnoldus, b) Desutter Germaine Raphaeilla, c) Desutter Gaston Florent en d) Desutter Maria (overlijden van Achiel Verriest)
- 30.06.1926, afstand: a) Demeulemeester-Van de Ghinste Richard Edmond (voor 3/4 naakte eigendom), notaris te Anzegem, b) Kesteloot-Desutter Theo (voor 1/4 naakte eigendom), handelaar te Oostende en c) Verriest-Dekimpe Achiel, de weduwe, zonder beroep te Kortrijk (notaris Denys - puinen)
- 06.02.1931, einde vruchtgebruik: a) Demeulemeester-Van de Ghinste Richard Edmond, notaris te Anzegem, b) Kesteloot-Desutter Theo, handelaar te Oostende (overlijden van de weduwe Dekimpe van Achiel Verriest)
- 02.08.1932, verkoop: Demeulemeester-Van de Ghinste Richard Edmond, notaris te Anzegem (notaris Denys)
- 24.10.1932, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Richard Demeulemeester)
- 19.12.1953, gift: a) Demeulemeester Mazrie-Thérèse (voor naakte eigendom), zonder beroep te Tiegem en b) Demeulemeester-Van de Ghinste Richard Edmond, de weduwe (voor vruchtgebruik), zonder beroep te Tiegem (notaris Verstraete)
- 19.12.1962, vergroting vruchtgebruik: Demeulemeester Marie Thérèse, zonder beroep te Tiegem (notaris Verstraete)
- 1966, huwelijk: Despriet-Demeulemeester Michel Arsène Emile, ingenieur te Kortrijk
- 2014, eigenaar: M. Brusselle-Malisse, Kaster

De teerlingen werden in 1874 vervangen door een gemetselde onderbouw, een torenkot. Hierbij werd de belasting verhoogd van 184 tot 230 frank.

Tijdens de laatste jaren voor de eerste wereldoorlog, werden de pletstenen enkel nog gebruikt om lijnmeelkoeken te breken.

In 1918 werd de molen zodanig stukgeschoten bij de terugtrekking van de Duitsers, dat ze omzeggens geheel vernield werd. Na de oorlog legde men zich enkel toe op de landbouw. Het torenkot bleef behouden en diende in de jaren 1930 voor de opslag van bieten. Deze onderbouw bestaat nog steeds en is afgedekt met een tentdak belegd met dakpannen. Van het binnenwerk blijft niets meer over.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Aanvullende informatie

Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (83-84).

Nader de plaats, langs den steenweg die van Caster plaats naar Anseghem leedt, staat nog de kuip van het torrekot waarop eertijds het Stampkot, Leo Stampers Meulen, gebouwd was.
Die houten oliemolen stond op het hoogste punt van Caster, behoorde toe aan Leo Verriest die afkomstig was van Tieghem berg, en bewerkte lange tijd het kool- en lijnzaad van de gemeentenaren. In de laatste vooroorlogsche jaren wierd daar alleen aan lijnmeelkoek-breken gedaan.
De oorlog is erover gevaren en de molen was zoo wel in stuk geschoten dat ze omzeggens totaal vernield was.
Daar van de familie Vereist eigentlijk niemand meer overblijft, wordt nu het gedoe uitgebaat alleenlijk als landbouwbedrijf en de ondermolen dient heden als bergplaats voor beeten.

Literatuur

Archieven en landkaarten
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren Kaster (1572)
- Villaretkaart (1745-1748) (niet aangeduid)
- Ferrariskaart (ca. 1775) 
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1845)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) 
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) 

Werken
Luc Devliegher, De molens in West-Vlaanderen, Tielt/Weesp, 1984, p. 118-119 (Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, 9);
R. Ooghe e.a., Kaster, Kortrijk, 1981 (Archeologische en historische monografieën van Zuid-West-Vlaanderen, 3).
Torie Mulders (pseudoniem van Hector Vindevogel), "De windmolens tussen Schelde en Leie", in: Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, XXII, 1946-1948, p. 46-107 (83-84).
P. Mattelaer, Molens van groot-Anzegem, in: 33ste Jaarboek van de Geschied- en Heemkundige Kring "De Gaverstreke", Waregem, 2005, p. 147-198, ill.
P. Despriet, Inleiding tot de geschiedenis van Kaster, in De Leiegouw, deel 20, 1978, p. 359-367.
Uit in eigen Streek: Een Dorp in de West, Kaster, vergeten dorp in een Westvlaamse uithoek, in Curiosa, 40, 2002, pagina 20-24.
A. De Gunsch & S. De Leeuw m.m.v. T. Callens, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Anzegem, Deelgemeenten Anzegem, Gijzelbrechtegem, Ingooigem, Kaster, Tiegem en Vichte, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL27, 2006.
P. Mattelaer, "Molens van Kaster", in: "Kaster: Archeologische en Historische Monografieën van Zuid-West Vlaanderen", Kortrijk, 1981, p. 64-72.
[Bataille Jaak], De Stampkotmolen te Kaster, Curiosa, LI, 2013,2, p. 19-21.

Overige foto's

Stampkotmolen, Kaster (Anzegem), Foto: Donald Vandenbulcke, Staden | Database Belgische molens
© Foto: Donald Vandenbulcke, Staden
Stampkotmolen, Kaster (Anzegem), Foto: Donald Vandenbulcke, Staden | Database Belgische molens
© Foto: Donald Vandenbulcke, Staden