Deze graanwatermolen op de Mombeek bestond al in 1293. Deze vroegere banmolen van de heerlijkheid Bombroek (vandaar de molennaam) werd een aantal keren herbouwd.

De Bestendige Deputatie van de provincie Limburg keurde op 5 mei 1847 de vastgestelde pegelhoogte van 1,097 meter goed. De toenmalige eigenaar was baron Adrien de Heusch.

Eigenaars na 1844:
- voor 1844, eigenaar: Vanmanshoven Willem, molenaar te Kortessem
- 1847, verkoop: de Heusch baron Adrien, rentenier te Kortessem; pachter was Mulckers Wauthier
- 1865, erfenis: de weduwe, Bortier Adelaide Cathérine Thérèse (overlijden van de Heusch baron Adrien)
- 1874, verkoop: Alen-Bonhomme Hypolitus, eigenaar te Kortessem
- 1904: de weduwe en de kinderen (overlijden van Alen Hypolitus)
- 1907, deling: Alen-Tilkin Karel, molenaar te Kortessem
- 1942, verkoop: Berden-Thoelen Jozef, landbouwer te Alken
- 1955, begin vruchtgebruik: a) Berden Remi, te Kortessem (naakte eigendom), b) Berden-Thoelen Jozef, zonder beroep te Kortessem (vruchtgebruik)
- 1957, verkoop: Berden-Paesmans Aloysius, landbouwer te Kalken
- 1960, verkoop: Claessen Armand, Elisabeth en Paul, landbouwers te Overrepen
- 1961, afstand: Berden-Billen Antoon, beenhouwersgast te Kortessem

Op het watermolenerf stond ook een rosmolen, om vooral bij gebrek aan water toch te kunnen malen. Deze rosmolen werd voor 1842 opgericht, op het kadasterperceel C 105. De installatie bestond uit een paar molenstenen en was ondergebracht in een houten gebouw met lemen muren. De molen was in 1842 in bezit van landbouwer Casimir Nulens en had een kadastraal inkomen van 24 gulden. In 1848 werd de molen volledig afgebroken.
Ter vervanging liet de eigenaar, baron Adrien de Heusch, in 1848 een nieuwe rosmolen bouwen op het kadasterperceel C 103.  De maalinrichting bestond onder meer uit een groot kamwiel en een paar molenstenen met een doorsnede van 1,35 meter. De molen werd door één of twee paarden aangedreven. Het kadastraal inkomen bedroeg in 1854 46 gulden. In 1848 werd de molen door Wauthier Mulckers gepacht. In 1865 stond de rosmolen op naam van Adelaide Cathérine Thérèse Bortier, weduwe van baron A. de Heusch. In 1870 werd de rosmolen opgeheven.

Tot in 1955 bleef de Bombroekmolen in gebruik.

Het huidig, witgeverfd, bakstenen complex bestaat uit twee delen. De noordelijke vleugel heeft een L-vormig grondplan en omvat het molenhuis vlak bij de beek en haaks daarop een vleugel met stallingen en opslagplaatsen. Deze dienstvleugel werd in de jaren 1990 gerestaureerd en als weekendrestaurant ingericht. Het eigenlijke molengebouw is in gebruik als woonhuis. Van het binnenwerk blijft niets meer over.

Het houten onderslagrad met metalen schoepen werd vernieuwd na de breuk van de houten wateras in 2002.  De eigenlijke Mombeekbedding is verlegd.

Ten zuiden van het molengebouw situeert zich een statig herenhuis uit het begin van de 19de eeuw (dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder schilddak met één dakvenster), aangeduid in de Atlas der Buurtwegen van 1844. Het is een beschilderd bakstenen gebouw. Er zijn getoogde vensters met hardstenen lekdrempels, beluikt op de eerste bouwlaag. De deur staat in een vlakke, hardstenen omlijsting op neuten en met gedeeltelijk oorspronkelijk houtwerk. Het huis werd vermoedelijk opgetrokken na het slopen van het voormalig kasteel van Bombroek. Voor het huis ligt de voormalige spaarvijver van de watermolen. Deze bronvijver is een restant van de vroegere slotgracht van het vroegere kasteel van Bombroek en is goed zichtbaar op de zgn. Ferrariskaart (ca. 1775).

Daniël BOGAERS, Eddy VALGAERTS & Lieven DENEWET

Zie ook: Kortessem, Rosmolen (I, II) van de Bombroekmolen

Kathleen Bongaerts, "Screening van de plan-mer-plicht. Verzoek tot raadpleging. Gemeentelijk RUP. 'Toerisme & recreatie", Hasselt, Technum, 2009.
Bombroekmolen.
De site is gelegen in de deelkern Kortessem.
- Ligging - straatnaam : Daaleindestraat /Bombroekstraat
- Oppervlakte : 1ha 41a 67ca
- Soort activiteit : Huize Bombroek; restaurant - vis-en schaaldieren / woning met watermolen.
Gewestplanbestemming :
- Landschappelijk waardevol agrarisch gebied.
De site Bombroek ligt ingesloten tussen de Bombroekstraat en de Daaleindestraat. Het bouwvolume huisvest niet alleen een restaurant (gespecialiseerd in vis)maar ook een woning. De achteraangelegen varkensstal wordt reeds geruime tijd niet meer gebruikt. Achter deze stallen bevindt zich een oud (weliswaar vervallen) bakhuisje in vakwerk.
De ontsluiting voor gemotoriseerd parkeer (cliënteel)gebeurt langsheen de Daaleindestraat. De parking (in kiezelverharding) wordt door de dichte groenstructuur nauwelijks als hinderend ervaren.

Literatuur

Daniël Bogaerts & Eddy Valgaerts, "Kortessem, een rijk molenverleden", Kortessem, Gemeentebestuur, 1990, 232 p. (p. 73, 76, 77)
Daniël Bogaerts e.a., "Kortessem. 50 historische getuigen", (Tongeren), (1986), p. 18-19, ill.
Lieven Denewet, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2
Herman Holemans & Werner Smet, "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1985;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996.
(J. Remans), "De families Palmers en Alen. Diepenbeek, Kortessem", s.l.e.a., p. 45, 69, 71, 73, 74, afbn. tussen 74 en 75, 75 en 137.
D. Pauwels & F. Schlusmans met medewerking van E. Muyldermans & J. Rombouts,  "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N4, Brussel - Turnhout", 1999.
Kathleen Bongaerts, "Screening van de plan-mer-plicht. Verzoek tot raadpleging. Gemeentelijk RUP. 'Toerisme & recreatie", Hasselt, Technum, 2009.
Herman Holemans & Werner Smet, "Rosmolens in Limburg vanaf 1844", Nieuwkerken, [1982], p. 8 (Studiekring Ons Molenheem - Studie nr. 2).
Mailbericht Eduard Swinnen, 14.04.2014