Molenzorg

Welden (Oudenaarde), Oost-Vlaanderen


Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Bergmolen

Ligging
Ronsen Heerweg 25
9700 Welden (Oudenaarde)

oostzijde
Weldenberg, Hogenberg, de Berg
1,5 km ZO v.d. kerk
kadasterperceel B120


toon op kaart
Type
Staakmolen, later stenen bergmolen
Functie
Korenmolen, oliemolen
Gebouwd
voor 1712 (hout) / 1860 (steen)
Verdwenen
1860 - 28 februari, storm / 1921, sloop
Beschrijving / geschiedenis

De Bergmolen was een houten koren- en oliewindmolen aan de oostzijde van de Ronsen Heerweg (nr. 25), op de top van wat men "Weldenberg","Hogenberg" of kortweg "de Berg" noemt, destijds de "Kaluyter".

We zien hem aangeduid op:
- Fricxkaart (1712)
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen en met de benaming "Moulin de Welden"
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850), ligging op de "Hooge Berg"
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860) met een tekeningetje van een stenen bergmolen

In 1761 gaven de abdij van Ename en Pieter Antoon Vande Putte, ontvanger van de graaf van Egmont, prins van Gavere etc., een advies aangaande de oprichting van een nieuwe molen te Welden.

Bij een advertentie, verschenen in de "Gazette van Gend" eind 1793, begin 1794, zien we dat de molen een dubbele functie had, als koren- en oliemolen.

Kadasterbeschrijving uit 1817: "il existe un moulin à vent, construit en bois en non affermé. L'expert a pris des renseignements sur la quantité des grains qu'il peut moudre. Comme n'ayant aucune comparaison de fixer son revenu, estime que son produit brut peut être porté à la somme de 200 frs., sur quoi déduisant le tiers pour les frais d'entretien et réparation reste en produit net: 133,34 frs."

De molen was in 1817 eigendom van Frans Martou, een arts uit Zingem. Notaris Christiaens uit Ouwegem verkocht de molen namens de nalatenschap van Franciscus Martou, overleden in de Boeregemstraat te Huise. De verkoop ging door in het gemeentehuis te Ouwegem op 12 april 1848 en het verblijf vond plaats op 26 april 1848 in de herberg de "Bisschopsvonte". Wat de gemeente Welden betreft, vinden we de koren- en oliewindmolen terug, samen met hofstede en land, gelegen op de Berg, in gebruik door Charles-Louis Verhaeghen en 3 ha. 56 aren groot. De nieuwe eigenaar werd landbouwer Louis Van Cauwenberghe en Charles-Louis Verhaeghen bleef de molen verder uitbaten.

Onder de hooiverkopingen van de gemeente Welden vinden we op zaterdag 25 maart 1854 de volgende aankondiging: "Jan Francis Bastien, zaekhandelaar te Welden, zal openbaer verkoopen, ten hove van Sieur Charles Verhaeghe, molenaar te Welden, 500 bundels allerbeste Scheldemeersch hooi..."

De staakmolen werd door de storm van 28 februari 1860 vernield. We lezen hierover in "De Scheldegalm" van zondag 4 maart 1860: "Maendag en dynsdag heeft er alhier een onstuimig weer gewoed, de wind was verleden dinsdag zoo geweldig dat vernemen wij, eenen windmolen te Welden is omvergeworpen".

De heropbouw gebeurde als een stenen bergmolen, enkel ingericht om graan te malen. Een verkoopsadvertentie in De Scheldegalm van 7 mei 1865 meldt: "Uit ter hand te koopen: Al de draeyende en roerende werken van eenen stenen Koorn-Windmolen, zich te bevragen bij Henri Van Caeneghem te Welden".

De Bergmolen werd afgebroken in 1921. De balken van deze molen werden herbruikt bij in de constructies van omliggende boerderijen, waaronder de voormalige boerderij van de familie Dujardin in Meerhem. Het vroegere molenperceel is thans onbebouwd.

Eigenaars na 1810:
- 1817, eigenaar: Martou Frans, geneesheer te Zingem
- 26.04.1848, verkoop: Van Cauwenberghe Louis, landbouwer te Welden (notaris Christiaens, Ouwegem)
- later, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Louis Van Cauwenberghe); molenaar: Verhaeghen Charles-Louis.
- 06.01.1887, deling: Van Merhaghe-Van Cauwenberghe Ivo, de weduwe, brouwster te Elsegem (notaris Van Damme)
- 01.09.1887, ruil: Van Cauwenberghe-Janssens Eugeen Emiel, burgemeester en eigenaar te Welden (notaris Heyse)
- 28.01.1892, erfenis: Van Cauwenberghe-Janssens Eugeen Emiel, de weduwe (voor vruchtgebruik) en de erfgenamen van de man (voor naakte eigendom) (overlijden van Eugeen Van Cauwenberghe)
- 25.12.1906, erfenis: de erfgenamen van Van Cauwenberghe Eugeen (overlijden van de weduwe Janssens van Eugeen Van Cauwenberghe)
- 22.06.1907, deling: Simoens-Van Cauwenberghe Victor, nijveraar te Nederzwalm (notaris Vandemergel)

Lieven DENEWET, Julien VANDEPUTTE & Herman HOLEMANS

Bijlagen

Gazette van Gend, 23 en 26 december 1793 en 6 januari 1794
Welden - Koren- en oliewindmolen te koop of te huur
Op donderdag 2 januari 1794 wordt in de herberg van Francies de Moor te Meilegem in het openbaar verkocht of verhuurd : een welgemaakte en welbeklante koren- en oliewindmolen, met twee stenen, en de medegaande hofstede, samen 4 dagwanden groot, zijnde leengoed ressorterende onder het Leenhof van de Baronnie van Schorisse, staande binnen de parochie Welden “ten Berge”, palende NW. de Straete, Z. en O. dhr. De Raedt en NW. Engelbert de Maerteleere.

Literatuur

Archieven en landkaarten
- Rijksarchief Gent, Abdij van Ename, nr. 2088. Advies van de abdij van Ename en van Pieter Antoon Vande Putte, ontvanger van de graaf van Egmont, prins van Gavere etc., m.b.t. de oprichting van een nieuwe molen te Welden in 1761, 1 stuk.
- Fricxkaart (1712)
- Villaretkaart (1745-1748) (niet aangeduid)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) (niet aangeduid)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860)

Gedrukte bronnen
- Gazette van Gend, 23 en 26 december 1793 en 6 januari 1794.
- De Scheldegalm, zondag 4 maart 1860 (exemplaar in Stadsarchief Oudenaarde)
- De Scheldegem, 7 mei 1865 (exemplaar in Stadsarchief Oudenaarde)

Werken
- R. Van den Abeele-Bellon, "Welden, in de vallei van de Schelde", in: Toerisme in Oost-Vlaanderen, XVIII, 1969, p. 104-106;
- A. Deventer, "Welden in oude prentkaarten, foto's en doodsbeeldekens", Oudenaarde, V.V.V.M., 1978, 131 p.;
- Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963).
- H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten U-Z", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem", Opwijk, 2008.
- Julien Th. Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974.

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: vrijdag 7 februari 2020

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens