Naam
Oliemolen (1554), Plaatse Oliemolen (18de eeuw), Andries' molen (2de helft 19de eeuw), Lonckes molen (20ste eeuw).

Type/technische kenmerken
Eerst staakmolen op teerlingen, later op torenkot.
De molenwal was 3 meter hoog en er waren twee tegenover elkaar geplaatste toegangspoorten. Het torenkot had muren die viersteens dik waren en het dak was met eiken schalies bedekt. Er waren dubbele kruisplaten en dubbele steekbanden. De olieslagerij in het torenkot was voorzien van twee fornuizen (voor- en naslag), een kollergang, een metalen perslade, een metalen lijnzaadcilinder  of zaadpletter en een lijnmeelbak waarin 1400 kg kon opgeslagen worden. De korenmolen in de houten molenkast was uitgerust met twee koppels maalstenen, een haverpletter en een bovenbreker.

Functie
Eerst oliemolen, later koren- en oliemolen.

Ligging
Slypsstraat (westzijde), hoek met de huidige Permekelaan, in de weide recht tegenover het huis (nr. 3) van Antoon Decapmaker-Verleye, voorheen Michel Loncke op het hoogste punt van Moorslede, 60 m boven de zeespiegel. Kadasterperceel sectie C nr. 35.

Oprichting
Vóór 1543. Tijdens de godsdienstoorlogen rond 1580 werd de molen vernield. Pas in de 17de eeuw gebeurde een heroprichting.

Eigenaars en molenaars
In 1543 hoorde de oliemolen toe aan Joos van Damme (zoon van Pieter), maar de molenwal was in het bezit van de heer van Moorslede. De oliemolen werd toen geschat op 3 ponden groten per jaar. Dezelfde Joos van Damme kocht op 10 januari 1555 van Clais de Grendele een stuk land ligghende upde Slipstrate neffens de oleemuelene. Hij baatte ook de korenwindmolen uit van de heer van Moorslede.
Eigenaar in 1673 was Marijn Ghyselen. Zijn dochter Petronella Ghyselen (Moorslede, ca. 1690-1763) huwde te Moorslede in 1715 met Albertus Gryspeerdt (°ca. 1690 - †Moorslede 1737) die de nieuwe olieslager werd. Binnen de familie Gryspeerdt ging de oliemolen over van vader op zoon. Na Albertus kwamen:
- Petrus Macharius Gryspeerdt (Moorslede, 1722-1756), gehuwd met Petronella Xaveria Cardoen. Na zijn vroegtijdig overlijden trad Judocus Muylle in dienst als olieslager. Hij was opeenvolgend gehuwd met Maria Joanna Ghyselen en met Rosa Delebeau.
- Petrus Joannes Gryspeerdt (°Beselare 1748 - †1797), gehuwd met Joanna Theresia Gryspeerdt (°Moorslede 1750 - †1827): zij was de dochter van zijn oom Joseph Baptiste Gryspeerdt-Verraes!
- Alexis-Franciscus Gryspeerdt (Moorslede, 1780-1833), gehuwd met Maria Theresia Smagghe (°Boezinge 1784).
- Benedictus Gryspeerdt (°Moorslede 1815), ge-huwd met Maria Anna Theresia Rousseau (°Moorslede 1816).
Bij de verdeling in 1842 kwam de molen toe aan Mathilde Eugenia Gryspeerdt (°Moorslede 1827), de nog minderjarige zus van Benedictus. Vóór haar huwelijk in 1857 met Carolus Franciscus Lefebvre (°Ieper 1833) had ze evenwel de molen verkocht. De koper, bij akte verleden voor notaris Verlez op 3 april 1850, was Angelus Andries (°Hooglede 1804 - †Moorslede 1879), gehuwd met Coleta Francisca Nollet (Moorslede, 1802-1853). Angelus was de zoon van Ferdinand, olieslager op de Oliemolen in de Bergstraat te Rumbeke, een staakmolen gebouwd in 1765 en gesloopt in 1893. Na Angelus' dood zette zijn ongehuwd gebleven dochter Maria Octavia Andries (Moorslede, 1841-1903) het bedrijf verder.
Bij akte verleden voor notaris Deneckere op 27 mei 1903 kocht Henri Loncke, een landbouwerszoon uit Izegem en gehuwd met Mathilde Vandekerckhove, de molen aan. Henri overleed in januari 1914; zijn zoon Michel Loncke (Moorslede, 1890-1978) volgde hem op. Maar dan stond de eerste wereldoorlog al voor de deur... Michel, die ongehuwd bleef, had twee zussen: Octavie Loncke (Moorslede, 1893-1963) en Helena Loncke (Moorslede, 1881-1951) die trouwde met Martin Vermeersch.

Feiten en gebeurtenissen
De kadasterdiensten rangschikten de molen rond 1850 als windoliemolen 1ste klas en begrootten hem op 318 frank.
De ervaren molenmakers Jules en Henri Huys uit Ledegem voerden in 1903 vele verbeteringen en veranderingen uit aan de molen.
Op dinsdagnamiddag 26 april 1910 was er een blikseminslag. Zoon Loncke werd ook getroffen en bleef twee volle uren in onmacht liggen. Enkele dagen later was bij bijna hersteld.
In 1910 stopte Michel Loncke met olieslaan. De directe aanleiding was wellicht de blikseminslag van 26 april. Anderzijds was de concurrentie met de mechanische olieslagerijen (vooral met deze die Victor Soubry in 1910 had opgericht) was te groot geworden.
Het gezin Loncke vluchtte op Schuwe Maandag 19 oktober 1914. Na een paar maanden te Alveringem verbleven te hebben, werd het gezin mede naar Frankrijk geëvacueerd. In Montreuil-sur-Mer, waar de moeder in 1916 overleed, werkte Michel Loncke enige tijd als molenaarsgast. Van daaruit werd hij naar het leger geroepen en stond hij voor de rest van de oorlog aan het front. Als oudstrijder-vuurkuiser van de oorlog kreeg hij verschillende eretekens.
Op 6 maart 1925 verleende de Bestendige Deputatie van West-Vlaanderen de toestemming voor 30 jaar aan de kinderen Helena, Michel en Octavie Loncke voor een mechanische maalderij met een gasmotor. Michel werkte er ruim 40 jaar samen met zijn schoonbroer Martin Vermeersch. Michel was lid van de West-Vlaamse molenaarsvak-vereniging "Red U Zelf". Hij liet de maalderij en handel in 1963 over aan Antoon Decapmaker-Verleye uit Langemark, afstammeling van een oud molenaarsgeslacht (reeds in 1579 was in Moorslede een molenmaker Daneel de Capmakere actief).
Deze maalderij is nog steeds in werking met een elektrische motor! We vinden er o.a. een koppel molenstenen voor tarwe, 2 cilindermolens, een hamermolen, luiwerk met sint-jacobsladders, een mengelaar, een ijzeren lijnkoekenbreker (nog uit de tijd van Michel Loncke). Enkel één cilindermolen om haver en gerst te pletten wordt nog gebruikt (geen maïs). De builmolen is uitgebroken.

Verdwijning
Door zijn hoge ligging vormde Lonckes molen een uitstekende uitkijkpost. Op 20 oktober 1914 schoten de Duitsers de houten bovenbouw af. Een Duitse oorlogsfoto toont de stenen onderbouw en de nog rechtstaande staak.
Dat torenkot brandde in november 1914 uit. De Duitsers plaatsten een houten platform voor het afweergeschut: ook hiervan bleef een Duitse foto bewaard. Op 20 oktober 1917 maakte de Engelse artillerie het torenkot volledig met de grond gelijk.

Lieven DENEWET, Hooglede

Taxatie in het penningkohier van 1543
Den selve [Joos van Damme] houdt noch een olyemuelene, hem toebehooren[de], estimé IIJ £ g[rooten] s[iae]rs, c[om]t IIJ £ XIJ s.
[De selve] houdt noch de molenwal d[er]vp dat den olyemuelene staet van mijne hee[re] van Morslede, voor IIIJ £ p[arisis] s[iae]rs, c[om]t VIIJ s.
BRON: Rijksarchief Brugge, Fonds Brugse Vrije, bundels, nr. 46, Quayer vander tauxatie vanden Xen penninck binnen de casselrie vanYpre, 1543, f° LXIIIJ v°.

Grafschrift van olieslager Angelus Andries in de St. Martinuskerk te Moorslede (zuidbeuk) tot bij de vernieling in 1917-1918.
Bidt voor de Ziel / van den Heer Angelus / Andries / zoon van Ferdinandus Godefridus / en van Petronella Thsa Bonte / Geboren teHooghelede 1 April 1804 over- / leden te Moorslede 20 Mei 1879, voorzit- / ter van den Disch, van het Kerkbestuur, / van de sociëteit van den H. Vincentius-à- / Paulo en lid des Gemeenteraads / en zijne vrouw Coleta-Francisca / Nollet / dochter van Felix-Berns. Sebasts,  en / van Catha  Rosa Soete, geb. te Moorslede 2n 9ber 1802 overl. 3n Maart 1853. Hunne / kinderen: Luca Franca oud 7 jaeren en Maria Pela / oud 5 jaeren, alhier in den Heer ontslapen, en nalatende Maria-Octavia, gebor. / te Moorslede,  3n 7ber 1841, en er overleden / den 7 Februari 1903 / R.I.P.

Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen, zaterdag 30 april 1910 (jg. 117, nr. 51), p. 2, kol. 2
Moorslede.
ONWEDER. - Dinsdag namiddag heeft er een hevig onweder over de gemeente gewoed. (...) Op de dorpplaats viel de bliksem op den molen van M. Loncke; de zoon Loncke werd ook getroffen en bleef twee volle uren in onmacht liggen. Hi is nu gelukkig bijna hersteld. 

Archieven
Provinciaal Archief Sint-Andries, Hinderlijke inrichtingen, nr. A3-GB/1998-43-r (toestemming maalderij 1925
Rijksarchief Brugge, Fonds Brugse Vrije, bundels, nr. 46, Quayer vander tauxatie vanden Xen penninck binnen de casselrie vanYpre (penningkohieren Zonnebeke, Beselare, Passendale, Westrozebeke, Moorslede, 1543), f° LXIIIJ v°.
Rijksarchief Brugge, Bevolkingsregisters 1814-1816, reeks I, nr. 133 (Moorslede)
Stadsarchief Ieper, Kasselrij Ieper, I, nr. 2545. Register van de wettelijke passeringen van de heerlijkheid Moorslede, 1553-1583, f° 21 (10 januari 1555).

Mondelinge bronnen
Antoon Decapmaker-Verleye, Moorslede
Michel Loncke, Moorslede (†)
Herman Vanhoutte, Wevelgem

Gedrukte bronnen en kaarten
Atlas des communications vicinales de la Commune de Moorslede. Arrondissement administratif de Roulers. Province de Flandre Occidentale [Atlas der Buurtwegen - Moorslede],1846.
Gemeente Moorslede. Oorspronkelijke Kadastrale Legger of Alphabetische-Lyst der Grond-Eigenaren, met omschryving van derzelver ongebouwde en gebouwde vaste eigendommen,... Brugge, P.C. Popp, ca. 1840.
Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, op initiatief van graaf de Ferraris, 1771-1777.
Kadastrale kaart van Moorslede door P.C. Popp, ca. 1840.
Volkstelling 1814. Deel 50. Moorslede - Dadizele - Leffinge, Brugge, VVF, 2005.
Gazette van Brugge en van de provincie West-Vlaanderen, 30 april 1910 (jg. 117, nr. 51), p. 2, kol. 2 (blikseminslag).

Literatuur
Lieven DENEWET, "De molens van Moorslede", Moorslede, Heemkundige Kring Moorslede, 2007;
G. AERBEYDT, Grafschriften te Moorslede, in: Vlaamse Stam, XV, 1979, 3-4, p. 145-158.
H. BIERRE, a.w., 49, 51.
G. DEBOUTTE, a.w.
H. HOLEMANS, a.w., p. 55.
R. HOUTHAEVE, a.w., p. 206-207.
R. HOUTHAEVE & N. LECLUYSE, p. 13, 55, 180.
J. LEMMENS, Genealogische aantekeningen families Andries / Ghyselen / Gryspeerdt.
† Michel Loncke, in: De Belgische Molenaar, 07.05.1978.
N. LECLUYSE, O. DENORME, O. MUS, a.w., p. 58.
J. MAES, Nog Moorsleedse..., p. 60-61.
A. PRENEEL, a.w., p. 173-212.
M.J. VAN DEN WEGHE, Windmolens..., p. 208-212.