De Kruysemolen was een houten korenwindmolen op de wijk Kruisabele, tussen Alveringem en Eggewaartskapelle, aan de Kruiseweg 2, waar thans restaurant De Molenwal gelegen is, op 3,6 kilometer ten noordoosten van de kerk van Alveringem. Oorspronkelijk had deze staakmolen een open voet, later werd die ommuurd.

De molen staat al afgebeeld op een kaart van Veurne-Ambacht uit 1621-1638. We vinden hem eveneens aangeduid op de Ferrariskaart van ca. 1775 en in de terrier van Lampernisse uit 1790: "De straete leijdende van den Cruycemolen naer Lampernesse".

In een rapport van het Provinciaal Comité van monumenten uit 1925 staat: "Il est à remarquer que ce moulin contient un essieu portant le millésime de 1536 provenant probablement du moulin primitief". In hetzelfde verslag schreef P. De Grave dat de molen gebouwd werd in 1800.

Molenaar Henri Becuwe-Cordier beleefde in de koude winter van 1890 iets vreemd. Het metaal van de gietijzeren askop geraakte zo broos dat het hele kruis afkraakte en naar beneden donderde.

Eigenaars sinds 1834:
- 1834, eigenaar: Lycke-Van der Heyde Petrus, molenaar te Alveringem
- later, erfenis: de weduwe (overlijden van Petrus Lycke)
- 01.11.1844, erfenis: Lycke Charles Louis, molenaar te Alveringem
- 26.05.1862, erfenis: Lycke Carolus, molenaar te Eggewaartskapelle
- 13.07.1867, verkoop: Deknock-Vandenbussche Carolus Josephus, landbouwer te Alveringem (notaris
  Beernaert)
- 07.08.1879, verkoop: Becue (Becuwe)-Cordier Henri, molenaar te Alveringem (notaris Beernaert)
- 02.10.1895, verkoop: Vandamme-Huysseune August, molenaar te Alveringem (notaris Deeren)
  August Vandamme was de broer van molenaar Karel Vandamme uit Koksijde. Hij kocht de molen, de
  woning en 2,5 gemeten land voor 10.000 frank.
- 29.04.1908, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Huysseune)
- 14.03.1927, erfenis: de kinderen (overlijden van August Vandamme)
- 12.05.1927, verkoop: Danneels Leopold, gehuwd met Vandamme Felicie (dochter van Vandamme
  August), landbouwer te Alveringem (notaris Vandievel)
- 20.01.1936, verkoop: Fauré-Van Steckelman Andreas Josephus, advocaat te Diksmuide (notaris Delahaye
  - in deze akte wordt de windmolen niet vermeld)
- 1940: Lefèvre Emeric, molenaar-landbouwer te Avekapelle (enkel de molen als gebouw)

In het al vermelde rapport uit 1925 stond dat "sa conservation à Cruysabeele s'impose à raison de la situation spéciale de cet hameau, qui est aux confins des deux régions du Veurne-Ambacht: le Bloote et le Houtland".

In 1940 kocht molenaar Emeric Lefèvre uit Avekapelle de molen aan zonder de grond. Het jaar daarop liet hij de staakmolen slopen (molenbouwer Lejeune, Westvleteren) en met de beste delen herstelde hij zijn eigen, nog bestaande Oude Zeedijkmolen te Avekapelle. Het oude voorwiel vertrok naar de Oostmolen van Gistel en de oude gegoten askop lag tijdelijk bij de Sint-Janshuismolen op de Kruisvest van Brugge.

De vroegere molenaarswoning is thans ingericht als restaurant De Molenwal. Een miniatuur staakmolentje herinnert nog aan de vroegere Kruisabelemolen.

Jozef AMEEUW, Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Gedrukte bronnen
"De Veurnaar" (krant), 23 mei 1894 (advertentie openbare verkoping)
Provinciaal Comiteit Monumenten en Landschappen, nr. 9 (19 oktober 1925),nr. 15, 1925 (verslag door P. De Grave)

Werken
A.R. Goussey, "Molenrubriek. Alveringem", in: Bachten de Kupe, IV, 1962, p. 34-39.
Jozef Ameeuw, Molens van Veurne-Ambacht, Veurne, De Klaproos, 2004.
Herman Holemans, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-B, Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1993.
Lorthiois Jacques, "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (117).

Mailbericht
Mevr. Christina Guirlande uit Grembergen (Vlaams schrijfster, pseudoniem van Godelieve Van den Eede - De Beule, °Moerzeke, 1938), 09.04.2013.